Chapter 2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η σπουδαιοτ?τη αυτ? βιογραφ?α του Γεωργ?ου Καρα?σκ?κη, γραφε?σα παρ' ανδρ?? ?στι? μετ?σχε των δ?ο τελευτα?ων μεγ?λων εκστρατει?ν του ηρω?κο? στρατ?ρχου και υπηρ?τησεν υπ' αυτ?ν ω? ?μπιστ?? του γραμματε?? και συμμαχητ??, ε?ναι η μ?νη αυθεντικ? ?κθεσι? περ? του β?ου και των ?ργων του βαθυγν?μονο? και γενναιοκ?ρδου Ρουμελι?του, ?στι? υπ?ρξεν η πρ?τη στρατιωτικ? μεγαλοφυ?α τη? νεωτ?ρα? Ελλ?δο?. Το ?ργον του Δημητρ?ου Αινι?νο? εχρησ?μευσεν αργ?τερα ω? η κυριωτ?ρα πηγ? ει? την γνωστ?ν βιογραφικ?ν μελ?την του ιστορικο? Κ. Παπαρρηγοπο?λου.

Υπ?ρχει ?μω? και παλαιοτ?ρα, πολ? σ?ντομο?, βιογραφ?α του Καρα?σκ?κη γραφε?σα υπ? του αγωνιστο? Γ. Γαζ? (1), η οπο?α περι?χει πληροφορ?α? τιν?? μη υπαρχο?σα? ει? το ?ργον του Αινι?νο?. Ο Καρα?σκ?κη? λοιπ?ν, κατ? τον Γαζ?ν, εγενν?θη απ? γονε?? καλο??. Η μητ?ρα του ?τον αδελφ? του Κ?στα Δημισκ? και πρ?τη εξαδ?λφη του καπετ?ν Γ?γου Μπακ?λα. Ανετρ?φη ει? την Αυλ?ν του Αλ? πασ? και εχρημ?τισεν ει? την δο?λευσ?ν του ?ω? ει? τον αποκλεισμ?ν του. Με τον Κατσαντ?νην ?ταν ?τον, εφ?νευσε με το χ?ρι του τον αδ?μενον ντερβ?ναγα Βεληγκ?κα. ?ταν ο Αλ? πασ?? επ?γεν ει? το Βιδ?νι κατ? του Πασβ?ντογλου, ο Καρα?σκ?κη? ?φησε τον Αλ? πασ? και εγ?ρισε με τον Πασβ?ντογλου κλεισθε?? ει? το Βιδ?νι μ?να? τρει?. Και δια να μη γνωρισθ? ?τι ?τον χριστιαν??, μετωνομ?σθη Καραλ??. ?ταν ?μω? εβγ?κεν απ? το κ?στρον και τον ?βαλεν ει? το χ?ρι ο Αλ? πασ??, τον ?στρωσεν ει? τον φ?λαγγα και του ?δωκεν ει? τα ποδ?ρια ξυλια?? χ?λιαι?. ?λλην μ?αν φορ?ν τον ?βαλεν ει? την φυλακ?ν ει? τον ?λυσον και ει? το κο?τσουρον χρ?νου? δ?ο. Πολλ?κι? ?μω? τον επεριποι?θη και τον εδι?ρισεν επ? κεφαλ?? σημαντικ?ν στρατευμ?των και εκδουλε?σεων, πολιτευ?μενο? αυτ?ν ?ω? ει? τον αποκλεισμ?ν του.

Περ? του στρατιωτικο? χαρακτ?ρο? του Καρα?σκ?κη ιδο? τι γρ?φει ο Γαζ??·

?Β?σιν ε?χε το π?? να κερδα?νη την αγ?πην και σ?βα? των στρατευμ?των.

Το να γνωρ?ζη ει? π?σον βαθμ?ν φιλοτιμ?α? ευρ?σκεται ο καθε??.

Απ? πο?α π?θη κυριε?εται ο καθε??.

?σου? εγν?ριζεν ικανο?? του να τον βλ?ψουν ? να τον ωφελ?σουν, επ?σχιζε να του? κερδα?νη ? με το πουγγ? ? με το σπαθ?.

Εβρ?βευε του? αξ?ου? και ανδραγαθο?ντα? με ?ττια, με ?ρματα, με γρ?σια, με βαθμο??, γιν?σκων ?τι ?που ?θλα αρετ?? πρ?κεινται, εκε? και ?νδρε? αγαθο? γ?νονται, κατ? το ρητ?ν.

Προικισμ?νο? ων με ?λα τα φυσικ? και τυχηρ? προτερ?ματα, ?σου? εγν?ριζε φιλοτ?μου? και φιλοδ?ξου?, ερ?θιζε την φιλοτιμ?αν του? τ?σον με του? επα?νου? και κατηγορ?α?, ?στε πολλο? ηναγκ?ζοντο ? να φανο?ν ?ξιοι των επα?νων του, ? να φ?γουν απ' αυτ?ν, δι? να μην ακο?ουν τα? κατηγορ?α? του· δι?τι οι ?παινο? του αν?βαινον ?ω? τρ?του ουρανο? και αι κατηγορ?αι του ?ω? τα καταχθ?νια, ?, τολμ? ειπε?ν, ?ξω του παντ??. Η ευφρ?δει? του και η συναναστροφ? του ?τον ?ν θ?ατρον και πολλ?κι? οι στρατι?ται χ?σκοντε? ει? τα? κομψ?τητα? και αστειολογ?α? του, αλησμονο?σαν να γευματ?σουν. ?τον μεγαλ?δωρο? και ευεργετικ??, μεταδοτικ?τατο? και χαριστ??· το φλωρ? το εθεωρο?σεν ω? οβολ?ν ει? τα? χρε?α? του. Ε?χε νουν εφευρετικ?ν και γεννητικ?ν και φυσικ?ν ρητορε?αν. Πολλ?κι? ?πλαττε ψε?ματα τεχνικ?τερα τη? αληθε?α? και εξουθ?νωνε την αλ?θειαν ω? ανυπαρξ?αν. Ελ?ττωμα μ?νον ε?χε την οξυθυμ?αν· ε?χεν ?μω? π?ντοτε ειλικριν? καρδ?αν. Η Τουρκ?α ?λη τον ε?χεν ει? μεγ?λον θαυμασμ?ν και ων?μαζεν αυτ?ν Ρο?μελη και Μ?ρα βαλεσ?, ο εστιν ηγεμ?να τη? Ελλ?δο?. Οι Αλβανο? μ?λιστα ομν?ουν ει? το ?νομ? του. Περιηγο?μενο? προ οκτ? μην?ν ει? την Ευρωπα?κ?ν Τουρκ?αν, ?κουσα πολλ?κι? ει? την Αλβαν?αν, ?ταν πι?νωνται ει? εμφ?λιον π?λεμον αναμεταξ? των οι Αλβανο?, φοβερ?ζοντε? ο ?να? τον ?λλον, να λ?γουν· ?Ντ?λε! ντ?λε! τι? σι?τζι νι?ρ ντουφ?κ Καρα?σκ?κιτ?, ?γουν ?στ?σου, στ?σου, να ιδ?? μια φορ? ντουφ?κι του Καρα?σκ?κη?.

Ιδο? τι και ο Σπυρ. Τρικο?πη? αναφ?ρει περ? του Καρα?σκ?κη ει? τον λ?γον, τον οπο?ον απ?γγειλε την 24 Απριλ?ου 1827, μετ? τον θ?νατον του στρατηγο?· ??τρομο? π?ντοτε ει? του? πολ?μου?, ατρομ?τερο? πολ? εφ?νη καθ' ο δι?στημα ?τον αρχηγ?? των κατ? την Στερε?ν Ελλ?δα στρατευμ?των· τ?τε ε?χε ψωμ? και αυτ??, ?ταν ε?χαν και οι αγαπητο? του ?λληνε?· η κλ?νη του ?τον κλ?νη απλο? στρατι?του· πρωταγωνιστ?? επαρουσι?ζετο, και την τιμ?ν του αγ?νο? ?λην την απ?διδεν ει? ?λλου?· ενθουσιασμ?νο? δι? την παληκαρι?ν, ω? παληκ?ρι και ο ?διο?, την ετιμο?σεν ?που την ?βλεπε και την αντ?μειβε πλουσιοπ?ροχα· του? γνωστο?? δι? την ανδρε?αν του? ?κραζε κατ' ?νομα, ?ταν εξεσπ?θωνεν εν καιρ? μ?χη?, δι? να τον ακολουθ?σουν· ?βγανε τα πιστ?λια του απ? την μ?σην του και με αυτ? ει? ανταμοιβ?ν παληκαρι?? εστ?λιζε του παληκαριο? την μ?σην· ?λυε την ζ?νην του και ?διδεν ει? τα? αν?γκα? του πολ?μου και το ?στερον ν?μισμ? του?.

Ο δε Παναγι?τη? Σο?τσο? ει? τον πανηγυρικ?ν τη? 25 Μαρτ?ου 1846 ω? εξ?? περιγρ?φει τον ηθικ?ν και φυσικ?ν χαρακτ?ρα του μεγ?λου Καρα?σκου· ?...Ο αν?ρ αυτ?? ?χων νουν ακατ?ργαστον, αλλ? γεννητικ?τατον και οξ?τατον, ?μοιρο? ων παιδε?α?, αλλ' αγαπ?ν και τιμ?ν του? πεπαιδευμ?νου?, φιλ?σθενο?, αλλ? καρτερικ?τατο? ει? τα? σκληραγωγ?α?, δαπαν?ν αφειδ?? την ιδ?αν περιουσ?αν ει? τα? δημοσ?α? αν?γκα?, εκθ?των του? περ? αυτ?ν ει? του? υπ?ρ πατρ?δο? κινδ?νου? και πρ?το? αυτ?? εκτιθ?μενο?, στρατηγηματικ?τατο? απ?ντων και των π?ντων τα? στρατιωτικ?? γν?μα? ακο?ων και σταθμ?ζων, ακ?ρεστο? δ?ξη? και ον?ματο? . . . . Αν?στημα μ?τριον, σ?μα ισχν?ν, χρ?μα υπομ?λαν, μ?τωπον πλατ?, ευρε?α εστ?α σκ?ψεω?, οφρε?? πυκνα? και πλ?ρει? μεριμν?ν, ελαι?μαυροι και μικρο? οφθαλμο?, αλλ' αστρ?πτοντε?, αιθ?ρι?ν τι πνε?μα υποφουσκ?νον του? μυκτ?ρα? του και διακεχυμ?νον ει? ?λον το πρ?σωπον αυτο?... κ?μη ω? χα?τη λ?οντο? . . .?.

Ηδικ?θη μ?χρι σ?μερον το ?νομα και η μν?μη του Καρα?σκ?κη. Το μ?γα και σημαντικ?ν ?ργον αυτο? δεν κατ?λαβεν ει? την συνε?δησιν του ?θνου? την αρμ?ζουσαν αυτ? θ?σιν. Προ? τον σκοπ?ν ακριβ?? το?τον παρ?χομεν ει? το κοιν?ν την βιογραφ?αν του μεγαλοφυο?? ?Γυιο? τη? Καλ?γρια??, ευχ?μενοι να καταστ? α?τη πανελλ?νιον αν?γνωσμα και να χρησιμε?ση ω? αφορμ? θετικωτ?ρα? εκδηλ?σεω? τη? προ? τον Καρα?σκ?κην εθνικ?? ευγνωμοσ?νη?. Δι?τι τ?ρα, ?τε αι Αθ?ναι απ?κτησαν τον ανδρι?ντα του ετ?ρου των μεγ?λων του Αγ?νο? στρατηλατ?ν, του Κολοκοτρ?νη, επιβ?λλεται νομ?ζομεν, ει? την Πρωτε?ουσαν μ?λιστα του Ελληνικο? Κρ?του?, υπ?ρ τη? οπο?α? ηγων?σθη και απ?θανεν ο Καρα?σκ?κη?, π?σα εν?ργεια προ? ?δρυσιν μνημε?ου αξ?ου τη? δ?ξη? αυτο?, το οπο?ον θα ζωντανε?η μεν προ των ομμ?των ημ?ν και των μεταγενεστ?ρων το ηρωικ?ν παρ?στημα του Καρα?σκ?κη, θα τιμ? δε την πατρ?δα ω? διαφυλ?ττουσαν εν τη καρδ?α αυτ?? ιερ?ν την προ? του? δημιουργο?? τη? ελευθερ?α? τη? ευγνωμοσ?νην.

Ι. Βλαχογι?ννη?

Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Σ Α Ι Ν Ι Α Ν

Ο Δημ?τριο? Αινι?ν ?το υι?? του διδασκ?λου Ζαχαρ?ου Αινι?νο?, αδελφ?? δε τον αγωνιστο? Γεωργ?ου Αινι?νο?, χρηματ?σαντο? επ? Επαναστ?σεω? Υπουργο?, μ?λου? τον Αρε?ου Π?γου, γενικο? εφ?ρου των στρατευμ?των τη? Στερε?? Ελλ?δο? κλπ.

Ο Δημ?τριο? Αινι?ν εγενν?θη εν Μαυρ?λω τη? Φθι?τιδο? την 21 Νοεμβρ?ου 1800. Εξεπαιδε?θη εν Κωνσταντινουπ?λει, φοιτ?σα? ει? την Σχολ?ν τη? Ξηροκρ?νη?, εν η εδ?δασκε και ο πατ?ρ αυτο?. Πολλ?? υπ?στη καταδρομ?? και φυλακ?σει? η των Αινι?νων οικογ?νεια ?νεκα τη? αναμ?ξεω? αυτ?? ει? τα πρ?γματα τη? Φιλικ?? Εταιρ?α?. Αρξαμ?νου του αγ?νο? και διασπαρε?ση? τη? οικογενε?α?, η? και η μεγ?λη περιουσ?α εδημε?θη, ο Δημ. Αινι?ν κατ?φυγεν ει? Ρωσσ?αν, εκε?θεν δε κατ?λθεν ει? την Ελλ?δα. Διαρκο?ση? τη? Επαναστ?σεω? ο Αινι?ν μετ?σχε διαφ?ρων εκστρατει?ν, ηκολο?θησε δε εξ ενθουσιασμο? τον Καρα?σκ?κην τω 1826, πληγωθε?? εν τη μ?χη τη? Δομπρα?να?. Και μαχ?μενο? και εκτελ?ν τα του γραμματ?ω? καθ?κοντα παρ? τω Καρα?σκ?κη, εκρ?τει σημει?σει?, σκοπ?ν ?κτοτε να συγγρ?ψη βιβλ?ον ιστορικ?ν περ? του Καρα?σκ?κη. Μετ? το ατυχ?? π?ρα? τη? υπ?ρ των Αθην?ν εκστρατε?α? ο Αινι?ν μετ?βη ει? Πελοπ?ννησον, κατ?λαβε δ' επ? Καποδ?στρια διαφ?ρου? διοικητικ?? και δικαστικ?? θ?σει?.

Απ? του 1833-43 ο Δ. Αινι?ν ιδι?τευσεν εν Λαμ?α. Τω 1847 αντιδρ?ν κατ? των εκλογικ?ν καταπι?σεων μετ?σχε τη? εν Λαμ?α ανταρσ?α?, ?τε κατεστρ?φη η οικ?α αυτο? μετ? τη? πολυτ?μου των Αινι?νων βιβλιοθ?κη?. Επανελθ?ν εκ του Οθωμανικο? ο Αινι?ν μετ? την δοθε?σαν αμνηστε?αν, δεν ηδυν?θη να διασκεδ?ση την βασιλικ?ν δυσμ?νειαν, ακυρωθε?ση? δι? τη? ω? βουλευτο? εκλογ?? του. ?κτοτε ο Αινι?ν εδημοσιογρ?φει, εκδ?δων και την ?Βιβλιοθ?κην του λαο?? και συγγρ?φων δι?φορα πρακτικ?? ωφελε?α? συγγρ?μματα.

Βραδ?τερον ο Αινι?ν εχρημ?τισε μ?λο? του Ελεγκτικο? Συνεδρ?ου κλπ. Το 1864 εξελ?γη πληρεξο?σιο? τη? Εθνικ?? Συνελε?σεω?. Απ?θανε δε τη 25 Σεπτεμβρ?ου του 1881 εν Υπ?τη.

ΑΦΙΕΡΩΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ

Προ? του? γεννα?ου? συναγωνιστ?? του Καρα?σκ?κη.

Ει? σα?, ω γεννα?οι συναγωνιστα? του αοιδ?μου Καρα?σκ?κη, αφιερ?νω το παρ?ν μου π?νημα· ?θελα β?βαια σα? αδικ?σει, ε?ν την βιογραφ?αν του ενδ?ξου το?του ?ρωο? ?θελα την προσφ?ρει ει? ?λλου?, παρ? Σα?, οι οπο?οι συναγων?σθητε και συνεκινδυνε?σατε μετ' αυτο?, τον υπεστηρ?ξατε και συνεργ?σατε να αναβ? ει? τον βαθμ?ν τη? δ?ξη?, ει? τον οπο?ον προ?δευσεν.

Αι ελλε?ψει?, αι σκληραγωγ?αι, οι υπερ?νω τη? ανθρωπ?νη? φ?σεω? κ?ποι και τελευτα?ον οι τρομερο? και συνεχε?? κ?νδυνοι, ει? του? οπο?ου? εξετ?θητε καθ' ?λον το δι?στημα τη? τελευτα?α? εκστρατε?α? του Καρα?σκ?κη υπ?ρ των Αθην?ν, Σα? δ?δουν αδιαφιλονε?κητα δικαι?ματα ει? την ευγνωμοσ?νην του ?θνου?. Τοιο?τον ισχυρ?ν δικα?ωμα δεν ηδ?νατο να διαφ?γη την παρατ?ρησ?ν μου. Δεχθ?τε λοιπ?ν την _προσφορ?ν_ μου· ε?ν δεν εξ?θεσα αξ?ω? τα? πρ?ξει? σα?, αποδ?σατ? το ει? την αδυναμ?αν μου· βεβαιωθ?τε ?μω?, ?τι η αφορμ?, την οπο?αν δ?δω ει? το κοιν?ν δι? του πον?ματο? το?του, θ?λει φ?ρει το επιθυμητ? και ει? Σα? και ει? εμ? αποτ?λεσμα, το να εκτιμηθ?σι κατ' αξ?αν αι πρ?ξει? σα?, ?στε επομ?νω? να εκτεθ?σιν ει? το κοιν?ν χωρ?? να φοβ?νται πλ?ον την εκ των παθ?ν παραμ?ρφωση?.

Δ. Α Ι Ν I Α Ν

Εν τη πρ?τη εκδ?σει το βιβλ?ον επιγρ?φεται: ?Ο Καρα?σκ?κη?, ? του Καρα?σκ?κη βιογραφ?α και λεπτομερ?? ?κθεσι? τη? τελευτα?α? εκστρατε?α? αυτο? υπ?ρ των Αθην?ν. Εν Χαλκ?δι. Εκ τη? Τυπογραφ?α? διευθυνομ?νη? παρ? Κωνσταντ?νου Μ. Αρσενι?δου εκ Μαντινε?α?. 1834?.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ : ?Προ? του? αναγν?στα?. Επειδ? η παρο?σα βιογραφ?α του Καρα?σκ?κη, τη? οπο?α? ανεδ?χθην την ?κδοσιν, ενδ?χεται να ?χη ελλε?ψει? ? λ?θη, απ? τα οπο?α να προσβ?λλωνται ?τομα αναφερ?μενα ει? αυτ?ν, ?σοι απ? του? αναγν?στα? ?θελον απαντ?σει τοια?τα, παρακαλο?νται χ?ριν τη? αληθε?α? και του δικα?ου να π?μψωσιν ει? εμ? τα? παρατηρ?σει? των, συντροφευμ?να? με τα? αποδε?ξει? επ? των οπο?ων α?ται στηρ?ζονται. Υπ?σχομαι δε να τα δημοσιε?σω ? ει? χωριστ?ν φυλλ?διον, ? με ?λλον τιν? αρμ?διον τρ?πον προ? ικανοπο?ησιν εκε?νων, των οπο?ων ?θελεν εγγ?ζεται αδ?κω?, ? κατ? λ?θο? η υπ?ληψι?. Εν Χαλκ?δι, την 16 Οκτωβρ?ου 1833. Ο Εκδ?τη? Δ. Αινι?ν?.

Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗ

Ο Καρα?σκ?κη? εγενν?θη ει? το 1782 ?το?· η μ?τηρ του ?τον καλογρα?α γεννημ?νη ει? το χωρ?ον Σκωληκοκαρυ? τη? Επαρχ?α? ?ρτη? (2). Μη ακολουθο?σα αυστηρ?? του? καν?να? του β?ου, ει? τον οπο?ον ε?χεν αφιερωθ?, συν?λαβε τον Καρα?σκ?κην· δεν ?λαβεν ?μω? την σκληρ?τητα και ανοησ?αν του να ζητ?ση να κρ?ψη το ?ν σφ?λμα π?πτουσα ει? ?λλο μεγαλ?τερον και σκληρ?τερον. Εγ?ννησε τον Καρα?σκ?κην· τον αν?θρεψεν ?μω? καθ?? ?τον επ?μενον ει? γυνα?κα, η οπο?α περι?ρχετο τα? επαρχ?α? δι? να πορ?ζεται τα προ? το ζην. Επειδ? δε δι? την τολμηρ?τητ? τη? και δι? την γλ?σσαν τη? ε?χε γε?νει γνωστ? ει? πολλ?? επαρχ?α?, ο Καρα?σκ?κη? εγνωρ?ζετο πολλ?κι? με την επωνυμ?αν ?ο υι?? τη? Καλογρα?α??.

Μ?λι? ο Καρα?σκ?κη? ?φθασεν ει? ηλικ?αν να φ?ρη ?πλα και αμ?σω? συγκατετ?χθη ει? ?ν σ?μα κλεπτ?ν, σ?νηθε? καταφ?γιον των εχ?ντων εντον?τερον τη? ελευθερ?α? το ελατ?ριον και των ?σοι, καταδυναστευθ?ντε? παρ? των Το?ρκων, δεν ηδυν?θησαν να ε?ρουν δ?καιον. Ικανο?? χρ?νου? ηκολο?θησεν ευτυχ?? το ?ργον το?το, αλλ? τελευτα?ον η τ?χη του πολ?μου τον ?καμε να π?ση ζων ει? τα? χε?ρα? εν?? σ?ματο? Αλβαν?ν, διωρισμ?νου παρ? του Αλ? πασ? προ? καταδ?ωξιν των κλεπτ?ν, κατ? δε την επικρατο?σαν συν?θειαν εστ?λη δ?σμιο? ει? Ιω?ννινα. Ο Αλ? πασ?? δι? χ?ριν τη? μητρ?? του, την οπο?αν εγν?ριζε, δεν του αφα?ρεσε την ζω?ν και ο?τω? ο Καρα?σκ?κη? απ?φυγε την συν?θη τ?χην των κλεπτ?ν, ?σοι ?θελον ευρεθ? ει? ομο?αν με αυτ?ν περ?στασιν (3)· εβ?λθη ?μω? ει? την φυλακ?ν. Ικαν?ν δι?στημα καιρο? υπ?φερε τη? αθλ?α? τα?τη? ζω?? τα? βασ?νου?, αλλ? τελευτα?ον επ?βλεψεν ευμεν?? η τ?χη ει? αυτ?ν, και ?φυγε κρυφ?ω? απ? την φυλακ?ν.

Μ?λι? ησθ?νθη τον εαυτ?ν του ελε?θερον απ? τα δεσμ?, και αμ?σω? ?δραμεν ει? ?γραφα με την επιθυμ?αν του να αναλ?βη τον πρ?τον τρ?πον του ζην δι? να εκδικηθ? και δι' ?σα υπ?φερε. Κατ' εκε?νην την εποχ?ν ?κμαζον οι Κατζαντωνα?οι, οι οπο?οι ?σον κατεδι?κοντο, τ?σον ελαμπρ?νοντο με τα κατορθ?ματ? των, και η?ξανον τα? δυν?μει? των. Ο Καρα?σκ?κη? ω? τολμηρ?? και φιλ?τιμο? δεν ?ργησε να γνωστοποι?ση δι? των πρ?ξεων (4) τα προτερ?ματ? του και να νομ?ζεται ω? ει? τη? πρ?τη? ταξεω? (πρωτοπαλ?καρον).

Πολλο?? κατ? συν?χειαν χρ?νου? το σ?μα το?το αντ?σχεν ει? του? διωγμο?? του Αλ? πασ?, ο οπο?ο?, αν και κατ?στρεψε τον Κατσαντ?νην, δεν κατ?ρθωσεν ?λλο, ει μη να καταστ?ση λαμπρ?τερον και επιφοβ?τερον το σ?μα του, οδηγο?μενον απ? τον αδελφ?ν αυτο? Λεπενι?την. Ο Αλ? πασ??, αφ' ο? δι? τη? δυν?μεω? δεν ηδυν?θη να το καταστρ?ψη, μετεχειρ?σθη τον δ?λον, μ?σον δι? του οπο?ου κατ? δυστυχ?αν επ?τυχεν.

Αφ' ο? εφονε?θη ο Λεπενι?τη? διωρ?σθη γενικ? καταδρομ? κατ? του σ?ματ?? του δι? να μην του συγχωρηθ? καιρ?? να λ?βη μ?τρα υπερασπ?σεω?, ? να καταστ?ση τιν? αρχηγ?ν του. Το σ?μα το?το εσ?γκειτο τ?τε απ? περισσοτ?ρου? των τριακοσ?ων, και μη δυν?μενον να διαμ?νη ?λον ομο?, εχωρ?σθη ει? κ?μματα, αλλ? και ο?τω? οι Το?ρκοι το κατεδ?ωκον με μεγ?λην επιμον?ν. Μερικ? εξ αυτ?ν εσ?ντριψαν και δι?λυσαν, και ?λλα τα αν?γκασαν να διαλυθ?σιν αφ' εαυτ?ν.

Ο Καρα?σκ?κη? τ?τε ευρ?θη ει? ?ν σ?μα το πολυανθρωπ?τερον και απ? του? εκλεκτοτ?ρου? συγκε?μενον, το οπο?ον μη βλ?πον ?λλω? την σωτηρ?αν του, απεφ?σισε να υπ?γη κατ' ευθε?αν να προσκυν?ση ει? τον ?διον Αλ? πασ?ν. Ο τ?ραννο? ο?το?, ο οπο?ο? εγν?ριζε την ανδρ?αν αυτ?ν, αφ' εν?? μ?ρου? επιθυμ?ν να ωφεληθ? απ' αυτο?? ει? του? οπο?ου? ε?χε τ?τε αν? χε?ρα? πολ?μου?, και αφ' ετ?ρου θ?λων με το παρ?δειγμα τη? καλ?? προ? αυτο?? υποδοχ?? να ελκ?ση και του? λοιπο?? ομο?ου? αυτ?ν και να εξαλε?ψη ο?τω το σ?στημα των κλεπτ?ν, του? εδ?χθη φιλοφρ?νω?, και τον μεν Τσι?γκαν, τον οπο?ον αυτο? ε?χον παρουσι?σει ω? αρχηγ?ν των, τον ?καμε καπιτ?νον τη? Β?νιτσα?, τον δε Καρα?σκ?κην εκρ?τησε πλησ?ον του, συγκατατ?ξα? αυτ?ν ει? την σειρ?ν των σωματοφυλ?κων του (τσοχαδαρα?ων).

Με το ?ργον το?το ?ζησεν ει? Ιω?ννινα ?ω? ει? τα πρ?τα κατ? του Αλ? πασ? κιν?ματα των βασιλικ?ν στρατευμ?των· ηγων?σθη με τ?λμην και ανδρ?αν και εν?σω ?τον κλεισμ?νο? μετ? του Αλ? πασ? και ?ταν μετ?βη ει? τα βασιλικ? στρατε?ματα. Δυσαρεστηθε?? και αυτ?? απ? του? βασιλικο??, καθ?? και πολλο? ?λλοι των καπιτ?νων Ελλ?νων, ανεχ?ρησε κρυφ?ω? απ? Ιω?ννινα· ο τρ?πο? με τον οπο?ον εξ?κλεψε την σ?ζυγ?ν του και η τ?λμη του ει? το επιχε?ρημα το?το του επ?φερον ικαν?ν υπ?ληψιν και ?δωκαν αιτ?αν να τον θαυμ?σωσιν ?λοι.

Αφ' ο? διεσ?θη απ? Ιω?ννινα, την μεν σ?ζυγ?ν του την ?στειλεν ει? Κ?λαμον, αυτ?? δε μετ?βη ει? Β?νιτσαν, ?που επροσπ?θησε να κιν?ση του? κατο?κου? ει? επαν?στασιν κατ? των Το?ρκων, αλλ' επειδ? δεν εκρ?θη ε?λογον ακ?μη δι? να κινηθ? ει? τα ?πλα η επαρχ?α α?τη, ο Καρα?σκ?κη? μετ?βη ει? Τσομ?ρκα και συνεννοηθε?? με τον Κοτυλ?δαν, ?καμε πρ?το? επαναστ?σεω? κ?νημα κατ? των Το?ρκων, καθ' ην εποχ?ν και ο Οδυσσε?? εκτ?πησεν ει? Τατ?ρναν ταχυδρ?μου? τιν?? Το?ρκου? διευθυνομ?νου? ει? Ιω?ννινα. Διεδ?θη τ?χιστα και ει? τα? λοιπ?? επαρχ?α? το παρ?δειγμα, και αμ?σω? μ?ρο? μεν Ελλ?νων κατ?λαβον την θ?σιν του Μακρυν?ρου?, μ?ρο? δε εκτ?πησαν το Βραχ?ρι και ?λλοι την Β?νιτσαν. Ο Καρα?σκ?κη? διευθ?νθη ?πειτα ει? Μακρυν?ρο?, ?που και τοποθετηθε?? συμμετ?σχε των εκε? γενομ?νων αγ?νων, ει? ?να εκ των οπο?ων γεν?μενον πλησ?ον ει? Κομπ?τι, επληγ?θη ει? τα αιδο?α, καταφρον?σα? περισσ?τερον απ? ?, τι ?πρεπε τον κ?νδυνον.

Επειδ? δε ει? ?γραφα οι απ? τη? γενε?? του Βουκουβ?λα καπιτανε?οντε? δεν ?σαν ικανο? να κατ?χωσιν αυτ?ν την επαρχ?αν και δι? το?το υποκειμ?νην ει? συχν?? μεταβολ??, ο Καρα?σκ?κη? συν?λαβε την ιδ?αν του να κατασταθ? αυτ?? καπιτ?νο? δι? τη? ιδ?α? αυτο? δυν?μεω?· ωφελο?μενο? λοιπ?ν απ? τον καιρ?ν και απ? την αστασ?αν των πραγμ?των, συνεκρ?τησεν ?ν σ?μα δυνατ?ν απ? Βαλτινο?? και απ? ?λλου? πλησιοχ?ρου? ?λληνα? και συμβοηθο?μενο? απ? τον Γιανν?κην Ρ?γκον, μετ?βη ει? ?γραφα, κατασταθε?? αυτοχειροτ?νητο? καπιτ?νο? ει? τα?την την επαρχ?αν.

Ων δε τολμηρ?? και δραστ?ριο? δεν ?ργησε να αναγνωρισθ? και απ? του? κατο?κου?, οι οπο?οι δεν ετ?λμων να εναντιωθ?σι και απ? του? κατ' εκε?νην την εποχ?ν πασ?δε?, ει? του? οπο?ου? δεν συν?φερε να τον καταδι?ξωσι δι' ?πλων, δι?τι ε?χον την προσοχ?ν των ει? την Πελοπ?ννησον και ει? το Σο?λι. Ο Καρα?σκ?κη? ευρισκ?μενο? ει? το μεθ?ριον των Ελλ?νων και των Το?ρκων και βλ?πων ?τι προφαν?? δεν ηδ?νατο να κηρυχθ? εναντ?ον ο?τε του εν?? ο?τε του ?λλου μ?ρου?, οικονομο?σεν αμφ?τερα. Κλ?νων ?μω? προ? του? ?λληνα? ?δωκεν αιτ?αν πολλ?κι? να κινηθ?σιν εναντ?ον του οι Το?ρκοι· αλλ' αντικρο?σα? π?ντοτε τα? δυν?μει? των δι?μεινε και ακ?ντων αυτ?ν ει? την επαρχ?αν των Αγρ?φων.

Επειδ? ?μω? η μετ? των Το?ρκων σ?γχυσι? αυτο? δεν συν?φερεν ο?τε ει? του? Χριστιανο?? κατο?κου? τη? επαρχ?α? τα?τη?, δι?τι εξετ?θεντο ει? κ?νδυνον λεηλασ?α? απ? μ?ρου? των Το?ρκων, ο?τε ει? του? Το?ρκου? του? κατοικο?ντα? ει? του? πρ?ποδα? των βουν?ν των Αγρ?φων, δι?τι ?σαν εκτεθειμ?νοι ει? τα? επιδρομ?? του Καρα?σκ?κη, οι μεν κ?τοικοι των Αγρ?φων κατ?πεισαν αυτ?ν να προσποιηθ? ?τι ε?ναι υποκε?μενο? ει? τα? διαταγ?? τη? τουρκικ?? εξουσ?α?, οι δε Το?ρκοι παρεκ?λεσαν του? κατ? καιρ?ν πασ?δε? να προσποι?νται ?τι πιστε?ουσι την φαινομ?νην υποταγ?ν του Καρα?σκ?κη. Οι κατ? καιρ?ν πασ?δε? απεδ?χθησαν το ζ?τημα το?το, μη θ?λοντε? να ?χουν τ?σον πλησ?ον τοιο?τον επ?φοβον εχθρ?ν, οπο?ο? ?τον ο Καρα?σκ?κη?, εν ? ?σαν αναγκασμ?νοι να διευθ?νωσι τα στρατε?ματ? των ει? την Πελοπ?ννησον και ει? τα? ενδοτ?ρα? επαρχ?α? τη? Στερε?? Ελλ?δο?.

Ο Καρα?σκ?κη? συνδ?σα? με του? ει? Λ?ρισσαν εχθρο?? το ε?δο? το?τον τη? ανακωχ??, δεν αμ?λησε να δε?ξη ει? του? ?λληνα?, ?τι το?το δεν ε?ναι τελε?α υποταγ?, αλλ? μερικ? μ?νον προ? ?ν μ?ρο? εχθρικ?ν συνθ?κη. Ει? ?λα? σχεδ?ν τα? ει? την Δυτικ?ν Ελλ?δα γενομ?να? Ελληνικ?? εκστρατε?α? ?στειλεν αν?λογον δ?ναμιν. Μ?λιστα ?ταν, διαλυθε?ση? τη? πρ?τη? πολιορκ?α? του Μεσολογγ?ου, ο Ομ?ρ πασ?? μη δυν?μενο? να διαβ? τον ?σπρον (Αχελ?ον) διευθ?νθη να περ?ση δι? των Αγρ?φων ει? Λ?ρισσαν, ο Καρα?σκ?κη? συν?ξα? ?ω? χιλ?ου? στρατι?τα? προκατ?λαβε την δι?βασιν αυτ?ν ει? τον ?γιον Βλ?σην. Οι Το?ρκοι, αφ' ο? ματα?ω? εζ?τησαν δι? λ?γου να τον πε?σωσι να του? αφ?ση ελευθ?ραν την δι?βασιν, επεχε?ρησαν και δι? τη? β?α?. Συγκροτηθε?ση? λοιπ?ν μ?χη?, υπερ?σχυσαν οι εχθρο? και ?τρεψαν ει? φυγ?ν το μεγαλ?τερον μ?ρο? τη? στρατι?? του Καρα?σκ?κη· αυτ?? ?μω? με εκατ?ν πεντ?κοντα στρατι?τα? περ?που οχυρωθε?? ε?? τινα δυνατ?ν θ?σιν ανθ?στατο ει? την ορμ?ν των εχθρ?ν. Οι Το?ρκοι δεν ηκολο?θησαν επ? πολ? την καταδ?ωξιν των τραπ?ντων ει? φυγ?ν, βλ?ποντε? διαμ?νον ακ?μη ακ?ραιον περ? τον Καρα?σκ?κην ?ν μ?ρο? τη? στρατι?? του. Οι δε τραπ?ντε? ει? φυγ?ν ?λληνε? βλ?ποντε? ?τι δεν ?τον ο Καρα?σκ?κη? μαζ? των ει? την φυγ?ν, και εννο?σαντε? ?τι εκλε?σθη, εστρ?φησαν οπ?σω με σκοπ?ν να δ?σωσι βο?θειαν ει? αυτ?ν δι? να δυνηθ? να φ?γη. Αλλ' οι εχθρο?, οι οπο?οι πολεμο?ντε? πολλ?ν ?ραν ε?χον αποκ?μει, βλ?ποντε? επιστρ?φοντα? του? ?λληνα?, ετρ?πησαν ει? φυγ?ν. Τ?τε εκπηδ?σαντε? και οι περ? τον Καρα?σκ?κην ερρ?φθησαν ει? του? εχθρο?? και του? κατεδ?ωξαν ικαν?ν δι?στημα, φονε?σαντε? υπ?ρ του? διακοσ?ου?, εν οι? οι πλει?τεροι Αλβανο?. Εφονε?θη ?μω? ει? τα?την την μ?χην ο Βακογι?ννη?, ο οπο?ο? συνετ?λεσε πολ? και ει? το να λ?βη τα ?γραφα ο Καρα?σκ?κη? και ει? το να τα διαφυλ?ξη, και τον οπο?ον ηγ?πα και εσ?βετο ο Καρα?σκ?κη? δι? την φρ?νησιν και γλυκολογ?αν του.

Οι αρχηγο? τη? νικηθε?ση? τα?τη? στρατι?? επαραπον?θησαν πολλ? προ? του? εν Λαρ?σση Το?ρκου? δι? το ?ργον το?το του Καρα?σκ?κη· επειδ? ?μω? εκε?νοι δεν ε?χον την αναγκα?αν δ?ναμιν δι? να καταπολεμ?σωσι και να εκριζ?σωσιν απ? τα ?γραφα τον Καρα?σκ?κην, εξηκολο?θουν να προσποι?νται ?τι δεν επειρ?χθησαν απ? το κ?νημα το?το, περιμ?νοντε? αρμ?διον καιρ?ν δι? να ρ?ψωσι το προσωπε?ον· δι?τι επιχειρισθ?ντε? πολλ?κι? με τα? δυν?μει? των εντοπ?ων, ?χι μ?νον δεν ?βλαψαν δι?λου τον Καρα?σκ?κην, αλλ? μ?λιστα ?γειναν α?τιοι να λεηλατισθ?σι πολλ? χωρ?α τουρκικ?.

Η πολιτικ? α?τη δι?ρκεσεν ?ω? ει? την εποχ?ν του πασ? τη? Σκ?δρα?, ο οπο?ο? ελθ?ν ει? Λ?ρισσαν εζ?τησε τον Καρα?σκ?κην να υπ?γη ει? προσκ?νησ?ν του αυτοπροσ?πω? και ?χι ω? ?λλοτε, ?τε ?στειλεν ω? συγγενε?? του ανθρ?που? μη ?χοντα? ουδεμ?αν συγγενικ?ν σχ?σιν μετ' αυτο?. Ο Καρα?σκ?κη?, ο οπο?ο? αφ' εν?? μ?ρου? επεθ?μει να διαμε?νη ει? ?γραφα, αφ' ετ?ρου δε δεν ετ?λμα να υπ?γη ει? το μ?ρο? των εχθρ?ν, υποπτε?ων και εκδ?κησιν δι? τα παρελθ?ντα και απλ?? κ?νδυνον δι? τα? συνεχε?? πολιτικ?? μεταβολ?? των τουρκικ?ν πραγμ?των και δι? την απιστ?αν των Το?ρκων, ικαν?ν καιρ?ν εταλαντε?ετο. Τελευτα?ον, επειδ? ε?χεν υπερισχ?σει ικαν?? και το κυριε?ον αυτ?ν π?θο? του στ?θου?, απεφ?σισε να αναχωρ?ση απ? τα ?γραφα, δι?τι δεν ?θελε δυνηθ? ν' αντικρο?ση την κατ' αυτο? ετοιμασθε?σαν εχθρικ?ν δ?ναμιν. Μετ?βη λοιπ?ν ει? Προυσ?ν με τριακοσ?ου? περ?που στρατι?τα? και του? μεν στρατι?τα? ?στειλε να συναγωνισθ?σι με τον Μ?ρκον Μπ?τσαρην ει? Καρπεν?σιον, ?που και παρευρ?θησαν, αυτ?? δε μετ? την μ?χην τα?την, επειδ? το π?θο? του εγ?νετο εντον?τερον, μετ?βη ει? Ιθ?κην δι? να τον επισκεφθ?σιν ιατρο? ?μπειροι και να δ?ση ει? εαυτ?ν την αν?κουσαν περιπο?ησιν.

Μ' ?λον ?τι οι ιατρο?, αφ' ου εδοκ?μασαν το π?θο? του, δεν τον ?δωκαν ελπ?δα? ζω??, αυτ?? μην υποφ?ρων την ει? τα? ν?σου? διατριβ?ν, και ων φ?σεω? ανησ?χου, εξ?λθε π?λιν ει? Μεσολ?γγιον και εζ?τει να διορισθ? αρχηγ?? των ?πλων τη? επαρχ?α? Αγρ?φων αλλ' εκε?, ωφεληθε?? απ? την απουσ?αν αυτο?, ε?χεν ?δη στερεωθ? ο Γιανν?κη? Ρ?γκο?, ο οπο?ο? εν? ε?χε βοηθ?σει τον Καρα?σκ?κην ει? το να κατασταθ? ει? ?γραφα και ε?χε συμμεθ?ξει τη? εξουσ?α?, ?στερον ε?χεν αποβληθ?. Ο Καρα?σκ?κη? επαρουσι?σθη ει? τον Μαυροκορδ?τον, Διευθυντ?ν τ?τε τη? Δυτικ?? Ελλ?δο?, και εζ?τει επιμ?νω? να διορισθ? ει? την επαρχ?αν των Αγρ?φων, αλλ? το πρ?βλημ? του δεν εισηκο?σθη.

Δυσαρεστηθε?? δι? το?το απ? τον Μαυροκορδ?τον, και φανερ?? εναντ?ον αυτο? ?λεγε και κρυφ?ω? ωργ?νιζε του? διαφ?ρου? αρχηγο?? να του? ελκ?ση ει? βο?θει?ν του, και δεν ?ργησε να σ?ρη προ? το μ?ρο? του ικανο??, καθ?? του? Τζαβ?λα? και ?λλου?, και να γ?νη τρ?πον τιν? κ?ντρον ?λων των δυσαρεστημ?νων απ? την διο?κησιν του Μαυροκορδ?του. Αλλ? μ' ?λον ?τι πολλο? παρ?στησαν ει? τον Μαυροκορδ?τον, ?τι ?τον αν?γκη να θεραπευθ? το ζ?τημα του Καρα?σκ?κη, αυτ?? επ?μεινε βιαζ?μενο? απ? το ?λλο κ?μμα το υπερασπιζ?μενον τον Ρ?γκον.

Ο Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν καθ' υπερβολ?ν να επιτ?χη το ζ?τημ? του, και νομ?ζων ?τι ηδ?νατο να ωφεληθ? απ? την επικρατο?σαν κατ' εκε?νην την εποχ?ν δια?ρεσιν ει? την Πελοπ?ννησον, ?γραψε προ? τον Κολοκοτρ?νην, ?τι ?λοι σχεδ?ν οι αρχηγο? τη? Δυτικ?? Ελλ?δο? ε?ναι σ?μφωνοι με το πνε?μα του και επιθυμο?ν να τον συνδρ?μωσιν, αλλ' ?τι εμποδ?ζονται απ? τον Μαυροκορδ?τον και ολ?γου? ?λλου? ομ?φρον?? του. Ε?ν λοιπ?ν του σταλ? ?ν σ?μα τριακοσ?ων μ?νον στρατιωτ?ν Πελοποννησ?ων, θ?λει κατορθ?σει να δι?ξη τον Μαυροκορδ?τον και επομ?νω? ?τι θ?λει υπ?γει ει? την Πελοπ?ννησον με ?λου? του? αρχηγο?? τη? Δυτικ?? Ελλ?δο?. Και το?το το σχ?διον του Καρα?σκ?κη δεν ?φερε καν?να καρπ?ν, ε?τε δι?τι ο Κολοκοτρ?νη? δεν εν?μισε πιθαν? τα γραφ?μενα, δι? να τα αποδεχθ?, ε?τε δι?τι δεν ?τον ει? κατ?στασιν να τα β?λη ει? εν?ργειαν (5)

Ο Καρα?σκ?κη? και οι Τζαβελα?οι ?χοντε? ικαν?ν δ?ναμιν στρατιωτικ?ν ει? Μεσολ?γγιον και Ανατολικ?ν και δυσαρεστημ?νοι, ω? ε?πομεν, ο?τε αυτο? εφ?ροντο με την αν?κουσαν ευταξ?αν, αντεκδικο?μενοι τρ?πον τιν? δι' ?σα εν?μιζον ?τι ηδικ?θησαν, ο?τε του? στρατι?τα? των ατακτο?ντα? συν?στελλον. Εν? λοιπ?ν ο Καρα?σκ?κη? δι?τριβεν ει? Ανατολικ?ν, ε?? εκ των πρ?των αξιωματικ?ν του ατακτ?σα? ει? Μεσολ?γγιον επι?σθη και ερραβδ?σθη παρ? των εντοπ?ων. Το?το μαθ?ν ο Καρα?σκ?κη? στ?λλει και συλλαμβ?νει δ?ο των προκρ?των Μεσολογγ?ου και του? μεταφ?ρει ει? Ανατολικ?ν δι? να κ?νη την αντεκδ?κησιν. Εταρ?χθησαν καθ' υπερβολ?ν δι? το κ?νημα το?το του Καρα?σκ?κη ?λοι οι κ?τοικοι του Μεσολογγ?ου και καθ?? συμβα?νει ει? εξαγριο?μενον λα?ν, ελ?γοντο πολλ? περ? εξ?σεω? του Καρα?σκ?κη και των μετ' αυτο? Σουλιωτ?ν απ? το Μεσολ?γγιον και ?λλα ?μοια, δι? τα οπο?α μερικο? απεσταλμ?νοι απ? τον Καρα?σκ?κην επ?γαν αιφνηδ?ω? και εκυρ?ευσαν το Βασιλ?δι. Το?το ?τι μ?λλον ετ?ραξε του? Μεσολογγ?τα?· δι?τι υπ?πτευσαν ?τι δεν ?το αποτ?λεσμα των τρεχουσ?ν ταραχ?ν, αλλ' εκ προμελ?τη? σχ?διον.

Εν? δι? τα?τα ε?χεν αυξ?σει αρκετ? ο βρασμ?? μεταξ? των δ?ο αντιφερομ?νων μερ?ν, προσετ?θη και ν?ον υποψ?α? α?τιον κατ? του Καρα?σκ?κη. Εκοινοποι?θη ?τι κ?ποιο? Κωνσταντ?? Βουλπι?τη? εστ?λη παρ? του Καρα?σκ?κη ει? τον Ομ?ρ πασ? Βρυ?νην δι? να του υποσχεθ? απ? μ?ρου? του, ?τι θ?λει του παραδ?σει το Μεσολ?γγιον και Ανατολικ?ν (6). Η επιστολ? α?τη απ? μ?ρου? του Καρα?σκ?κη προ? τον Ομ?ρ Βρυ?νην ε?χε γ?νει τω ?ντι

(7) και επειδ? ο Βουλπι?τη? εξωμολογε?το τρ?πον τιν? το σφ?λμα του, ?δωκεν αιτ?αν ει? το να φαν? το πρ?γμα πιστευτ?ν ει? πολλο??· ωφελο?μενοι λοιπ?ν απ? την περ?στασιν τα?την οι εχθρο? του Καρα?σκ?κη, επ?κειντο τολμηρ?τερον κατ' αυτο?· οι δε φ?λοι του δι? την οπο?αν και αυτο? οι ?διοι ?λαβον υποψ?αν περ? αυτο? του πρ?γματο?, απ?βησαν ατολμ?τεροι ει? την υπερ?σπισιν αυτο?, ?στε και οι μετ' αυτο? Σουλι?ται μετεκ?λεσαν του? κυριε?σαντα? το Βασιλ?δι, ?ντα? εκ των στρατιωτ?ν των, και το ?φησαν π?λιν ει? την εξουσ?αν των Μεσολογγιτ?ν.

Επειδ? λοιπ?ν απ? την εξομολ?γησιν του Βουλπι?του ανεκαλ?πτετο προδοσ?α, διωρ?σθη απ? τον Μαυροκορδ?τον επιτροπ? δι? να εξετ?ση την κατηγορ?αν τα?την. Μετεφ?ρθησαν και πολλ? διοικητικ? στρατε?ματα δι? να δι?ξωσι δι? τη? β?α? τον Καρα?σκ?κην, αν εκουσ?ω? δεν ?θελεν αναχωρ?σει με του? υπ' αυτ?ν απ? Ανατολικ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? ?μω? ε?χε προηγουμ?νω? μεταφ?ρει ει? Ανατολικ?ν και του? εν Μεσολογγ?ω στρατι?τα? του και του? των συμβοηθ?ν του και ε?χεν οχυρωθ?, ει? τα? οικ?α?, ?στε οι εναντ?οι του δεν ετ?λμων να επιφ?ρωσι β?αν ει? αυτ?ν, δι?τι εφοβο?ντο τα αποτελ?σματα εν?? πολ?μου, ?στι? ?θελε γ?νει εν τω μ?σω γυναικ?ν και παιδ?ων και πολλ?ν α?πλων πολιτ?ν, και δι?τι ?βλεπον τον αποφασιστικ?ν τρ?πον του Καρα?σκ?κη. Επροσπ?θησαν λοιπ?ν με διαφ?ρου? τρ?που?, ?στε τρ?πον τιν? τον επειθαν?γκασαν να εξ?λθη απ? το Ανατολικ?ν με ?λου? του? μετ' αυτο?.

Ο Μαυροκορδ?το? και η παρ' αυτο? διορισθε?σα επιτροπ? ομο? με ?λλου? τιν?? των αξιωματικ?ν του στρατιωτικο? διεκ?ρυξαν προδ?την τον Καρα?σκ?κην, του αφ?ρεσαν τον βαθμ?ν και τον δι?ταξαν να αναχωρ?ση απ? την Δυτικ?ν Ελλ?δα. Αφ' ο? κατ' αυτ?ν τον τρ?πον διετ?θησαν τα πρ?γματα, ολ?γοι ?σαν πλ?ον οι αμφιβ?λλοντε? δι? την προδοσ?αν τα?την. Επειδ? ?μω? ο Βουλπι?τη?, ?στι? υπετ?θετο ω? ?ργανον αυτ??, ?λαβεν υποδοχ?ν απ? τον Μαυροκορδ?τον αντ? τη? ανηκο?ση? ει? τοιο?τον αμ?ρτημα ποιν??, ?δωκεν αιτ?αν να πιθανολογ?σωσιν ?τι απ?δωκεν ει? τον Καρα?σκ?κην κατ? ζ?τησιν των εχθρ?ν αυτο? σκοπο??, του? οπο?ου? εκε?νο? δεν ε?χε δι?λου κατ? νουν.

?, τι δε πολλο? φρ?νιμοι και απαθε?? παρατηρητα? εσυμπ?ραινον περ? τη? υποθ?σεω? τα?τη? ε?ναι το εξ?? : Ο Καρα?σκ?κη? επεθ?μει να κατασταθ? ει? ?γραφα· βλ?πων δε ?τι δι? τη? Διοικ?σεω? δεν ηδ?νατο να το κατορθ?ση, δι?τι πλησ?ον αυτ?? υπερ?σχυε το κ?μμα των εναντ?ων του, επροσπ?θει να το κατορθ?ση δι' ?πλων· αλλ? επειδ? ο τ?τε αρχηγ?? τη? επαρχ?α? των Αγρ?φων Ρ?γκο? ?τον σ?μφωνο? με τον Σο?λτσην Κ?ρτσαν, Οθωμαν?ν διοικητ?ν των Τρικκ?λων, και ?τον β?βαιον ?τι ?θελε λ?βει συνδρομ?ν παρ' αυτο? ει? π?σαν αν?γκην, ο Καρα?σκ?κη? εσχεδ?ασε να καταφ?γη ει? τον Ομ?ρ Βρυ?νην, ?ντα εχθρ?ν του Σο?λτση Κ?ρτσα, δι? να λ?βη συνδρομ?ν παρ' αυτο?, ?στε να φ?ρη τον σκοπ?ν του ει? ?κβασιν. Τοια?τα? ανταποκρ?σει? και μυστικ?? συνομιλ?α? μετ? των Αλβαν?ν δεν ?καμεν ο?τε μ?νο? ο?τε πρ?το?. Πολλο? εκ των Αλβαν?ν υπ?θαλπον και εκαλλι?ργουν τοια?τα? δι? να ωφελ?νται δι' αυτ?ν ει? τα? παρ? του Σουλτ?νου επιφερομ?να? κατ' αυτ?ν επιδρομ?? και ει? τα? μεταξ? των ?ριδα?.

Ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ου εξ?λθεν απ? το Ανατολικ?ν, απεφ?σισε να υπ?γη, ει? ?γραφα δι? να δοκιμ?ση να κατασταθ? δι? των ιδ?ων του ?πλων ει? την επαρχ?αν τα?την· αποκρ?πτων ?μω? τον αληθ? αυτο? σκοπ?ν, εκοινοπο?ησεν ?τι πηγα?νει να πολεμ?ση ?που ε?ρη Το?ρκου? δι? να αποδε?ξη ψευδ? τα κατ' αυτο? λεγ?μενα. Οι λ?γοι του δεν εφ?νησαν πιστευτο?, αλλ? και κανε?? δεν ημπορο?σε να τον εμποδ?ση απ? του να κινηθ?, δι?τι χειροπιαστ? αιτ?α δεν υπ?ρχε και δι?τι ε?χεν ?χι ευκαταφρ?νητον στρατιωτικ?ν δ?ναμιν· μ' ?λον ?τι ?το κατατρεγμ?νο? απ? την Διο?κησιν και ασθεν?? ει? τοιο?τον βαθμ?ν, ?στε δεν ηδ?νατο, ?ταν εξ?λθεν απ? το Ανατολικ?ν, ουδ? ?φιππο? να σταθ?. Ο Στορν?ρα? λοιπ?ν κατ? διαταγ?ν τη? Διοικ?σεω? ?μελλε να παρατηρ? τα κιν?ματ? του, οι δε λοιπο? στρατηγο? ?σαν ιδεασμ?νοι να εμποδ?σωσιν αυτ?ν απ? παν κατ? των Αγρ?φων κ?νημα, ?ταν ?θελον ιδε? ?τι επεχειρ?ζετ? τι τοιο?τον.

Ο Καρα?σκ?κη? συνεννοο?μενο? και με τον Ανδρ?αν ?σκον, ο οπο?ο? του ευκ?λυνε την δι?βασιν, δι?βη ει? Ασπροπ?ταμον, εκε?θεν ?γραψεν ει? τον επ?τροπον του Σο?λτση Κ?ρτζα Αλβαν?ν, ?τι αυτ?? καταδιωγμ?νο? απ? του? ?λληνα? ?ρχεται ει? τα ?γραφα, ?που αν οι Το?ρκοι συνεργ?σωσι να κατασταθ?, θ?λει αποβ? ωφελιμ?τατο? ει? αυτο??. Οι Το?ρκοι ?ντε? πολλ? αδ?νατοι κατ' εκε?νην την εποχ?ν, ?κλιναν ει? το να του δ?σωσι διαταγ?ν να κατασταθ? καπιτ?νο? ει? ?γραφα· υπ?πτευον μ' ?λον το?το ?τι ο καθ' αυτ? σκοπ?? του κιν?ματο? του Καρα?σκ?κη δεν ε?ναι ο προβαλλ?μενο?, αλλ' ?τι υποκρ?πτεται τι στρατ?γημα, το να προσποι?ται αυτ?? μεν ?τι δι?κεται, οι δε ?λλοι, οι κατ' αυτο? ερχ?μενοι, ?τι τον δι?κουσι, δι? να εισβ?λωσιν εξα?φνη? ει? τα ?γραφα και τα δ?ο κ?μματα και να βλ?ψωσι του? Το?ρκου? ευρ?σκοντε? αυτο?? ολ?γου? και ανετο?μου?.

Ο Ρ?γκο? αφο? δι? πολλ?ν τρ?πων επροσπ?θησε ν' αποδε?ξη ει? του? Το?ρκου?, ?τι ο Καρα?σκ?κη? ε?ναι τω ?ντι κατατρεγμ?νο? απ? την Διο?κησιν τη? Δυτικ?? Ελλ?δο? και ?τι τα κιν?ματ? του τα?τα ε?ναι ?ργα απελπισ?α?, μ?λι? τελευτα?ον του? ?πεισε να μη δεχθ?σι το πρ?βλημα του Καρα?σκ?κη, αλλ' εκ συμφ?νου να τον πολεμ?σωσι και να τον καταστρ?ψωσιν. Εν? λοιπ?ν ο Καρα?σκ?κη? ε?χε τοποθετηθ? ει? τον Κ?ζιακα του Ασπροποτ?μου, επ?γε κατ' αυτο? ο Ν. Στορν?ρη?, ο Λιακατ??, ο Ρ?γκο? και ?λλοι τιν?? και τον επολ?μησαν. Η μ?χη δεν ε?χε σημαντικ? αποτελ?σματα ο?τε δι? το ?ν μ?ρο? ο?τε δι? το ?λλο. Ιδ?ν ?μω? ο Καρα?σκ?κη? ?τι εκε? ?θελεν αποκλεισθ?, ανεχ?ρησε κρυφ?ω? την ν?κτα· και επειδ? ε?χε μ?θει ?τι ο Σο?λτση? Κ?ρτσα? με χιλ?ου? περ?που Το?ρκου? ε?χε προκαταλ?βει τα? Π?ρτα?, ?που ?τον η πιθανωτ?ρα δι?βασι? αυτο?, κατ?βη ει? την πεδι?δα του Μολαληκ?ου, ?που δεν επιθανολογο?σαν ποτ? οι Το?ρκοι ?τι ?το δυνατ?ν να καταβ?, και εμβ?κεν ει? την επαρχ?αν των Αγρ?φων καταδιωκ?μενο? και απ? Το?ρκου? και απ? ?λληνα?.

Αλλ' εν? τον ηκολο?θουν τοσο?τοι κατ? π?δα?, ο Ρ?γκο? προλαβ?ν δι' ?λλη? οδο? εβγ?κεν ?μπροσθεν αυτο?, ?στε ο Καρα?σκ?κη? ηναγκ?σθη και α?θι? να ακροβολισθ?. ?πειτα μ?ρο? μεν των κατ' αυτο? στρατευμ?των ?μεινεν οπ?σω, μ?ρο? δε τον ηκολο?θει καταδι?κον· εκιν?θησαν ταυτοχρ?νω? κατ' αυτο? και οι ει? Μαυρ?λου ευρισκ?μενοι Το?ρκοι, ?στε περικυκλωθε?? ηναγκ?σθη να πολεμ?ση και τρ?τον, κλεισθε?? ει? το μοναστ?ριον τη? Βρ?χα?· ει? την μ?χην τα?την απ? μεν του? του Καρα?σκ?κη εφονε?θησαν ο Αντ?νιο? Ζαραλ?? και ?λλοι τιν??, απ? δε του? πολιορκο?ντα? Το?ρκου? και ?λληνα? εφονε?θησαν ?ω? τεσσαρ?κοντα. ?φυγε δε και εκε?θεν την ν?κτα ο Καρα?σκ?κη? και μετ?βη ει? την επαρχ?αν Καρπενησ?ου, ?που ?λαβεν υποδοχ?ν απ? του? Γιολδασα?ου?, ?ντα? κατ' εκε?νην την εποχ?ν φ?λου? του.

Αφ' ο? ησ?χασεν ολ?γον ει? Καρπεν?σιον, ?γραψεν ει? τον Μαυροκορδ?τον απολογο?μενο? τρ?πον τιν? και ζητ?ν συγχ?ρησιν (8) Αλλ' επειδ? δεν ?το πλ?ον επ?φοβο? και επειδ? επ?μενον πολλ? ?λοι οι εναντ?οι του και προ π?ντων ο Τσι?γκα? και Ρ?γκο?, οι οπο?οι δι' αλλεπαλλ?λων γραμμ?των εβ?αζον τον Μαυροκορδ?τον ?χι μ?νον να μην του δ?ση την συγχ?ρησιν, αλλ? μ?λιστα και να τον κατατρ?ξη ?σον το δυνατ?ν σκληρ?τερα, εστ?θη αδ?νατον να επιτ?χη την συγχ?ρησιν. Βλ?πων λοιπ?ν ?τι δεν ?τον δυνατ?ν να υπ?ρξη μεταξ? τοσα?τη? εναντι?τητο? και απ? μ?ρου? των στρατηγ?ν

(9) και απ? την ιδ?αν διο?κησιν τη? Δυτικ?? Ελλ?δο?, απεφ?σισε να αναχωρ?ση απ? αυτ? τα μ?ρη, μετ?βη δε ει? Να?πλιον, ?που τ?τε η Διο?κησι?, καταβαλο?σα του? εναντιωθ?ντα? ει? την στερ?ωσιν αυτ?? Πελοποννησ?ου?, ε?χε κατασταθ? ισχυρ?.

Ει? Να?πλιον ε?ρε και τον Οδυσσ?α, και επειδ? ουδ' εκε?νο? δεν ?χαιρε την υπ?ληψιν του κοινο? και τη? Κυβερν?σεω?, συνεν?θησαν στεν?? μεταξ? των δι? να βοηθ?νται αμοιβα?ω? ει? π?σαν περ?στασιν. Συμφ?νω? λοιπ?ν αμφ?τεροι εζ?τησαν απ? το Εκτελεστικ?ν διαταγ?? να εξ?λθωσιν ει? την Στερε?ν Ελλ?δα, ?χοντε? ?καστο? υπ' αυτ?ν χιλ?ου? μισθωτο?? στρατι?τα?, και ο μεν Οδυσσε?? να διορισθη αρχηγ?? τη? Ανατολικ?? Ελλ?δο?, ο δε Καρα?σκ?κη? αρχηγ?? των ?πλων τη? επαρχ?α? Αγρ?φων. Βοηθο?μενοι απ? τον Κολ?ττην, τον οπο?ον ε?χον κατορθ?σει να πε?σωσιν, ε?χον πολλ?? ελπ?δα? ?τι θ?λουν κατορθ?σει τα ζητ?ματ? των. Εν? εταλαντε?ετο ο Κουντουρι?τη?, δι?τι απ? μεν του? εν Μεσολογγ?ω εμ?νθανεν ?τι ο Καρα?σκ?κη? ?τον προδ?τη?, απ? δε τον Κολ?ττην εβεβαι?νετο ?τι η κατηγορ?α ε?χε την πηγ?ν τη? απ? την φατρ?αν, ο Γε?ργιο? Αινι?ν (10) νεωστ? τ?τε ελθ?ν απ? Μεσολ?γγιον, κατ?πεισε τον Κουντουρι?την να μην αποδεχθ? τα ζητ?ματα αυτ?ν, κυρ?ω? ?μω? το του Καρα?σκ?κη, λ?γων ?τι ο ει? ?γραφα πηγαιμ?? αυτο? ?θελε ταρ?ξει μεγ?λω? τα πρ?γματα τη? Δυτικ?? Ελλ?δο? και ?θελε καταστ?σει ?λω? δι?λου αν?σχυρον την εκε? διο?κησιν, ε?ν ?θελον ακυρωθ? τα παρ' αυτ?? περ? Καρα?σκ?κη αποφασισθ?ντα και πραχθ?ντα.

Αφ' ο? μεταχειρισθ?ντε? διαφ?ρου? τρ?που? δεν κατ?ρθωσαν τ?ποτε, ανεχ?ρησαν δυσαρεστημ?νοι απ? Να?πλιον. ?μειναν δε ει? ?ργο?, ελπ?ζοντε? ?τι η υποψ?α του μ?πω? κατασταθ?σιν επιβλαβε?? ει? το ?θνο?, θ?λει μεταπε?σει την Διο?κησιν να συγκατατεθ? ει? τα ζητ?ματ? των· αλλ? βλ?ποντε? την αυτ?ν επιμον?ν, εζ?τησαν πλαγ?ω? να του? δοθ?σι διαταγα? να εκστρατε?σωσιν ει? την Ανατολικ?ν Ελλ?δα με τριακ?σιου? μισθωτο?? στρατι?τα? ?καστο?. Η Κυβ?ρνησι? απεδ?χθη το ζ?τημ? των και εξ?δωκε τα? αναγκα?α? διαταγ??· και ο?τω? αυτο? ανεχ?ρησαν.

Μ?λι? ?φθασαν ει? Σ?λωνα, ?που ?σαν συγκεντρωμ?να μερικ? στρατε?ματα, και αναγγ?λλεται ει? την Διο?κησιν ?τι ο Οδυσσε?? ανταποκρ?νεται και συνεννοε?ται μετ? των εχθρ?ν. Ενομ?σθη και ο Καρα?σκ?κη? συμμ?τοχο? δι? την μετ? του Οδυσσ?ω? φιλ?αν· αλλ? δεν ?τον αληθ??. Η Κυβ?ρνησι? φοβουμ?νη τα? τη? αγανακτ?σεω? αυτ?ν ενδεχομ?να? συνεπε?α? και θ?λουσα να τα? προλ?βη, δι?ρισεν ?φορον των στρατευμ?των τη? Στερε?? Ελλ?δο? τον Γε?ργιον Αινι?να, ?στι? ε?χεν ικαν?? σχ?σει? μετ? των λοιπ?ν στρατηγ?ν και οπλαρχηγ?ν τη? Ρο?μελη?. ?ταν ο Αινι?ν ?φθασεν ει? Σ?λωνα, ο Οδυσσε?? και ο Καρα?σκ?κη? ?χοντε? μεγαλειτ?ραν ισχ?ν ει? το στρατ?πεδον και θ?λοντε? να εκδικηθ?σι δι? τα ει? Να?πλιον διατρ?ξαντα, δι?γειραν και πολλο?? ?λλου? εναντ?ον του, ?στε απεφ?σισαν ?λοι ομο? δι? να μη τον δεχθ?σιν. Αλλ' εν? ο Αινι?ν ειδοποιηθε?? ετοιμ?ζετο να αναχωρ?ση, ο Καρα?σκ?κη? μετ?βαλε γν?μην, μη θ?λων να εξαγρι?ση επ? πλ?ον την Διο?κησιν εναντ?ον του, και πε?θει και του? λοιπο?? να μην εναντιωθ?σιν.

Ο Καρα?σκ?κη? μετ? τινων ημερ?ν παρ?λευσιν δι?λυσε την μετ? του Οδυσσ?ω? φιλ?αν· δι?τι, εν? ρητ?? απ? ?λου? του? στρατηγο?? και αξιωματικο?? του στρατοπ?δου απηγορε?θη αυστηρ?? η μετ? των Το?ρκων ανταπ?κρισι?, ο Οδυσσε?? ?χι μ?νον δι? γραμμ?των συνεννοε?το μετ' αυτ?ν, αλλ? και προσωπικ?? ανταμ?θη. Το?το εδυσαρ?στησεν ?λου? εν γ?νει του? στρατηγο??, προ π?ντων ?μω? τον Καρα?σκ?κην, ο οπο?ο? επιθυμ?ν επιμ?νω? να κατασταθ? ει? ?γραφα, δεν ?θελε να δ?ση παραμικρ?ν αιτ?αν υποψ?α? ? δυσαρεσκε?α? ει? την Διο?κησιν, μ?λιστα εφρ?ντιζε να αθωωθ? εντελ?? και να συγχωρηθ? δι? ?λα τα διατρ?ξαντα προλαβ?ντω?.

Επειδ? δε ε?χον παραστ?σει ει? την Διο?κησιν, ?τι οι κ?τοικοι τη? επαρχ?α? Αγρ?φων δεν ?θελον τον Καρα?σκ?κην και ?τι αν ?θελε διορισθ? εκε?, ?θελον προ?λθη πολλ? σκ?νδαλα, εστοχ?σθη αυτ?? ?τι δι? να αναιρ?ση τα?τα, ?τον αν?γκη να κατορθ?ση του? κατο?κου? να τον ζητ?σωσι δι' αναφορ?? των. Απ?στειλε λοιπ?ν εκε? τιν?? των οικε?ων του, και οι κ?τοικοι των Αγρ?φων, ? τουλ?χιστον ?ν μ?ρο? ικαν?ν, ε?τε δι? φ?βον του Καρα?σκ?κη, ε?τε αληθ?? δυσαρεστο?μενοι απ? τον Ρ?γκον, συνελθ?ντε? απεφ?σισαν να τον ζητ?σωσι παρ? τη? Διοικ?σεω?, ει? την οπο?αν και απ?στειλαν επ? το?τω τ?σσαρα? αντιπροσ?που? αυτ?ν. Η Διο?κησι? αφ' ο? κατ' αρχ?? εναντι?θη, τελευτα?ον μη θ?λουσα να παροξ?νη επ? πλ?ον τον Καρα?σκ?κην, φερ?μενον καλ??, και δι? να συμβιβ?ση οπωσο?ν το πρ?γμα, ?στε να μην ?χη επιβλαβε?? συνεπε?α?, ει? μεν το ?μισυ τη? επαρχ?α? κατ?στησεν αρχηγ?ν τον Καρα?σκ?κην, ει? δε το ?λλο ?μισυ ?φησεν αρχηγ?ν τον Ρ?γκον. Ο Καρα?σκ?κη?, αν και με το?το δεν ευχαριστ?θη, εσι?πησεν ?μω?, ελπ?ζων ?τι ει? δευτ?ραν ευκαιρ?αν θ?λει κατορθ?σει εντελ?? τον σκοπ?ν του.

Δι? τον συμβ?ντα κατ' εκε?νην την εποχ?ν δε?τερον ανταρτικ?ν π?λεμον διετ?χθη και ο Καρα?σκ?κη?, καθ?? και ?λα σχεδ?ν τα τη? Στερε?? Ελλ?δο? στρατε?ματα, να μεταβ? ει? Πελοπ?ννησον. Συμμετ?σχε των κατ? του Ζα?μη αγ?νων ει? Κερπιν?ν, και ακολουθ?ν τον Κολ?ττην, ?ντα αρχηγ?ν τη? κατ? των ανταρτ?ν εκστρατε?α?, δι?βη πολλ?? επαρχ?α? τη? Πελοπονν?σου ?ω? ει? Αρκαδ?αν και Μεσσην?αν, ?τε κατ? πρ?τον ?φθασε το πρ?τον μ?ρο? των Αιγυπτιακ?ν στρατευμ?των.

Ο Κολ?ττη? ανεκαλ?σθη τ?τε και εξεστρ?τευσε κατ? του Ιμβρα?μη ο Κουντουρι?τη?. Υπ? την οδηγ?αν αυτο? διωρ?σθη και ο Καρα?σκ?κη?, καθ?? και τα λοιπ? στρατε?ματα, και παρευρ?θη ει? την εν Κρομμυδ?ω μ?χην, ει? την οπο?αν ενικ?θησαν και εβλ?φθησαν σημαντικ? οι ?λληνε?. Επειδ? δε η αποτυχ?α α?τη απεδ?θη ει? την ανικαν?τητα του Σκο?ρτη, τον οπο?ον ε?χε διορ?σει ο Κουντουρι?τη? επ? κεφαλ?? ?λων των στρατευμ?των, ο Καρα?σκ?κη?, ?στι? δεν ε?χε δι?λου ει? την γλ?σσαν του χαλιν?ν, δεν περιωρ?σθη μ?νον ει? περιφρονητικ?? εκφρ?σει? και πικρο?? σαρκασμο?? κατ? του Σκο?ρτη, επροχ?ρησε και ει? κατηγορ?α? κατ? του Κουντουρι?του δι? την τοια?την εκλογ?ν, ?στε τον εδυσαρ?στησε σημαντικ?. ?τι μ?λλον η?ξησε την δυσαρ?σκειαν και η δυσπιστ?α την οπο?αν ?λαβε προ? τον Κουντουρι?την δι? την προ? τον Μαυροκορδ?τον εμπιστοσ?νην και σχ?σιν του. Ο Καρα?σκ?κη? ?χων αδι?λλακτον εχθρ?ν τον Μαυροκορδ?τον, του οπο?ου τα? οδηγ?α? εφα?νετο ?τι ηκολο?θει ο Κουντουρι?τη?, δεν ?λπιζε να περ?ση καλ?? ει? την οπο?αν ευρ?σκετο θ?σιν. Συν?βη να δυσαρεστηθ?σι και ?λλοι πολλο? δι' ?λλα? α?τια?, ?στε ο Καρα?σκ?κη? γεν?μενο? κ?ντρον ?λων των τοιο?των ει? ολ?γον δι?στημα καιρο? ευρ?θη με ?ν σ?μα δισχιλ?ων περ?που στρατιωτ?ν συμφ?νων μετ' αυτο? (11).

Εν? τα πρ?γματα ?σαν ει? τοια?την στ?σιν, ανηγγ?λθη ?τι ικαν? τουρκικ? στρατε?ματα επροχ?ρησαν ει? τα? επαρχ?α? τη? Στερε?? Ελλ?δο?· ο Καρα?σκ?κη? με του? αρχηγο?? του ομοφρονο?ντο? με αυτ?ν στρατε?ματο?, επιθυμ?ν και προλαβ?ντω? να αναχωρ?ση εκε?θεν, ?μα ?λθεν η ε?δησι? α?τη, εζ?τησε την ?δειαν απ? τον Κουντουρι?την, προβ?λλων ?τι οι στρατι?ται, ω? ?χοντε? τα? οικογενε?α? των ει? την Στερε?ν Ελλ?δα και ?ντε? αναγκασμ?νοι να υπ?γωσι να τα? υπερασπισθ?σιν, ?θελον λειποτακτ?σει, ε?ν δεν του? εδ?δετο η ?δεια να εκστρατε?σωσιν ει? τα? πατρ?δα? των. Ο Κουντουρι?τη? βλ?πων ?τι η αναχ?ρησι? εκε?νου του σ?ματο? ?θελε δ?σει αφορμ?ν και ει? πολλ? ?λλα δι? να πρ?ξωσι το ?διον, δεν συγκατ?νευσεν αλλ' ο Καρα?σκ?κη? με του? συν αυτ? ανεχ?ρησε και χωρ?? ?δειαν, και μετ?βη ει? Να?πλιον. ?μα ανεχ?ρησεν ο Καρα?σκ?κη?, ο Κουντουρι?τη? ?γραψε προ? το Εκτελεστικ?ν ?χι μ?νον να μην δεχθ? τον Καρα?σκ?κην και του? συν αυτ? αρχηγο??, αλλ? μ?λιστα να καθαιρ?ση των αξιωμ?των αυτο?? και να διαλ?ση τα σ?ματ? των. Το Εκτελεστικ?ν ?μω? δεν εστοχ?σθη αρμ?διον να μεταχειρισθ? τοιο?τον αυστηρ?ν μ?τρον εναντ?ον εν?? σ?ματο? απ? δισχιλ?ου? στρατι?τα?, καθ' ην εποχ?ν ο Ιμβρα?μη? ?ρχισε να προοδε?η ει? την Πελοπ?ννησον και οι Το?ρκοι ει? την Στερε?ν Ελλ?δα ελεηλ?τουν πολλ?? επαρχ?α?· ?θεν λαβ?ν και την γν?μην τη? Βουλ??, επεριποι?θη αυτ?, και αφ' ο? το εφωδ?ασε με χρ?ματα, τροφ?? και πολεμοφ?δι?, το απ?στειλεν ει? την Στερε?ν Ελλ?δα κατ? την ζ?τησ?ν του.

Ο τρ?πο? τη? υποδοχ?? τα?τη? εφ?νη παρ?δοξο? ει? πολλο??· δι?τι ηλπ?ζετο να β?λη το Εκτελεστικ?ν ει? πρ?ξιν αν ?χι ?λα, μ?ρο? καν των ?σα ?γραψε κατ' αυτ?ν ο Κουντουρι?τη?, δι? να μη λ?βωσιν αιτ?αν απειθε?α? και τα λοιπ? στρατε?ματα, απεδ?θη δε ει? τον Κολ?ττην, ο οπο?ο? ε?χε τ?τε ?λην την ισχ?ν ει? το Εκτελεστικ?ν, καθ?? ει? αυτ?ν απεδ?θη και η αιτ?α τη? απ? Νε?καστρον αναχωρ?σεω? του Καρα?σκ?κη, επ? σκοπ? του να μαται?ση την εκστρατε?αν τα?την, την οπο?αν ?ρπασε τρ?πον τιν? απ? τα? χε?ρα? του η προ? αυτ?ν ?χθρα και αντ?πραξι? του Μαυροκορδ?του.

Αναχωρ?σα? απ? Να?πλιον ο Καρα?σκ?κη? μετ?βη ει? την Στερε?ν Ελλ?δα (12) καθ' ην εποχ?ν ο Γκο?ρα? ε?χε λ?βει υπ? την εξουσ?αν του και ετο?μαζε να π?μψη ει? την Κυβ?ρνησιν τον Οδυσσ?α, ο οπο?ο? υποπτε?σα? απ? μ?ρου? των Το?ρκων κ?νδυνον ε?χεν επιστρ?ψει π?λιν ει? του? ?λληνα?. Το ?ργον του Γκο?ρα δεν εφ?νη αρεστ?ν ο?τε ει? τον Καρα?σκ?κην, ο?τε ει? του? λοιπο?? αρχηγο??, δι?τι εφοβο?ντο το παρ?δειγμα. Ο Γκο?ρα? υποπτε?σα? ?τι ηδ?ναντο και δι? τη? β?α? να αποσπ?σωσιν απ? τα? χε?ρα? του τον Οδυσσ?α και να τον ελευθερ?σωσι, τον διευθ?νε κρυφ?ω? ει? το φρο?ριον των Αθην?ν.

Ο Καρα?σκ?κη? με ?λου? του? μετ' αυτο? στρατηγο?? δι?βη ει? τα π?ριξ τη? π?λεω? Σαλ?νων, ?που εστρατοπ?δευσεν ο Κεχαγι?? του Κιουταχ?. Ει? την Ανατολικ?ν Ελλ?δα ?τον τ?τε διωρισμ?νο? γενικ?? αρχηγ?? ο Γκο?ρα?, ?στε ?λα τα ει? την Ανατολικ?ν Ελλ?δα στρατε?ματα ?σαν υπ? την οδηγ?αν του. Αλλ' ο Καρα?σκ?κη?, ε?τε δι? την φυλ?κωσιν του Οδυσσ?ω?, ε?τε νομ?ζων αν?κανον τον Γκο?ραν δι? τοια?την αρχηγ?αν, ε?τε τ?λο? δι? το αν?συχον και φιλ?δοξον πνε?μα του διεφ?ρθη εντ?νω? μετ' αυτο?, ?στε η Διο?κησι? μη θ?λουσα ο?τε απ? τον Γκο?ραν να αφαιρ?ση την αρχηγ?αν, δι?τι ?χι μ?νον δεν ?τον υπε?θυνο?, αλλ' ε?χεν ?τι και ικαν? σ?ματα υπακο?οντα ει? τα? διαταγ?? του, ο?τε τον Καρα?σκ?κην να δυσαρεστ?ση, υποστηριζ?μενον απ? μ?γα μ?ρο? Σουλιωτ?ν, ε?ρε μ?σον αρμ?διον προ? κατ?παυσιν το να μη μ?νωσι και οι δ?ω ει? το αυτ? στρατ?πεδον. ?θεν επειδ? του Μεσολογγ?ου η πολιορκ?α απ?βαινεν ολο?ν στενωτ?ρα, η Διο?κησι? δι?ρισε τον Καρα?σκ?κην (13) να υπ?γη να τοποθετηθ? ει? καν?ν ε?θετον μ?ρο? περ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, το πολιορκο?ν το Μεσολ?γγιον, ?που βλ?πτων του? εχθρο?? απ? τα οπ?σθια, να αποσπ? προ? αυτ?ν τα? δυν?μει? των και να ελαφρ?νη οπωσο?ν του? πολιορκουμ?νου?. Μεταβ?? λοιπ?ν ει? Λιδωρ?κι και εκε?θεν συνεννοηθε?? και με ?λλου? οπλαρχηγο?? τη? Δυτικ?? Ελλ?δο?, επ?γε με ?λου? ει? Καρπεν?σι, ?που ?τον ?ν μικρ?ν σ?μα εχθρ?ν, ει? του? οπο?ου? μ?ρο? των πλησιοχ?ρων κατο?κων ε?χεν υποταχθ?.

Επιπεσ?ν ει? αυτο?? του? ην?γκασε να κλεισθ?σιν ει? τα? οικ?α?· επειδ? ?μω? η καταστροφ? αυτ?ν ?τον μακροτ?ρα? πολιορκ?α? ?ργον, παρ' ?σον αι αν?γκαι του Μεσολογγ?ου τον εσυγχ?ρουν να διατρ?βη μακρ?ν αυτο?, ευχαριστ?θη μ?νον να λ?βη μερικ?? τροφ?? απ? του? εχθρο?? και απ? του? κατο?κου? των π?ριξ χωρ?ων και ανεχ?ρησεν ει? Πλ?τανον των Κραββ?ρων.

Δ?ο ημ?ρα? μετ? το φθ?σιμον του Καρα?σκ?κη ει? Πλ?τανον ?φθασεν εκε? και ο στρατηγ?? Τζαβ?λα? με ?λλου? τιν?? αξιωματικο?? και ικαν?ν σ?μα στρατιωτ?ν. Μετ? τα?τα συνελθ?ντε? ?λοι οι προ?στ?μενοι τα?τη? τη? στρατι?? ει? ?μπλαν, τ?πον των Κραβ?ρων, και συσκεφθ?ντε? απεφ?σισαν να επιπ?σωσι δι? νυκτ?? ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, αφ' ο? προειδοποι?σωσιν εν καιρ? και του? εντ?? του Μεσολογγ?ου, δι? να εξ?λθωσι ταυτοχρ?νω? και αυτο? και να γ?νη μεγαλητ?ρα η σ?γχυσι? και η φθορ? του εχθρο?. Κατ' αυτ?ν την απ?φασιν δ?ω χιλι?δε? περ?που ?λληνε?, χωρ?? να φ?ρωσι μεθ' εαυτ?ν αποσκευ??, αλλ? ?χοντε? ?καστο? ει? τον ?μον του τεσσ?ρων ημερ?ν τροφ??, εκ?νησαν προ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον με την μεγαλητ?ραν δυνατ?ν μυστικ?τητα, την μεν ν?κτα περιπατο?ντε? δι' ασυνειθ?στων δρ?μων και ατραπ?ν, την δε ημ?ραν κρυπτ?μενοι ει? δ?ση και τ?που?, ?που δεν εσ?χναζον ?νθρωποι, μ?λι? μετ? τετρα?μερον νυκτοπορε?αν ?φθασαν ει? εν δ?σο? του Ζυγο?, δ?ω ?ρα? περ?που απ?χον του εχθρικο? στρατοπ?δου, ?που κρυφθ?ντε? απεφ?σισαν να διημερε?σωσιν, ?ω? ου να αναλ?βωσιν εντελ?? τα? δυν?μει? των, και την επιο?σαν ν?κτα να β?λωσιν ει? πρ?ξιν το σχ?διον.

Τιν?? απ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, μ' ?λον ?τι προχωρ?σαντε? δι? να κ?ψωσι ξ?λα επλησ?ασαν πολ? ει? το μ?ρο?, ?που ?σαν οι ?λληνε?, δεν ημπ?ρεσαν μ' ?λον το?το να του? εννο?σωσι, τ?σον επιδεξ?ω? ε?χον κρυφθ? ει? του? θ?μνου? και τα σ?δενδρα μ?ρη και τ?σον μεγ?λην σιωπ?ν και ησυχ?αν διετ?ρησαν. Προ? το εσπ?ρα? δε, επειδ? εφ?νησαν πλησ?ον των Ελλ?νων τρει? χριστιανο? εκ των ακολουθο?ντων ω? υπηρ?ται το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, ο Καρα?σκ?κη? ?στειλε τιν?? των στρατιωτ?ν δι? να του? συλλ?βωσιν, οι οπο?οι και εξετ?λεσαν επαξ?ω? την διαταγ?ν. Απ? του? χριστιανο?? το?του? επληροφορ?θη ο Καρα?σκ?κη? την κατ?στασιν του εχθρικο? στρατοπ?δου και ωδηγ?θη ει? την ?φοδον. Αφ' ο? το βαθ? σκ?το? τη? νυκτ?? διεδ?χθη το τ?σον οχληρ?ν ει? του? ?λληνα? φω? του ηλ?ου, εξελθ?ντε? αφ?βω? και ησ?χω? απ? τα καταφ?γι? των συν?χθησαν ?λοι ομο? και προετοιμ?σθησαν.

Περ? την δευτ?ραν ?ραν τη? νυκτ?? ο Καρα?σκ?κη? δι?ρισε και ?καμαν τρει? φανο?? ει? μ?ρο?, ?που οι μεν εν Μεσολογγ?ω (προ? του? οπο?ου? ε?χε δοθ? το?το σ?νθημα επιθ?σεω?) να του? ?δωσιν, ει? δε του? εχθρο??, να με?νωσιν α?ρατοι. ?πειτα διαιρ?σα? ει? τρ?α σ?ματα του? ?λληνα? δι? να επιπ?σωσιν απ? δι?φορα μ?ρη κατ? των εχθρ?ν, αυτ?? επ? κεφαλ?? εν??, το οπο?ον ?μελλε να προσβ?λη ει? τα? σκην?? του Κιουταχ?, ?ρμησε με προθυμ?αν κατ? των εχθρ?ν. ?φθασαν ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον κατ? την τετ?ρτην ?ραν τη? νυκτ??, ?τε οι Το?ρκοι ?σαν ανυπ?πτω? βυθισμ?νοι ει? το πρωτο?πνιον, οδηγηθ?ντε? απ? τ?που? αρμοδ?ου?· ο?τε απ? τα? προφυλακ?? των εχθρ?ν εννο?θησαν, ο?τε απ? του? ει? το στρατ?πεδον, ειμ? ?ταν ?φθασαν πλ?ον ει? τα? ακριν?? σκην??· τ?τε δε εκκεν?σαντε? ?λοι ταυτοχρ?νω? τα πυροβ?λα των εφ?ρμησαν ει? του? εχθρο??, οι οπο?οι εκπλαγ?ντε? δι? το απροσδ?κητον ?φησαν ερ?μου? τα? πλειοτ?ρα? σκην?? των και ?φευγον ει? το μ?ρο? ?που εστρατοπ?δευεν ο Κιουταχ??, το οπο?ον ?το περιασφαλισμ?νον με βαθε?α? τ?φρου? και οχυρ?ματα. Εφ?ρμησαν και εκε? οι ?λληνε? με την ελπ?δα του να του? αποτιν?ξωσι και να του? σκορπ?σωσιν, αλλ' αντικρουσθ?ντε? και εμποδιζ?μενοι και απ? το β?θο? των τ?φρων, δεν ημπ?ρεσαν να προχωρ?σωσι. Λαβ?ντε? λοιπ?ν καιρ?ν οι εχθρο? και συνελθ?ντε? απ? τον εξαφνικ?ν φ?βον ενεθαρρ?νοντο και επεχε?ρουν να εξ?ρχωνται κατ? των Ελλ?νων, οι οπο?οι ε?χον στραφ? τ?τε ει? τα λ?φυρα. Συγχρ?νω? και το ιππικ?ν το περιπολε?ον κατ? ν?κτα το στρατ?πεδον, συγκεντρωθ?ν επ?πιπτε κατ? των Ελλ?νων. Αυτο? δε δι? το ?δη ανατ?λλον φω? τη? Σελ?νη? (το οπο?ον ?τον κατ? π?ντα εναντ?ον ει? το επιχε?ρημ? των), ?χι ολιγ?τερον δε και δι? την ει? του? εχθρο?? γνωστοπο?ησιν του συνθ?ματ?? των, ηναγκ?σθησαν να αναχωρ?σωσιν απ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον. Οι δε εντ?? του Μεσολογγ?ου, ?μα ε?δον του? φανο??, προετοιμ?σθησαν και ακο?σαντε? των ?λλων την συμπλοκ?ν, ?ρμησαν κατ? των εχθρ?ν, του? εξ?βαλον απ? τινα? προμαχ?να?, ?λαβον δι' ικαν?ν ?ραν υπ? την εξουσ?αν των τα εν αυτο?? καν?νια και επροχ?ρησαν ικαν?? προ? το μ?ρο? ?που επολ?μουν οι μετ? του Καρα?σκ?κη, αλλ' αφ' ο? εκε?νοι ανεχ?ρησαν, ηναγκ?σθησαν και αυτο? να επαν?λθωσιν ει? τα ?δια.

Η νυκτομαχ?α α?τη δι?ρκεσε περισσ?τερον απ? δ?ο ?ρα?. Εφονε?θησαν απ? μεν του? μετ? του Καρα?σκ?κη υπ?ρ του? εξ?κοντα, εν οι? μ?νον ε?? αξιωματικ??· των δε εχθρ?ν η φθορ? συμπερα?νεται μεν να ?γεινε πολλ? σημαντικ?, καθαρ? ?μω? πληροφορ?α περ? τη? αληθο?? ποσ?τητο? δεν υπ?ρχει, δι?τι, ω? λ?γουσιν, ο Κιουταχ??, δι? να μη γνωστοποιηθ? η φθορ? και φ?ρη δειλ?αν ει? τα στρατε?ματ? του, δι?ρισε και ?θαψαν πολλ? σ?ματα ει? ?να και τον αυτ?ν τ?φον.

Ολ?γα? ημ?ρα? μετ? την νυκτομαχ?αν τα?την (30 Ιουλ?ου) ο Καρα?σκ?κη? υπ?γε κατ? των ει? Πετροχ?ρι στρατοπεδευμ?νων εχθρ?ν, επ? κεφαλ?? των οπο?ων ?τον ο ?γο? Μουχουρδ?ρη?. Οι ?λληνε? επιπεσ?ντε? απ? δι?φορα μ?ρη, εκυρ?ευσαν πολλ? απ? τα πο?μνια των εχθρ?ν β?σκοντα περ? το χωρ?ον. Οι Το?ρκοι εξελθ?ντε? ει? υπερ?σπισιν αυτ?ν, συνεπλ?κησαν με του? ?λληνα? και ηκροβολ?ζοντο ?λην σχεδ?ν την ημ?ραν περ? δε το εσπ?ρα? οι εχθρο? επιστρ?φοντε? ει? τα? σκην?? των κατεδι?χθησαν απ? του? ?λληνα? με ολ?γην βλ?βην των.

Μετ? το?το ο Καρα?σκ?κη? εστρατοπ?δευσεν ει? Δερβ?κισταν, ανταποκριθε?? δε μετ? των εντ?? του Μεσολογγ?ου και πληροφορηθε?? περ? τη? αν?γκη? ν?α? στρατιωτικ?? βοηθε?α?, συνεκ?λεσεν ?λου? του? προκρ?του? τη? στρατι?? του και του? επρ?βαλε την αν?γκην και το ζ?τημα των εντ?? του Μεσολογγ?ου. Μετ? τινα σκ?ψιν λοιπ?ν απεφασ?σθη να εισ?λθη ει? Μεσολ?γγι ο στρατηγ?? Κ?τσο? Τζαβ?λα? με ?λλου? τιν?? αξιωματικο??, ?χοντε? ?λοι ομο? ?ω? εξακοσ?ου? στρατι?τα? δοθ?ντα? κατ' αναλογ?αν απ? τα δι?φορα σ?ματα, το οπο?ον και εγ?νετο περ? τα? αρχ?? του Αυγο?στου.

Ο δε Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν ν' αποδι?ξη τον ?γον Μουχουρδ?ρην απ? Πετροχ?ρι και μη ?χων ικαν?ν δ?ναμιν δι? να το εκτελ?ση δι? των ?πλων, επεν?ησε το ακ?λουθον στρατ?γημα, το οπο?ον και επ?τυχε θαυμασι?τατα. Δι?ρισε δι?φορα μικρ? σ?ματα να περιφ?ρωνται ει? τα περ? το Πετροχ?ρι δ?ση τουφεκ?ζοντα, αν?πτοντα φωτ?α? την ν?κτα και κ?μνοντα καπνο?? την ημ?ραν. Το?το δι?ταξε να κ?μνωσι και ?λοι οι ει? τα π?ριξ χωρ?α θερ?ζοντε?. Την δε εβδ?μην του Αυγο?στου δι?ταξε το μεγαλ?τερον μ?ρο? τη? στρατι?? του να διαβ? το μ?ρο? εκε?νο του ποταμο?, ?θεν ?παιρνον οι εχθρο? νερ?ν, και να τοποθετηθ? εκε? πλησ?ον· αυτ?? δε με το λοιπ?ν στρ?τευμα δι?βη ει? χωρ?ον Μποτ?νου. Την ν?κτα δι?ρισε και ετουφ?κιζον κατ? σ?νθημα τριγ?ρω ει? Πετροχ?ριον, ?ναψαν πολλ?? πυρ??, ?καμαν θορ?βου? και φανο?? καθ' ?λην την δι?ρκειαν τη? νυκτ??, ?στε μ?λι? ?ρχισε να φα?νεται το φω? τη? ημ?ρα?, και οι εχθρο? λαβ?ντε? βια?ω? εκ των πραγμ?των των ?σα ?σαν ευμετακ?μιστα, ?φευγον αφ?σαντε? ?λα? τα? σκην?? και τα? βαρυτ?ρα? αποσκευ??· απ? δε του? ?λληνα? ?λλοι ερρ?φθησαν ει? τα εν Πετροχωρ?ω λ?φυρα και ?λλοι κατεδ?ωκον ακολουθο?ντε? εξ οπ?σω του? εχθρο??. Δι?τι απ' ?μπροσθεν ?τον αυστηρ?? απηγορευμ?νον να του? αντικρο?σωσι. Κατ' αυτ?ν τον τρ?πον φε?γοντε? καταδιωκ?μενοι οι εχθρο?, πολλ? ολ?γα? απ? τα? αποσκευ?? των δι?σωσαν. Τελευτα?ον μετ?βησαν ει? το γενικ?ν στρατ?πεδον του Κιουταχ?, αφ?σαντε? ελευθ?ραν την επαρχ?αν Αποκο?ρου και τα π?ριξ αυτ??.

Αφ' ο? ησφαλ?σθη τρ?πον τιν? το Μεσολ?γγιον και αφ' ο? οι Το?ρκοι ανεχ?ρησαν απ? το Πετροχ?ριον, βλ?πων ?τι η επ? πλ?ον ει? τα μ?ρη τα?τα διατριβ? του ?τον περιττ?, ? τουλ?χιστον μικρ?? ωφελε?α? πρ?ξενο?, απεφ?σισε να περ?ση ει? Ξηρ?μερον δι? να προξεν? εμπ?δια ει? την μετακ?μισιν των τροφ?ν του Κιουταχ?. Αλλ' επειδ? ?λα τα διαβατ? μ?ρη του Αχελ?ου εφυλ?ττοντο απ? του? εχθρο??, απεφ?σισε να υπ?γη δι? των Αγρ?φων και Β?λτου. Αναχωρ?σα? λοιπ?ν περ? τα μ?σα του Αυγο?στου απ? Απ?κουρον και διαβ?? δι? Κραβ?ρων και Καρπενησ?ου ?φθασεν ει? ?γραφα, ?που ?μαθεν ?τι ο Σταμο?λη? Γ?τσο?, διωρισμ?νο? παρ? των Το?ρκων καπιτ?νιο? αυτ?? τη? επαρχ?α?, ευρ?σκετο ει? χωρ?ον Καροπο?λαν με περ?που τριακοσ?ου? πεντ?κοντα στρατι?τα?. Διευθ?νθη λοιπ?ν εναντ?ον αυτο?· αλλ' επειδ? με μικρ?ν προσβολ?ν εκλε?σθησαν οι περ? τον Σταμο?λην, ο Καρα?σκ?κη? μη ?χων σκοπ?ν να αργοπορ?ση ει? πολιορκ?αν και νομ?ζων τα τοια?τα π?ρεργα ω? προ? τον οπο?ον ε?χε σκοπ?ν, ανεχ?ρησε και δι?βη ει? Β?λτον, συγχωρ?σα? ει? του? στρατι?τα? του να διαρπ?σωσι τα καθ' οδ?ν χωρ?α των Αγρ?φων.

?ταν ?φθασεν ει? Β?λτον, ?μαθεν ?τι ο Δημ?τρη? Γ?γου αποκλε?σα? ει? ?ν στεν?ν πολλ?? οικογενε?α? Βαλτιν?ν, οι οπο?οι δεν ?θελον να υποκ?ψωσιν ει? του? εχθρο??, του? ?λαβεν υπ? την εξουσ?αν του. Κινηθε?? λοιπ?ν εναντ?ον αυτο?, τα? μεν οικογενε?α? τα? ελευθ?ρωσε, του? δε περ? τον Γ?γον εκυν?γησεν.

Ακολουθ?ν την οδοιπορ?αν του, ?πεσε την ν?κτα ει? του? ει? Μαχαλ?ν φυλ?ττοντα? Το?ρκου?, μη ηξε?ρων ?τι η θ?σι? α?τη ?τον πιασμ?νη απ' αυτο??. Επειδ? ?μω? ε?χον πλησι?σει αρκετ?, ?στε δεν ?το πλ?ον καιρ?? να οπισθοδρομ?σωσιν, ο?τε αλλαχ?θεν να διαβ?σιν, ενθαρρ?να? του? στρατι?τα?, ?ρμησεν εμπρ??, και δι?βησαν ?λοι πολεμο?ντε?, βλ?ψαντε? πολ? περισσ?τερον του? εχθρο??, παρ' ?σον αυτο? εβλ?φθησαν απ? εκε?νου?. Εν? δε επροπορε?ετο τοιουτοτρ?πω?, μη διακρ?να? δι? το βαθ? τη? νυκτ?? σκ?το? το πλ?το? τ?φρου τιν?? προκειμ?νη? και ζητ?σα? να πηδ?ση, π?πτει ει? αυτ?ν, χωρ?? να εννοηθ? απ? του? ακολουθο?ντα?, οι οπο?οι διαβα?νοντε? αλλεπαλλ?λω? και πηδ?ντε? επ' αυτ?ν, δεν του ?δωκαν καιρ?ν να σηκωθ? προτ?τερα παρ' ?ταν δεν ?τον πλ?ον ?λλο? να διαβ?.

?στερον απ? πολυ?μερον δι?στημα κακοπαθε?α? και νυκτοπορε?α? ?φθασε τελευτα?ον ει? Δραγαμ?στον, ?που οχυρωθε?? ?δωκε καιρ?ν ει? του? στρατι?τα? του ν' αναπαυθ?σιν οπωσο?ν και να αναλ?βωσιν, αυτ?? δε εμβ?κεν ει? Μεσολ?γγιον να παρατηρ?ση την κατ?στασιν των πολιορκουμ?νων και να ομιλ?ση περ? τροφ?ν του υπ' αυτ?ν στρατε?ματο? με την εκε? Διευθυντικ?ν επιτροπ?ν. Αφ' ο? συνωμ?λησε μετ' αυτ?? και ?καμε τα? παρατηρ?σει? του, επα?νεσε μεγ?λω? του? πολιορκουμ?νου? δι? την γενναι?τητα και καρτερ?αν των προ? τον κ?νδυνον, ωνε?δισεν ?μω? την επικρατο?σαν ει? τα? τροφ?? κατ?χρησιν και εξ?λθεν αμ?σω? ει? Δραγαμ?στον, ?που απεφ?σισε να στ?ση το γενικ?ν του στρατ?πεδον.

Αφ' ο? ικαν?? ημ?ρα? ανεπα?θη το στρ?τευμα, ο Καρα?σκ?κη? ?κρινεν ε?λογον να γ?νη κ?νημα προ? εμπ?δισμα τη? διαβ?σεω? των τροφ?ν του εχθρικο? στρατοπ?δου. Λαβ?ν λοιπ?ν το εκλεκτ?τερον μ?ρο? τη? στρατι?? του, επ?γε και εν?δρευσεν ει? ?να τ?πον ονομαζ?μενον Μ?νιανην, ?που ε?ναι ?ν σ?μφυτον δ?σο?. Οι διωρισμ?νοι ει? τα? σκοπι?? ε?δον μακρ?θεν ?ν σ?μα μ?γα εχθρ?ν συνοδευ?ντων πλ?θο? φορτηγ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων το σ?μα το?το πολλ? μεγ?λον ω? προ? την εδικ?ν του δ?ναμιν, δεν ?κρινεν ε?λογον να το κτυπ?ση κατ? πρ?σωπον, αλλ' αφ' ο? ?φησε και δι?βη το πλει?τερον μ?ρο?, επ?πεσεν ει? την οπισθοφυλακ?ν, την οπο?αν τρ?ψα? ει? φυγ?ν, ?λαβε πολλ? φορτηγ? και εφ?νευσε κα? τινα? των εχθρ?ν.

Κατ? τα?την την εποχ?ν ο Τσι?γκα? και Ρ?γκο? ε?χον συγκεντρ?σει μερικ?? δυν?μει? ει? Ξηρ?μερον, αλλ? δεν ηθ?λησαν να ενωθ?σι με τον Καρα?σκ?κην δι? το παλαι?ν μεταξ? των π?θο? και δι? να μην τον γνωρ?σωσιν αρχηγ?ν των.

Αυτ?? λοιπ?ν μη δυν?μενο? με μ?να? τα? εδικ?? του δυν?μει? ν' αντικρο?ση κατ? πρ?σωπον σημαντικ? σ?ματα εχθρ?ν, εξ?κοπτε μ?νον αποσπ?σματα και τα ?στελλε δι? να βλ?πτωσι την δι?βασιν των τροφ?ν του εχθρο?. ?τον ?μω? ει? τοιο?τον τρ?πον η οδ?? ασφαλισμ?νη απ? τον Κιουταχ?ν, ?στε δεν ?τον ε?κολον να γ?νη σημαντικ? βλ?βη ει? του? διαβα?νοντα?. Ει? ?λον το απ? Καρβασαρ?ν ?ω? ει? Μεσολ?γγιον δι?στημα ?σαν τοποθετημ?να εχθρικ? σ?ματα, συνιστ?μενα απ? οκτακοσ?ου? ?ω? χιλ?ου? πολεμιστ??, και απ?χοντα περ? μ?αν ? δ?ω ?ρα? αλλ?λων. Το ?ν δε εχθρικ?ν σ?μα ?τον ει? χρ?ο? να συνοδε?η τα φορτηγ? ?ω? ει? την θ?σιν του ?λλου, ?στε οι ?λληνε? δεν ελ?μβανον ευκαιρ?αν δι? να τα βλ?ψωσι. Μ' ?λον το?το ο Καρα?σκ?κη? λαβ?ν του? μισο?? εκ των μετ' αυτο? Ελλ?νων, επ?πεσε δι? νυκτ?? κατ? των ει? Καρβασαρ?ν τοποθετημ?νων εχθρ?ν. Ο Καρβασαρ?? ?τον το μ?ρο? ?που απεβιβ?ζοντο αι τροφα? του εχθρικο? στρατοπ?δου δι? να μετακομ?ζωνται ει? Μεσολ?γγιον. Το μ?ρο? το?το ενομ?ζετο ολιγ?τερον υποκε?μενον ει? τα? επιδρομ?? των Ελλ?νων, δι? το?το και δεν ?τον ικαν?? ωχυρωμ?νον απ? στρατιωτικ?ν δ?ναμιν· ?σαν μ' ?λον το?το ει? τα ερε?πια του παλαιο? φρουρ?ου, το οπο?ον ε?χον επισκευ?σει εκ του προχε?ρου, και ει? τα? παρ? τον αιγιαλ?ν αποθ?κα? ?ω? πεντακ?σιοι πολεμιστα?. Οι ?λληνε? επιπεσ?ντε? εξα?φνη?, του? μεν εν τω φρουρ?ω απ?κλεισαν, του? δε ει? το παραθαλ?σσιον ην?γκασαν να καταφ?γωσι με ζημ?αν των ει? τα ευρεθ?ντα εκε?σε πλο?α. ?λαβον οι ?λληνε? υπ?ρ τα? εκατ?ν καμ?λου? κα? τινα εκ των φορτηγ?ν και επ?στρεψαν ει? το στρατ?πεδ?ν των.

Μετ? παρ?λευσιν ολ?γων ημερ?ν λαβ?ν π?λιν ο Καρα?σκ?κη? ?ω? οκτακοσ?ου? των εκλεκτοτ?ρων στρατιωτ?ν επ?γε να πι?ση θ?σιν τιν? μεταξ? Λ?σπη? και Ρ?βιου, ?που ε?ναι στενωτ?ρα η δι?βασι?, δι? να κτυπ?ση την συνοδ?αν την παραπ?μπουσαν τα? τροφ?? των εχθρ?ν, αλλ' ?ταν αυτ?? ?φθασεν, η συνοδ?α ε?χε διαβ?. Εν? λοιπ?ν ?σαν ει? αθυμ?αν οι ?λληνε? δι? την αποτυχ?αν, ?ξαφνα βλ?πουν ερχ?μενον απ? το μ?ρο? Μεσολογγ?ου ?ν μικρ?ν εχθρικ?ν σ?μα, εσ?γκειτο δε απ? εξ?κοντα π?ντε ιππε?? πολυτελ?? ενδεδυμ?νου? και απ? τινα? πεζο?? σ?ροντα? πολλ? φορτηγ? με αποσκευ??. Ο Καρα?σκ?κη? δι?ταξε και προκατ?λαβον ?μπροσθεν τον τ?πον μερικο?, οι δε λοιπο? διαμοιρασθ?ντε? ει? τα δ?ω πλ?για τη? οδο? ?φησαν του? Το?ρκου? ?ω? ου εισ?λθον ει? την εν?δραν· τ?τε δε αποκλε?σαντε? αυτο?? και απ? τα ?πισθεν, του? εκτ?πησαν πανταχ?θεν, ?στε ει? ολ?γων στιγμ?ν δι?στημα του? εφ?νευσαν ?λου? εκτ?? δ?ο μ?νον διασωθ?ντων δι? τη? φυγ?? και ?λλων δ?ω ζωγρηθ?ντων. Μεταξ? των συγκροτο?ντων το σ?μα το?το ?σαν ο Αγι?νη? τη? Σ?φια?, ο Ντελ?μπαση?, ο Γιουρο?κ μπα?ρακτ?ρη? και ο Τατ?ραγα? του Κιουταχ?, πηγα?νοντε? να κ?μωσι ν?αν στρατολογ?αν. ?λη? τη? αποσκευ??, η οπο?α ?τον πλουσιωτ?τη, ?γειναν κ?ριοι οι ?λληνε?, απ? του? ?ππου? ?μω? ολ?γου? ?λαβον ζ?ντα?, δι?τι εφονε?θησαν ει? την μ?χην.

Μετ? τα?την την εν?δραν καμμ?α σημαντικ? πρ?ξι? ει? την Δυτικ?ν Ελλ?δα δεν ?γεινε, μ?λιστα τα στρατε?ματα, μη ?χοντα τροφ?? και αναγκαζ?μενα να εξοδε?ωσιν εξ ιδ?ων, δεν ε?χον προθυμ?αν να διαμε?νωσιν επ? πλ?ον ει? Δραγαμ?στον. Βλ?πων και ο Καρα?σκ?κη? αφ' εν?? μ?ρου? την δυσαρ?σκειαν του στρατε?ματο?, αφ' ετ?ρου δε ?τι δεν εδ?νατο να εμποδ?ση την ει? το στρατ?πεδον του Κιουταχ? μετακ?μισιν των τροφ?ν, απεφ?σισε να μεταβ? π?λιν πλησ?ον ει? το πολιορκο?ν το Μεσολ?γγι στρατ?πεδον, ?που ημπορο?σε να λαμβ?νη τροφ?? απ? τα? π?ριξ επαρχ?α?.

Μετ?βη λοιπ?ν περ? τα μ?σα Μαρτ?ου ει? Κρ?βαρι και ετοποθετ?θη ει? Πλ?τανον, αλλ? μ?λι? ?φθασε και ασθ?νησε βαρ?ω?. Κατ' εκε?νην την εποχ?ν εξ?λειπον ολοτελ?? αι τροφα? ει? Μεσολ?γγιον· και οι εν αυτ? ε?χαν πλ?ον αποφασ?σει να εξ?λθωσι δι? των ?πλων, αφ' ο? απ?ρριψαν τα? παρ? του Κιουταχ? και Ιμβρα?μη προβληθε?σα? συνθ?κα? ω? ανοικε?ου? ει? ?νδρα? αγωνισθ?ντα? με τοσα?την γενναι?τητα και επιμον?ν. Εζ?τησαν λοιπ?ν απ? τον Καρα?σκ?κην να καταβ? ει? του? πρ?ποδα? του βουνο?, πλησ?ον ει? την πεδι?δα του Μεσολογγ?ου, δι? να δεχθ? του? εξερχομ?νου? και να αντικρο?ση την ορμ?ν των εχθρ?ν, οι οπο?οι αναμφιβ?λω? ?θελον ακολουθε? δι?κοντε?. Πολλο? ?θελον διαφ?γει την αιχμαλωσ?αν και τον θ?νατον, ε?ν ο Καρα?σκ?κη? δεν ?θελεν ε?ναι ασθεν??. Μ' ?λον ?τι επροσπ?θησε να π?μψη ει? βο?θειαν των εξερχομ?νων τα υπ' αυτ?ν στρατιωτικ? σ?ματα, δεν ημπ?ρεσεν ?μω? να πε?ση ειμ? ?ν μ?ρο? μ?νον, και εκ το?των ολ?γοι επροχ?ρησαν ?ω? ει? του? πρ?ποδα?, οι δε λοιπο? ?μειναν καθ' οδ?ν αποδειλι?σαντε? να προχωρ?σωσιν. Απεδ?χθη ο Καρα?σκ?κη? και επεριποι?θη ?σον εδ?νατο του? διασωθ?ντα? απ? το Μεσολ?γγιον και του? παρ?πεμψεν ει? Σ?λωνα διαμε?να? αυτ?? μερικ?? ημ?ρα?, ?ω? να ιδ? τα κιν?ματα των εχθρ?ν και να αναλ?βη.

Αφ' ο? το αθ?νατον Μεσολ?γγι ?πεσεν ει? τα? χε?ρα? των εχθρ?ν, ?λοι τη? Στερε?? Ελλ?δο? οι κ?τοικοι εκυριε?θησαν απ? ηθικ?ν τινα δειλ?αν και ταπε?νωσιν, ?φευκτον επακολο?θημα τοιο?των αποτυχι?ν. Η υπερβολικ? πε?να, η οπο?α επεκρ?τει ει? ?λα? τα? επαρχ?α?, ην?γκασεν ?λον το στρατιωτικ?ν ομο? με του? διασωθ?ντα? απ? το Μεσολ?γγιον να αποσυρθ?σιν ?που ε?ρισκον αφθον?τερα τα προ? ζω?ρκειαν. ?λοι, ?σοι δεν κατεδ?χοντο ? εφοβο?ντο να υποβ?λωσι π?λιν τον τρ?χηλ?ν των ει? τον Οθωμανικ?ν ζυγ?ν, και οι γυμνασμ?νοι περισσ?τερον ει? την στρατιωτικ?ν κατ?φυγον ει? την Πελοπ?ννησον. Οι λοιπο? πολ?ται, με?ναντε? απροστ?τευτοι απ? στρατιωτικ?ν δ?ναμιν και μη ?χοντε? τρ?πον δι? να μεταφ?ρωσιν αλλο? τα? οικογενε?α? των, εζ?τησαν ?συλον ει? τα? αποτ?μου? κορυφ?? των ορ?ων, ει? τα δ?ση και ει? τα σπ?λαια· αλλ? καταδιωκ?μενοι και εκε? απ? τον αν?κητον εχθρ?ν, την πε?ναν, και βλ?ποντε? ?τι δι? να αποφ?γωσιν ?ν ε?δο? θαν?του, ?μελλον να υποπ?σωσιν ει? ?λλο σκληρ?τερον, ηναγκ?σθησαν να καταφ?γωσιν ει? ?να τρ?πον σωτηρ?α?, τον οπο?ον μ?νον τα αν?κητα τα?τα α?τια καταστ?νουσιν ολιγ?τερον επονε?διστον.

Απεδ?χθησαν την πολλ?κι? παρ? των εχθρ?ν προβληθε?σαν υποταγ?ν. ?στε ει? δι?στημα εν?? μην?? μετ? την πτ?σιν του Μεσολογγ?ου, ?λαι αι επαρχ?αι τη? Στερε?? Ελλ?δο? υπετ?χθησαν χωρ?? π?λεμον ει? τον Κιουταχ?ν, αυτ?? δε θ?λων να καθησυχ?ση τα ?τι εξηγριωμ?να πνε?ματα των Ελλ?νων, εφ?ρετο με απαραδειγμ?τιστον ημερ?τητα και συγκατ?νευσεν ευκ?λω? ει? ?λα των τα ζητ?ματα. Δι? να καταστ?ση δε στερεωτ?ραν την ησυχ?αν και να αφαιρ?ση π?σαν αιτ?αν επαναστ?σεω?, δι?ταξε να φυλ?ττεται η μεγαλειτ?ρα ευταξ?α ει? τα στρατε?ματ? του και επα?δευσεν αυστηρ?? του? καταφρον?σαντα? τα? παραγγελ?α? του.

Ο Καρα?σκ?κη? αναλαβ?ν απ? την ασθ?νει?ν του διευθ?νθη ει? Λ?ζον, ?που ε?χον καταφ?γει δι?φορα στρατιωτικ? σ?ματα· εν?μιζεν ?τι δι' αυτ?ν ?θελε δυνηθ? να βλ?ψη τ?ποτε ακ?μη του? εχθρο??· αλλ? τα?τα μη ?χοντα πλ?ον τον αυτ?ν σκοπ?ν, δεν ?τον ελπ?? να κατορθ?σωσι τ?ποτε· μ?ρο? επραγματε?ετο μετ? των εχθρ?ν και μ?ρο? ?βλεπε τον Κ?λαμον. Μ?νο? δε ο Καρα?σκ?κη? συν?λαβε την ιδ?αν του να υπ?γη ει? την Διο?κησιν, να ζητ?ση ν?α? δυν?μει? και εφ?δια δι? να κινηθ? ει? ν?αν εκστρατε?αν κατ? των Το?ρκων ει? Ρο?μελην. Με αυτ?ν την απ?φασιν εκ?νησεν απ? τον Λ?ζον, ?χων μεθ' εαυτο? ?λου?, ?σου? ε?ρε συμφ?νου? με τα εδικ? του φρον?ματα, οι οπο?οι εσυμποσο?ντο ?ω? οκτακ?σιοι. Διαβ?? δε απ? τον Ισθμ?ν τη? Πελοπονν?σου, ?φθασεν ει? Να?πλιον την δεκ?την ογδ?ην Ιουλ?ου, καθ' ην εποχ?ν ε?χεν αναλ?βει των Ελληνικ?ν πραγμ?των την διε?θυνσιν η Διοικητικ? Επιτροπ?.

Πολλο?, και μ?λιστα οι σημαντικ?τεροι των κατο?κων τη? Στερε?? Ελλ?δο?, ευρ?σκοντο κατ' εκε?νην την εποχ?ν ει? Να?πλιον. ?μα ?φθασεν ο Καρα?σκ?κη? και ε?δον ?τι ο μ?νο? του σκοπ?? ?τον το να κατορθ?ση εκστρατε?αν δι? την πατρ?δα των, ?λοι προθ?μω? ανεδ?χθησαν να φροντ?σωσι δι? παν ?, τι ?τον δυνατ?ν να συντελ?ση ει? επιτυχ?αν αυτ??· αλλ' αι απ?πειρα? των εματα?οναν τα? ελπ?δα? των επειδ? η Διοικητικ? Επιτροπ?, μ' ?λον ?τι ?δειχνε μεγαλωτ?την προθυμ?αν, δεν επραγματοποιο?σε την εκστρατε?αν τα?την, δι?τι δεν ηδ?νατο να χορηγ?ση τα? αναγκα?α? τροφ?? και πολεμοφ?δια· εκτ?? το?του ανεφ?η και ?λλο εμπ?διον δι? την τρ?χουσαν τ?τε διαφων?αν μεταξ? του στρατηγο? και αντιστρατ?γου Νοταρ? περ? τη? συν?ξεω? των εν Κορ?νθω εθνικ?ν σταφ?δων, πολλο? απεσταλμ?νοι των δ?ο το?των οπλαρχηγ?ν συν?θροιζον στρατι?τα? ει? Να?πλιον, υποσχ?μενοι μισθο?? και προπληρ?νοντε? μ?λιστα και ικαν?. Το?το αδυν?τισε και ωλιγ?στευσε το στρ?τευμα του Καρα?σκ?κη, ?στε η εκστρατε?α α?τη, αν και επιθυμε?το απ? του? πλειοτ?ρου?, δεν ?θελε λ?βει ποτ? ?κβασιν, ε?ν δεν ?θελον συντρ?ξει αφ' εν?? μεν μ?ρου? ο κ?νδυνο? των Αθην?ν, ?που ε?χον ?δη φθ?σει αι προφυλακα? του εχθρικο? στρατοπ?δου, αφ' ετ?ρου δε αι σταλε?σαι απ? τα? Φιλελληνικ?? εταιρ?α? τροφα? και πολεμοφ?δια. Ει? τα? συνεισφορ?? τα?τα? των γεννα?ων Φιλελλ?νων δικα?ω? πρ?πει να αποδ?ση τι? την επιτυχ?αν και υποστ?ριξιν των ?ργων του Καρα?σκ?κη.

?στερον απ? μεγ?λα εμπ?δια και επιμ?νου? αντενεργε?α?, τα? οπο?α? μ?λι? ημπ?ρεσε να υπερνικ?ση ο Καρα?σκ?κη? ει? Να?πλιον (14) απεφασ?σθη τ?λο? π?ντων Γενικ?? αρχηγ?? τη? Στερε?? Ελλ?δο? και διετ?χθη να εκστρατε?ση ει? βο?θειαν των Αθην?ν. Ανεχ?ρησεν απ? Να?πλιον την 19 Ιουλ?ου, αλλ' αντ? να ?βγη εκε?θεν αν ?χι με πλειοτ?ρου?, τουλ?χιστον με ?σου? ε?χεν ?ταν ?λθεν απ? την Στερε?ν Ελλ?δα, μ?λι? ευρ?θη με διακοσ?ου? στρατι?τα? και απ? αυτο?? μερικο? ?φυγον καθ' οδ?ν, συρ?μενοι απ? την επιθυμ?αν των μισθ?ν, του? οπο?ου? υπ?σχοντο οι πολεμο?ντε? περ? σταφ?δων, ?στε με μ?νον εκατ?ν τρι?κοντα στρατι?τα? ?φθασεν ει? Σαλαμ?να. Με αυτο?? επεχειρ?σθη το μ?γα τη? ν?α? επαναστ?σεω? τη? Ρο?μελη? ?ργον. Και ε?ναι παρ?δοξον π?? ημπ?ρεσε να συγκροτ?ση στερε?ν στρατ?πεδον χωρ?? ικαν?ν στρατιωτικ?ν δ?ναμιν και χωρ?? χρ?ματα, εν? ?λα τα στρατε?ματα και τη? Πελοπονν?σου και τη? Ρο?μελη? συν?ρρεον ει? την διανομ?ν των σταφ?δων τη? Κορ?νθου. Αλλ' ει? την συγκρ?τησιν του στρατοπ?δου το?του κατ? μ?γα μ?ρο? συνετ?λεσαν και οι στρατηγο? Ν. Κριζι?τη?, Β?σο? και Λ?κα?, οι οπο?οι ε?χον τοποθετηθ? ει? Ελευσ?να δι? να προφυλ?ξωσι τα Δερβενοχ?ρια· δεν ?θελον ?μω? διαμε?νει επ? πολ? μ?νοι των ει? τα?την την θ?σιν, ε?ν δεν επεστηρ?ζοντο απ? την ελπ?δα τη? ταχε?α? αφ?ξεω? του Καρα?σκ?κη. Το επιχε?ρημα το?το του Καρα?σκ?κη, καθ' ην εποχ?ν μ?λιστα τα λοιπ? στρατε?ματα ενησχολο?ντο ει? τον σταφιδοπ?λεμον, συνετ?λεσε πολλ? ει? το να στ?ση, τα πρ?τα θεμ?λια τη? δ?ξη? του, την οπο?αν εστερ?ωσεν ακολο?θω? δι? των λαμπρ?ν ?ργων του.

?μα ?φθασεν ει? Σαλαμ?να ο Καρα?σκ?κη?, ανταμ?θη με του? στρατηγο?? Β?σον και Κριζι?την, ελθ?ντα? εκε? δι? να τον προ?παντ?σωσι. Μη θ?λων να χ?ση καιρ?ν, του? εσυμβουλε?θη ει? πο?ον μ?ρο? ε?ναι ωφελιμ?τερον να συγκροτ?ση στρατ?πεδον. Επειδ? δ? τι? επρ?βαλε τον Πειραι?, ο Καρα?σκ?κη? ων ?πειρο? των τ?πων, ?κρινεν ε?λογον να υπ?γωσιν ?λοι ομο? δι? να παρατηρ?σωσι την θ?σιν τα?την και ο?τω να επιχειρ?σωσι την συγκρ?τησιν του στρατοπ?δου. Την επομ?νην λοιπ?ν ημ?ραν εμβ?καν ει? πλοι?ρια ?λοι οι ανωτ?ρω στρατηγο?, ?χοντε? μαζ? των ?ω? ε?κοσι στρατι?τα?, και απ?βησαν ει? τον Πειραι?. Αλλ' εν? παρατηρο?ντε? την θ?σιν επρο?δευον προ? την ξηρ?ν, εμπ?πτουσιν ει? μ?αν εν?δραν εχθρικ?ν πολ? ανωτ?ραν απ? αυτο?? κατ? την πληθ?ν των ανθρ?πων. Βλ?ποντε? λοιπ?ν ?τι δεν ?σαν ικανο? ν' αντιπαραταχθ?σι κατ' αυτ?ν, τρ?πονται ει? φυγ?ν και διασ?ζονται ει? τα πλοι?ρι? των· εφονε?θη ?μω? ε?? απ? του? μετ' αυτ?ν στρατι?τα? και επι?σθησαν ζ?ντε? ?ξ.

Ο Καρα?σκ?κη? μη δυνηθε?? να παρατηρ?ση καλ?? την θ?σιν του Πειραι??, υποπτε?σα? μ?λιστα ?τι επροδ?θη το σχ?διον (15), δεν ?κρινε πλ?ον ωφ?λιμον, και ?σω? ο?τε δυνατ?ν, το να συγκεντρωθ? ει? τον Πειραι? στρατ?πεδον. ?θεν απεφ?σισε να τοποθετ?ση το στρ?τευμα ει? Ελευσ?να μερικ?ν καιρ?ν, ?ω? ου δηλαδ? να λ?βη την αναγκα?αν α?ξησιν, και ?πειτα να υπ?γη δι? ξηρ?? να τοποθετηθ? πλησ?ον του Κιουταχ?, δι? να ελαφρ?νη το β?ρο? των πολιορκουμ?νων, αναγκ?ζων τον εχθρ?ν να διαμοιρ?ζη τα? δυν?μει? του. Αλλ' ο Κιουταχ?? υποπτε?σα? τα?τα, απεφ?σισε να κ?μη ?φοδον ει? την π?λιν και να προλ?βη την κυρ?ευσ?ν τη?, πριν καταφθ?ση ο Καρα?σκ?κη? να συγκροτ?ση το μελετ?μενον στρατ?πεδον.

Το πρω? λοιπ?ν τη? τρ?τη? του Αυγο?στου ?καμεν ?φοδον απ? το μ?ρο? τη? π?λη? των Γ?φτων (16) και απ? του? προμαχ?να? των Αγ?ων Θεοδ?ρων και Αγ?ων Αναργ?ρων, μ?ρη τα οπο?α εικοσιτ?σσαρα? ?ρα? αδιακ?πω? προεκανονοβ?λησεν· αλλ' απ? μεν την π?λην των Γ?φτων αντεκρο?σθησαν ανδρε?ω? και ωπισθοδρ?μησαν οι εχθρο?, εισ?λθον ?μω? ει? την π?λιν απ? τα κρημνισθ?ντα μ?ρη του περιβ?λου του μεταξ? των δ?ο ανωτ?ρω προμαχ?νων.

Η μεγ?λη ?κτασι? τη? π?λεω? και του περιβ?λου των Αθην?ν δεν ?τον δυνατ?ν να φυλαχθ? ?χι απ? χιλ?ου? πολεμιστ??, οι οπο?οι την υπερασπ?ζοντο, αλλ? και απ? δεκαπλασ?αν δ?ναμιν, εν? μ?λιστα οι πολιορκο?ντε? εχθρο? ελ?γετο να ε?ναι ε?κοσι περ?που χιλι?δε?. Οι πολιορκο?μενοι μ' ?λο το?το αντ?στησαν με μεγ?λην ανδρ?αν και προθυμ?αν, αλλ? μη προφθ?νοντε? να ανοικοδομ?σι τα απ? του? εχθρικο?? κανονοβολισμο?? κρημνιζ?μενα μ?ρη του περιβ?λου, ηναγκ?ζοντο να οπισθοδρομ?σι προ? την Ακρ?πολιν, πολεμο?ντε? ?μω? μ' επιμον?ν και μη αφ?νοντε? του? εχθρο?? να κυριε?σωσιν ατιμωρητ? ουδ? μικρ?ν μ?ρο? τη? π?λεω?.

Ει? την μ?χην τα?την πολλο? εξ αμφοτ?ρων των μερ?ν και εφονε?θησαν και αιχμαλωτ?σθησαν. Οι ?λληνε? ?μω? ε?χον την υπεροχ?ν του να πολεμ?σιν απ? τα? οικοδομ?? και τα τε?χη και δι? το?το δεν ?παθον τ?σην φθορ?ν, ει? ?σην κατ? φυσικ?ν λ?γον πρ?πει να υπ?πεσον οι εχθρο?. Καθ' ?σον ?μω? ε?ναι δυνατ?ν να πιθανολογ?ση τι? τα? ζημ?α? αμφοτ?ρων των μερ?ν, απ? μεν του? ?λληνα? εφονε?θησαν ?ω? ε?κοσιν, επληγ?θησαν ?ω? εβδομ?κοντα και επι?σθησαν ζ?ντε? ?ω? πεντ?κοντα, εκ των οπο?ων δ?κα μεν ?σαν ?νδρε?, αι δε λοιπα? γυνα?κε? και παιδ?α· απ? δε του? εχθρο?? εζωγρ?θησαν μεν ολ?γοι, εν οι? ?μω? ο πρ?το? των πυροβολιστ?ν του Κιουταχ?, εφονε?θησαν δε υπ?ρ του? τριακοσ?ου? και επληγ?θησαν πολ? περισσ?τεροι. Οι πολιορκο?μενοι δεν παρεχ?ρησαν ει? τον εχθρ?ν εξ ολοκλ?ρου ?λην την π?λιν, αλλ' οχυρωθ?ντε? ει? τα? πλησ?ον τη? Ακροπ?λεω? οικοδομ?? απ? το μ?ρο? του Καρασογιο? ?ω? τη? π?λη? των Αλβαν?ν (17) αντ?στησαν ει? του? εχθρο?? και απ?κρουσαν την ορμ?ν των ικαν?? ημ?ρα?.

Η πτ?σι? τη? π?λεω? των Αθην?ν ην?γκασε τον Καρα?σκ?κην να επιταχ?νη τα κατ? των εχθρ?ν κιν?ματα. Εξ?δωκε λοιπ?ν προσκλ?σει? δι? να συν?λθωσιν ?λα τα στρατε?ματα ει? Ελευσ?να, ?που ?μελλε να συγκροτηθ? το γενικ?ν στρατ?πεδον. ?φθασε κατ' εκε?να? τα? ημ?ρα? και το τακτικ?ν υπ? τον Φαβι?ρον, συγκε?μενον απ? χιλ?ου? διακοσ?ου? περ?που, και ?ν σ?μα υπ? τον Γε?ργιον Χελι?την, σταλμ?νον ει? βο?θειαν του Καρα?σκ?κη απ? τον στρατηγ?ν Νοταρ?ν. Εγ?νοντο λοιπ?ν ?λοι οι ετοιμασθ?ντε? δι? την εκστρατε?αν τα?την περ?που τ?σσαρε? χιλι?δε? εξακ?σιοι.

Την π?μπτην του Αυγο?στου περ? το εσπ?ρα? εκ?νησαν απ? Ελευσ?να ?λα τα ανωτ?ρω στρατε?ματα και περ? τα μεσ?νυκτα ?φθασαν ει? Χα?δ?ρι, ?που επυροβ?λησαν μον?φορα δι? να κ?μωσι γνωστ?ν τον ερχομ?ν των ει? του? πολιορκουμ?νου? και να του? προδιαθ?σωσιν ει? τον αγ?να, ?στι? ?μελλε να συμβ? την ερχομ?νην ημ?ραν. Απ? τον τουφεκισμ?ν το?τον εν?ησαν και οι Το?ρκοι τον ερχομ?ν των Ελληνικ?ν στρατευμ?των, και ο Κιουταχ?? διπλασι?σα? αμ?σω? τα? νυκτεριν?? φυλακ?? προετοιμ?ζετο ?λην την ν?κτα δι? να συγκροτ?ση μ?χην την ακ?λουθον ημ?ραν.

Ο Καρα?σκ?κη? γνωρ?ζων ?τι αι δυν?μει? του δεν ?σαν ικανα? δι? να εφορμ?ση αυτ?? πρ?το? κατ? του εχθρο? και ων β?βαιο? ?τι οι Το?ρκοι, αφ' ο? αυτ?? ?θελεν οχυρωθ? ει? τα?την την θ?σιν, ?πρεπε να κινηθ?σι κατ' αυτο? (δι?τι δεν ηδ?ναντο να μ?νωσιν ?συχοι, ?χοντε? ει? τα οπ?σθι? των τοιο?τον σ?μα), απεφ?σισε να κατασκευ?ση οχυρ?ματα, ει? τα οπο?α να τοποθετ?ση μ?ρο? των ατ?κτων στρατευμ?των δι? ν' απαντ?σωσι πρ?τα την εχθρικ?ν ορμ?ν. ?λον δε το τακτικ?ν εκρ?θη ε?λογον να τοποθετηθ? ει? μ?αν κοιλ?δα, ?πισθεν δε και εκ πλαγ?ων αυτο? να τοποθετηθ? το ?τακτον· περιπλ?ον το υπ? τον Κριζι?την και Β?σον σ?μα διωρ?σθη να εφορ? τα κιν?ματα του στρατε?ματο? και ?που ?θελεν ?δει αν?γκην, να τρ?χη ει? βο?θειαν.

Κατ' αυτ?ν τον τρ?πον παραταχθ?ντε? ολ?γον προ τη? ανατολ?? του ηλ?ου επερ?μενον του? εχθρο??. Αυτο? δε αντιταχθ?ντε?, αφ' ο? εκανονοβ?λησαν ικαν?? με δ?ο καν?νια, τα οπο?α δι? νυκτ?? ?στησαν αντικρ? του Ελληνικο? στρατε?ματο?, ?ρμησαν με προθυμ?αν εναντ?ον των Ελλ?νων. Διηθημ?νοι δε ει? ?σα σ?ματα ?βλεπον παρατεταγμ?νου? και του? ?λληνα?, προσ?βαλεν ?καστον ει? του? αντιτεταγμ?νου?· αλλ? δ?ο, τα πολυπληθ?στερα και δυνατ?τερα, επ?πεσον το μεν προ? του? κλεισμ?νου? ει? τα οχυρ?ματα, οι οπο?οι ?σαν το Θετταλομακεδονοθρακικ?ν σ?μα υπ? την οδηγ?αν του Περραιβο? και Στ?φου, το δε προ? το τακτικ?ν. Αντεκρο?σθησαν ?μω? με ανδρε?αν και απ? τα δ?ο μ?ρη· και επειδ? δεν ημπ?ρεσαν ο?τε το ?ν ο?τε το ?λλο σ?μα να μετακιν?σωσιν απ? τον τ?πον του, εκρ?φθησαν ?πισθεν ει? τα? εξοχ?? τη? γη? και μ?σα ει? τα κοιλ?ματα, κατ? την συν?θειαν των Αλβαν?ν· αλλ? πριν λ?βωσι καιρ?ν να οχυρωθ?σι τ?σον πλησ?ον, εφ?ρμησαν πανταχ?θεν οι ?λληνε?, του? ?τρεψαν ει? φυγ?ν και του? κατεδ?ωξαν ?ω? ει? τα? θ?σει? των, ?τε ολ?γον ?λειψε να κυριε?σωσι και τα καν?νια των.

Ει? την περ?στασιν τα?την ο Φαβι?ρο? ?δωκε γν?μην να εξακολουθ?σωσι την καταδ?ωξιν ?ω? να ?μβωσιν ει? την π?λιν, προβ?λλων ?τι η επιτυχ?α α?τη των Ελλ?νων θ?λει προξεν?σει τ?σην δειλ?αν ει? του? εχθρο??, ?στε να μην αντιπαραταχθ?σι πλ?ον και ν' αφ?σωσι την π?λιν χωρ?? π?λεμον. Ο Καρα?σκ?κη? ?μω? δεν ?κρινεν ωφ?λιμον την επ? πλ?ον καταδ?ωξιν δι?τι εφοβε?το τον σκορπισμ?ν και εξ?πλωσιν των Ελλ?νων ει? τ?πον επ?πεδον, ?που ο εχθρ?? ?τον επικρατ?στερο? δι? το ιππικ?ν, και δι?τι ο εχθρ?? ε?χεν ακ?μη αρκετ?ν αριθμ?ν στρατιωτ?ν, οι οπο?οι δεν ε?χον λ?βει μ?ρο? ει? τα?την την μ?χην. Δι? τα?τα ανεκ?λεσε τα Ελληνικ? στρατε?ματα απ? την καταδ?ωξιν και τα δι?ταξε να πι?σωσι τα? οπο?α? ε?χον εξ αρχ?? θ?σει?. Ο Φαβι?ρο? ελυπ?θη κ' εδυσαρεστ?θη καθ' υπερβολ?ν, δι?τι δεν εισηκο?σθη το πρ?βλημ? του, και την δυσαρ?σκει?ν του την ?καμε γνωστ?ν ει? τον Καρα?σκ?κην.

Ει? την μ?χην τα?την απ? μεν του? ?λληνα? εφονε?θησαν οκτ? και επληγ?θησαν ε?κοσι δ?ω, απ? δε του? εχθρο?? ελ?γετο να εφονε?θησαν περισσ?τεροι των τετρακοσ?ων και να επληγ?θησαν διπλ?σιοι. ?λοι οι παρευρεθ?ντε? ει? τα?την την μ?χην ?λληνε? ηγων?σθησαν με ανδρε?αν· η μεγαλητ?ρα ?μω? φθορ? του εχθρο? ?γεινεν απ? τον λ?χον των ανδρε?ων Φιλελλ?νων, απ? το τακτικ?ν και απ? το οχ?ρωμα των υπ? τον Περραιβ?ν. Τα ει? την αριστερ?ν πλευρ?ν σ?ματα επ? μεν τη? εφ?δου των εχθρ?ν ηκροβολ?ζοντο μ?νον, δι?τι δεν ?λθε κατ' αυτ?ν σημαντικ?ν σ?μα, συνετ?λεσαν ?μω? ει? την τροπ?ν των Το?ρκων, η οπο?α ?λαβε την αρχ?ν τη? πρ?τον απ? το μ?ρο? των.

Ει? το λοιπ?ν τη? ημ?ρα? τα?τη? δι?στημα, καθ?? και ει? ?λην την ερχομ?νην, δεν ?γεινεν ο?τε απ? το ?ν μ?ρο?, ο?τε απ? το ?λλο καν?ν πολεμικ?ν κ?νημα. Καθε?? ωχυρ?νετο ει? την θ?σιν του και ετοιμ?ζετο ει? μ?λλουσαν συμπλοκ?ν. Ο Κιουταχ?? μη νομ?ζων ικαν?ν την οπο?αν ε?χε δ?ναμιν, επροσκ?λεσε και τον Ομ?ρ πασ?ν Καρυστιν?ν και ?λλα σ?ματα, τα οπο?α ε?χε τοποθετ?σει προηγουμ?νω? αλλαχο?, ?στε ?λοι οι ει? μ?χην ετοιμασθ?ντε? συν?σταντο ει? ?ξ χιλι?δα? πεζο?? και δισχιλ?ου? ιππε??. Οι δε ?λληνε? επεσκε?ασαν τα οχυρ?ματ? των και ?στησαν και τ?σσαρα μικρ? καν?νια.

Την επομ?νην ημ?ραν πριν τη? ανατολ?? του ηλ?ου αντιπαρετ?χθησαν αμφ?τερα τα μ?ρη ει? μ?χην. Οι ?λληνε? εφ?λαξαν την ιδ?αν τ?ξιν, την οπο?αν ε?χον και ει? την προλαβο?σαν συμπλοκ?ν, εκτ?? του Φαβι?ρου (18) ?στι? αποχωρ?σα? απ? το ?λον του τακτικο? διακοσ?ου? στρατι?τα? του? ετοποθ?τησε τεσσαρ?κοντα β?ματα μακρ?ν του περιβολ?ου το οπο?ον κατε?χον οι λοιπο? τακτικο? και μ?ρο? ?τακτων. Εδ?θη ει? του? Το?ρκου? το σημε?ον τη? επιθ?σεω?, και αμ?σω? εφ?ρμησαν κατ? των Ελλ?νων, ?καστον σ?μα προ? ου? ?τον διωρισμ?νον, το δε ιππικ?ν ?λον σχεδ?ν ?ρμησε κατ? των προτεταγμ?νων τακτικ?ν· αυτο? εδ?χθησαν του? ιππε?? με μεγ?λην ανδρ?αν και, κατ? την οπο?αν ε?χον διαταγ?ν, οι ει? την πρ?την σειρ?ν τεταγμ?νοι πυροβολ?σαντε? μετ?βησαν ?πισθεν, το ?διον ?πραξαν και οι ει? την δευτ?ραν. Επειδ? ?μω? οι εχθρο? αν και εφονε?οντο ικανο?, ω? μη απ?χοντε? ουδ' ε?κοσι β?ματα των Ελλ?νων, επροχ?ρουν μ' ?λον το?το π?ντοτε και κατ? πρ?σωπον και εκ πλαγ?ων με σκοπ?ν να περικυκλ?σωσι το σ?μα το?το των τακτικ?ν, οι τη? τρ?τη? σειρ?? δεν επρ?φθασαν να πυροβολ?σωσιν, αλλ? διαλυθε?ση? τη? τ?ξεω? αυτ?ν απ? του? ιππε??, ηναγκ?θησαν να τραπ?σιν ει? φυγ?ν. Ιππε?? και τακτικο? επεριπλ?χθησαν, ?στε και οι ει? τον το?χον του περιβολ?ου ?λληνε? δεν εδ?ναντο να πυροβολ?σωσι δι? τον φ?βον του να βλ?ψωσι και του? οικε?ου? των· ει? ολ?γων στιγμ?ν δι?στημα ?σοι εκ των τακτικ?ν επρ?λαβον, κατ?φυγον ει? του? οικε?ου? των· οι δε περικυκλωθ?ντε?, οι οπο?οι ?σαν ?ω? τεσσαρ?κοντα, κατεκ?πησαν και αιχμαλωτ?σθησαν.

Αφ' ο? διεχωρ?σθησαν οι τακτικο? απ? το ιππικ?ν, ?ρχισεν ο πυροβολισμ?? πανταχ?θεν, και οι μεν ιππε?? κτυπ?μενοι απ? του? ει? το περιβ?λιον ?λληνα?, του? οπο?ου? δεν ημπ?ρεσαν να μετακιν?σωσιν, ηναγκ?σθησαν να οπισθοδρομ?σωσιν· οι δε ει? τα ?λλα Ελληνικ? σ?ματα προσβαλ?ντε?, μη δυνηθ?ντε? να τρ?ψωσιν αυτ? ει? φυγ?ν με την πρ?την ?φοδον, ετοποθετ?θησαν πλησ?ον και υποκρυφθ?ντε? ?πισθεν των εξοχ?ν τη? γη? και εντ?? των κοιλωμ?των των ρυ?κων, αντεμ?χοντο με του? ?λληνα?, των οπο?ων ο τουφεκισμ?? ?τον αδι?κοπο?· αφ' ο? δε εκ διαλειμμ?των ?καμαν και ικαν?? εφ?δου? κατ? των Ελληνικ?ν προμαχ?νων και απεκρο?σθησαν, τελευτα?ον εδ?θησαν ει? συνεχ? κανονοβολισμ?ν. Αυτ? το?το ?καμον και οι ?λληνε?, αλλ' η εκ των Ελληνικ?ν κανον?ων βλ?βη ?τον πολλ? μικρ?, ω? προ? εκε?νην την οπο?αν επροξενο?σαν τα των εχθρ?ν, δι?τι τα Ελληνικ? καν?νια ?σαν ασυγκρ?τω? μικρ?τερα των τουρκικ?ν και δι?τι δ?ο εξ αυτ?ν αποκατ?στησαν αν?κανα ω? συντριβ?ντων των τροχ?ν των.

Ο τρ?πο? ο?το? του πολεμε?ν δι?ρκεσεν ?ω? το εσπ?ρα?. Επειδ? δε ικαν?? αριθμ?? Ελλ?νων επληγ?θησαν, του? οπο?ου? δεν ε?χον ευκολ?αν δι' ?λλειψιν φορτηγ?ν να του? μεταφ?ρωσιν ει? Ελευσ?να ? ?λλον τ?πον ασφαλε?α?, επειδ? το νερ?ν δεν ?τον ικαν?ν ει? ?λον το στρατ?πεδον, επειδ? εξ?λιπαν και αι τροφα?, ?σα? ε?χον λ?βει μαζ? των οι ?λληνε?, επειδ? ?λα τα?τα, λ?γω, παρατηρο?μενα απ? του? στρατι?τα?, επροξ?νουν ζωηρ?ν αθυμ?αν και ψιθυρισμ?ν, ο Καρα?σκ?κη? φοβο?μενο? μ?πω? την ερχομ?νην ν?κτα λειποτακτ?σωσι τιν?? και το παρ?δειγμ? των δ?ση αιτ?αν να διαλυθ? αισχρ?? το στρατ?πεδον και ?σω? να π?θη και καμμ?αν αδι?ρθωτον ζημ?αν, δι?ρισε να ετοιμασθ?σιν ?λοι δι? να αναχωρ?σωσι πλησιαζο?ση? τη? νυκτ??.

Ολ?γον λοιπ?ν προ τη? δ?σεω? του ?λιου εκ?νησαν συγχρ?νω? οι ?λληνε? προ? Ελευσ?να. Αλλ' οι Το?ρκοι, οι οπο?οι καθ' ?λον το δι?στημα τη? ημ?ρα? δεν ε?χον προξεν?σει σημαντικ?ν φθορ?ν ει? του? ?λληνα?, ?στε να υποπτε?σωσι φυγ?ν, ιδ?ντε? αυτο?? περιστρεφομ?νου? ει? τα? θ?σει? των, υπ?θεσαν ?τι ?μελλον να κ?μωσι γενικ?ν ?φοδον· συγκεντρωθ?ντε? λοιπ?ν ενεδυναμ?νοντο ει? αυτ?? με σκοπ?ν να αντικρο?σωσι την ορμ?ν των. ?ταν δε ε?δον ?τι οι ?λληνε? ?φευγον, δεν ?τον καιρ?? πλ?ον να του? καταδι?ξωσι, δι?τι ε?χον αρκετ? απομακρυνθ? απ' αυτο??.

Ει? την φυγ?ν των οι ?λληνε? δεν ?παθον καμμ?αν ζημ?αν, αποπλανηθ?ντε? ?μω? δι? το σκ?το? τη? επελθο?ση? νυκτ??, ?λλοι μεν την επιο?σαν ημ?ραν ?φθασαν ει? το στρατ?πεδον, ?λλοι δε μ?λι? την δευτ?ραν και τρ?την. Τα δε καν?νια, μη δυν?μενοι να τα μετακομ?σωσιν οι παραλαβ?ντε? τα?τα χωρικο?, τα ?κρυψαν ει? μ?ρο? απ?κρυφον· αλλ? προδοθ?ντα εκυριε?θησαν μετ? τα?τα απ? του? εχθρο??. Ει? την τελευτα?αν μ?χην εφονε?θησαν και αιχμαλωτ?σθησαν ?λληνε? υπ?ρ του? εβδομ?κοντα, εκ των οπο?ων οι περισσ?τεροι τακτικο?· απ? δε του? εχθρο??, ω? ελ?γετο μετ? τα?τα απ? Αλβανο??, εφονε?θησαν υπ?ρ του? πεντακοσ?ου?, επληγ?θησαν δε πολ? περισσ?τεροι, εκ των οπο?ων ολ?γοι δι?φυγαν τον θ?νατον μη ?χοντε?, εν καιρ? θ?ρου? μ?λιστα, την αν?κουσαν περιπο?ησιν.

Μετ? την μ?χην τα?την ανεχ?ρησαν απ? το στρατ?πεδον πολλο? απ? του? Δερβενοχωρ?τα?, Αιγιν?τα? και Σαλαμιν?ου?, καθ?? και απ? του? Στερεοελλαδ?τα?, ?σοι δεν επαγγ?λλοντο τον στρατι?την, αλλ' ?λθον δι? να λ?βωσι μ?ρο? ει? τα?την την μ?χην. Το δε τακτικ?ν χωρ?? την γν?μην και συγκατ?θεσιν του Καρα?σκ?κη μετεβιβ?σθη απ? τον Φαβι?ρον ει? Αμπελ?κι, χωρ?ον τη? Σαλαμ?νο?, επ? λ?γω του να αναλ?βη ει? μερικ?? ημ?ρα? απ? του? κ?που? τη? εκστρατε?α?. Ο Καρα?σκ?κη? εδυσαρεστ?θη καθ' υπερβολ?ν και δεν ε?χε πλ?ον δι?λου συστολ?ν ει? την φ?σει αχαλ?νωτον γλ?σσαν του· δεν ?μεινεν ?μω? ο?τε ο Φαβι?ρο? αδι?φορο? ει? τα κατ' αυτο? λεγ?μενα· ελπ?ζων μ?λιστα να ωφεληθ? απ? την αποτυχ?αν τα?την, την οπο?αν αυτ?? απ?διδεν ει? τον Καρα?σκ?κην, και υποθαλπ?μενο? απ? του? εν Ναυπλ?ω εχθρο?? του Καρα?σκ?κη, αν?φερεν ει? την Κυβ?ρνησιν ?τι δεν ε?ναι δυνατ?ν να οδηγηθ? καλ?? τακτικ?ν στρ?τευμα απ? ?νθρωπον αν?δεον δι?λου τη? τακτικ??. Επεθ?μει και ?λπιζε να κατασταθ? γενικ?? αρχηγ?? τη? εκστρατε?α? τα?τη?, ? αν το?το δεν εκατορθ?νετο, τουλ?χιστον να επιτ?χη ?στε το τακτικ?ν να μην υπ?κειται δι?λου ει? τον Καρα?σκ?κην.

Η Διο?κησι?, γνωρ?ζουσα αφ' εν?? μ?ρου? π?σον αναγκα?ο? ?τον ο Καρα?σκ?κη? ει? την εκστρατε?αν τα?την δι? τα προσωπικ? του προτερ?ματα και δι? την οπο?αν ?χαιρεν υπ?ληψιν απ? το στρατ?πεδον, μη θ?λουσα δε αφ' ετ?ρου να δυσαρεστ?ση και τον Φαβι?ρον, τον οπο?ον ομο?ω? εν?μιζεν ωφ?λιμον δι? τα πρ?γματα τη? Στερε?? Ελλ?δο?, επροσπ?θησε να συμβιβ?ση την μεταξ? των διαφορ?ν· και δι? να οικονομ?ση την α?τησιν του Φαβι?ρου, χωρ?? να πειρ?ξη την φιλοτιμ?αν του Καρα?σκ?κη, ?γραψε προ? τον δε?τερον να συμβουλε?εται τον Φαβι?ρον ει? τα πολεμικ? του σχ?δια, ω? ?νθρωπον ?μπειρον ει? τα πολεμικ? και φ?λον τη? πατρ?δο?. Αλλ? τ?σον το?το το μ?σον καθ?? και ?σα ?λλα μετεχειρ?σθησαν ?λλοι προ? συμβιβασμ?ν απ?βησαν μ?ταια. Ο Καρα?σκ?κη? επιμ?νων δι?ταξε τον Φαβι?ρον να μεταφ?ρη το τακτικ?ν ει? το στρατ?πεδον τη? Ελευσ?νο?, ?που ?τον υποψ?α να γ?νη κ?νημα παρ? των εχθρ?ν· ο Φαβι?ρο? ?μω? δεν υπ?κουσεν, επρ?βαλε δε ω? δικαιολ?γημα ?τι οι τακτικο? συναναστρεφ?μενοι μετ? των ατ?κτων διαφθε?ρουσι τα ?θη των. Το?το παρ?ξυνε μεγ?λω? τον Καρα?σκ?κην, ?στε δεν ?φινε να του διαφ?γη καμμ?α περ?στασι?, ει? την οπο?αν ηδ?νατο να κατακρ?νη και να υβρ?ση σκληρ?? τον Φαβι?ρον.

Οι εχθρο? του Καρα?σκ?κη, εκ των οπο?ων τιν?? ευρ?σκοντο και ει? το ?διον στρατ?πεδ?ν του, επιθυμο?ντε? ν' αφαιρ?σωσι απ? αυτ?ν την αρχηγ?αν και αποτυχ?ντε? του να το κατορθ?σωσι δι? τη? Κυβερν?σεω?, ?βαλαν προ οφθαλμ?ν να διαλ?σωσι το στρατ?πεδον, δι? και εζ?τουν αφορμ?ν, ?τι? κατ? δυστυχ?αν δεν ?ργησε να παρουσιασθ?. Ο Κιουταχ?? ?γραψε διαταγ?? προ? του? κατο?κου? των χωρ?ων τη? Αττικ?? (οι οπο?οι ?σαν μεν υποτεταγμ?νοι ει? του? Το?ρκου?, συνεννοο?το ?μω? τιν?? εξ αυτ?ν και με του? ?λληνα?) ?τι εντ?? ολ?γων ημερ?ν εκστρατε?ει ει? Ελευσ?να δι? να καταστρ?ψη του? εκε? εμφωλε?οντα? ?λληνα?, γνωστοποιε? δε το?το ει? του? κατο?κου? δι? να μη δειλι?σωσιν απ? το κ?νημα, αλλ? να μ?νωσιν ?συχοι ει? τα χωρ?α των. Τα γρ?μματα τα?τα εφ?ρθησαν ει? το στρατ?πεδον του Καρα?σκ?κη. Συν?βη δε ταυτοχρ?νω? να ?λθη και ετ?ρα ε?δησι? περ? τη? εκστρατε?α? τα?τη? απ? το ?διον στρατ?πεδον του Κιουταχ?. ?στε οι εχθρο? του Καρα?σκ?κη, οι οπο?οι επεθ?μουν του στρατοπ?δου την δι?λυσιν, επαρουσ?αζον ει? του? στρατι?τα? μ?γιστον τον κ?νδυνον, ε?ν δεν προλ?βωσι να φ?γωσιν απ? Ελευσ?να, και τον ?λεθρον ?φευκτον, αν πολιορκηθ?σιν. Ο Καρα?σκ?κη? επροσπ?θησε να εμπνε?ση θ?ρρο? ει? του? στρατι?τα?· βλ?πων ?μω? ?τι ο θ?ρυβο? εγ?νετο απ? στιγμ?ν ει? στιγμ?ν μεγαλ?τερο?, εκ?λεσεν ?λου? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου και του? παρεκ?νησεν, ε?ν δεν θ?λωσι να με?νωσιν ει? την θ?σιν των δι? να πολεμ?σωσι τον εχθρ?ν, τουλ?χιστον α? υπομε?νωσιν ει? το στρατ?πεδον, ?ω? ου να ιδ?σιν ερχ?μενον τον εχθρ?ν, και τ?τε δ?νανται χωρ?? εντροπ?ν να μεταβ?σιν ει? ?λλο οχυρ?τερον μ?ρο?. Εν? εγ?νοντο αι συνομιλ?αι α?ται, ?ρχοντο αγγελ?αι απ? στιγμ?ν ει? στιγμ?ν ?τι οι στρατι?ται λειποτακτο?σιν αδιακ?πω? απ? το στρατ?πεδον· οι επιθυμο?ντε? μ?λιστα την δι?λυσιν του στρατοπ?δου επαρουσ?αζαν την λειποταξ?αν μεγαλητ?ραν και τον κ?νδυνον σημαντικ?τερον. Επειδ? δε ο Καρα?σκ?κη? επιμ?νων δεν ?διδε γν?μην να φ?γωσι, τιν?? των αξιωματικ?ν προσκαλο?ντε? και του? ?λλου? ει? την φυγ?ν εν?πιον του Καρα?σκ?κη, ε?πον ?τι δεν κ?θονται να γ?νωσι θ?ματα τη? φιλοδοξ?α? του Καρα?σκ?κη, τ?τε ο Καρα?σκ?κη? απεκρ?θη με αγαν?κτησιν ?Πηγα?νετε ?που αγαπ?τε. Ο Καρα?σκ?κη? θ?λει επιμε?νει ει? την θ?σιν του, και α? χαθ?. ?ταν ?μω? σα? ερωτ?σωσιν οι ?νθρωποι τι εκ?μετε τον αρχηγ?ν σα?, ειπ?τε ?τι τον παρεδ?σαμεν ει? του? εχθρο??, δι?τι δεν ηθ?λησε να γ?νη αρχηγ?? τη? λειποταξ?α??. Ο λ?γο? ο?το? εκφωνηθε?? με τ?νον και π?θο?, οπο?ον απαιτο?σεν η περ?στασι?, ?καμε ζωηρ?ν εντ?πωσιν ει? ?λου? του? παρευρεθ?ντα? αξιωματικο?? και στρατι?τα?, δεν ημπ?ρεσεν ?μω? να εμποδ?ση και του? ενεργο?ντα? την δι?λυσιν του στρατοπ?δου. Αυτο? παρασ?ραντε? και του? στρατι?τα? ανεχ?ρησαν απ? Ελευσ?να περ? τα μεσ?νυκτα και μετ?βησαν ει? Σαλαμ?να (19).

Ο Καρα?σκ?κη? συντροφευμ?νο? απ? του? σημαντικωτ?ρου? αξιωματικο?? επ?γεν ει? τον τ?πον, ?που εσυνε?θιζον να θ?τωσι την νυκτεριν?ν εμπροσθοφυλακ?ν, και αν?ψαντε? φωτ?α? διενυκτ?ρευσαν εκε? δι? να δ?σωσι τρ?πον τιν? θ?ρρο? ει? του? δειλι?σαντα? στρατι?τα?. Μ' ?λα ?μω? τα μ?τρα τα?τα, μ?λι? ?μειναν ει? το στρατ?πεδον οι σημαντικ?τεροι αξιωματικο? και ?ω? τριακ?σιοι στρατι?ται, και ο?τοι δε αφο? του? παρεκ?λεσε θερμ?? ο Καρα?σκ?κη? να διαμε?νωσιν ει? το στρατ?πεδον την ν?κτα εκε?νην δι? να μη φ?γωσιν με καταισχ?νην, και του? υπεσχ?θη ?τι συγκατατ?θεται ν' αναχωρ?σωσι την επομ?νην ημ?ραν. Μ' ?λα τα?τα ο Καρα?σκ?κη? μη ?χων απ?φασιν ν' αναχωρ?ση, εκτ?? ε?ν ?βλεπε σημαντικ?ν εχθρικ?ν δ?ναμιν, επροσπαθο?σε να ενθαρρ?νη του? με?ναντα? αξιωματικο?? και στρατι?τα?, και οι λ?γοι του (αφ' ο? προ?ο?ση? τη? ημ?ρα? ?ρχισε να διαλ?εται κατ' ολ?γον ο φ?βο?, τον οπο?ον ε?χεν αποκαταστ?σει μεγαλ?τερον το βαθ? τη? νυκτ?? σκ?το?) ?καμαν τοια?την προσβολ?ν, ?στε μ' ?λον ?τι εφ?νησαν ερχ?μενοι οι εχθρο?, αυτο? δεν εσυλλογ?ζοντο πλ?ον δι? φυγ?ν, αλλ' ετοιμ?ζοντο δι' αντ?κρουσιν. Οι εχθρο? επλησ?ασαν ?ω? βολ?? τουφεκ?ου ει? το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον, και αφ' ο? ?καμ?ν τινα? αποπε?ρα? και ε?δον ?τι οι ?λληνε? δεν φε?γουσιν, ανεχ?ρησαν οπ?σω ει? τα? Αθ?να?. ?λοι απ?δωκαν ει? μ?νον τον Καρα?σκ?κην την διατ?ρησιν του στρατοπ?δου, και οι διαμε?ναντε? αξιωματικο? και στρατι?ται ευχαριστ?θησαν πολλ? δι?τι επε?σθησαν ει? την γν?μην αυτο? και δεν ανεχ?ρησαν. Ο Καρα?σκ?κη? ?γραψεν αμ?σω? αναφορ?ν ει? την Κυβ?ρνησιν εναντ?ον των πρωταιτ?ων τη? λειποταξ?α?. Επειδ? ?μω? αυτο? μετανο?σαντε? εζ?τησαν την συγχ?ρησιν, δεν εν?κρινε να επιμε?νη, και ο?τω? ει? ολ?γα? ημ?ρα? συν?λθον π?λιν ?λοι ει? το στρατ?πεδον.

Οι εν τω φρουρ?ω απελπισθ?ντε? του να ιδ?σι την πολιορκ?αν διαλυομ?νην ογλ?γωρα, ?λαβον υποψ?αν ?τι η σταθερ?τη? και η επιμον? του Κιουταχ? θ?λει αποκλε?σει το φρο?ριον ω? και το Μεσολ?γγιον. Και καθ?? φυσικ? συμβα?νει ει? του? αποκλεισμ?νου?, αισθαν?μενοι ω? και των μικροτ?των πραγμ?των την ?λλειψιν και δυσαρεστο?μενοι, κατ?φυγον ει? την ζ?τησιν των μισθ?ν των, πρ?φασιν ει? την οπο?αν καταφε?γουσιν, ?ταν πλησι?ζη ο κ?νδυνο?, ?λοι ?σοι δεν κινο?νται απ? το α?σθημα του πατριωτισμο? και τη? φιλοτιμ?α? (20). Ο δε φρο?ραρχο?, μη δυν?μενο? ν' αναβ?λη την επ?μονον α?τησ?ν των, ηναγκ?σθη και την εθερ?πευσε πραγματικ?? με δ?σιν μ?ρου? του μισθο? των, δι?τι μ' ελπ?δα? μ?νον και υποσχ?σει? δεν εδ?νατο πλ?ον να του? αναπα?ση. Αλλ? μ' ?λον ?τι ?γεινεν η οικονομ?α αυτ?, πολλο? ?φευγον κρυφ?ω? απ? το φρο?ριον. Ο Γκο?ρα? βλ?πων το?το και ακο?ων πολλο?? μη ευχαριστουμ?νου? να διαμε?νωσιν ει? την πολιορκ?αν, εστοχ?σθη ω? απαραιτ?τω? αναγκα?ον ν' αυξ?ση την εν τω φρουρ?ω δ?ναμιν, ?στε και ?ν ποτε μ?ρο? τη? φρουρ?? ?θελεν αποφασ?σει ν' αναχωρ?ση, η φυγ? του να μην γε?νη επαισθητ? ει? του? ?σοι ?θελον με?νει. Απ?στειλε λοιπ?ν τον εξ?δελφ?ν του Ιω?ννην Μαμο?ρην ει? τον Καρα?σκ?κην δι? να ζητ?ση στρατιωτικ?ν δ?ναμιν, τον δι?ταξε δε, αν δεν δυνηθ? να κατορθ?ση δι? του Καρα?σκ?κη τ?ποτε, να στρατολογ?ση αυτ?? αριθμ?ν τινα στρατιωτ?ν και να του? οδηγ?ση ο ?διο? ει? το φρο?ριον· του ?δωκε δε και τ' αναγκα?α δι? την στρατολογ?αν τα?την χρ?ματα.

Αν και η αποτυχ?α τη? ει? Χα?δ?ρι εκστρατε?α? ην?γκασε την Κυβ?ρνησιν να λ?βη μ?τρα δι? να δυναμ?ση περισσ?τερον το στρατ?πεδον του Καρα?σκ?κη, η βραδ?τη? ?μω?, με την οπο?αν ενεργο?σε δι? την ?λλειψιν των μ?σων, εβ?ασε τον Καρα?σκ?κην να φροντ?ση περ? εσωτερικ?? ενδυναμ?σεω? τη? Ακροπ?λεω? Αθην?ν· αλλ? μη ?χων χρ?ματα δεν εδυν?θη να πε?ση καν?ν σ?μα δι? να εισ?λθη ει? το φρο?ριον. ?ταν λοιπ?ν ?λθεν ο Μαμο?ρη? και του εξ?γησε την αν?γκην του φρουρ?ου, απεφ?σισε να εμψυχ?ση το σ?μα των Επτανησ?ων δι? να εισ?λθη ει? το φρο?ριον, καθ?? ?τον προ πολλο? σχεδιασμ?νον. Το σ?μα το?το συν?στατο απ? διακοσ?ου? περ?που στρατι?τα? και εφοδιασθ?ν με τα δι? συνεισφορ?? συναχθ?ντα υπ?ρ αυτο? χρ?ματα, απεφ?σισε να εισ?λθη, ει? το φρο?ριον, οδηγο?μενον απ? τον Ιω?ννην Μαμο?ρην, ?στι? ε?χε την αν?κουσαν εμπειρ?αν των οδ?ν και των απ? του? εχθρο?? αφυλ?κτων διαβ?σεων. Προσετ?θησαν ει? το?του? και πεντ?κοντα περ?που στρατι?ται, του? οπο?ου? μισθ?σα? ?λαβε μαζ? του ο Μαμο?ρη?.

Συνελθ?ντε? λοιπ?ν ?λοι ο?τοι ει? Αμπελ?κι τη? Σαλαμ?νο? και γεν?μενοι κατ? π?ντα ?τοιμοι, εμβ?καν ει? τα πλο?α την δωδεκ?την του Σεπτεμβρ?ου και απ?βησαν ει? τα παρ?λια τη? Αττικ??. Προχωρ?σαντε? προ? το φρο?ριον απ? δρ?μου? μη φυλαττομ?νου? απ? του? εχθρο??, επλησ?ασαν ικαν??, αλλ? μετ? επτ? ωρ?ν συνεχ? οδοιπορ?αν αποκαμ?ντε? οι προπορευ?μενοι, εστ?θησαν ολ?γον δι? να περιμε?νωσι του? ακολουθο?ντα?· αυτο? ?μω? δεν εφ?νησαν, δι?τι ταραχθ?ντε? ω? απ? πανικ?ν τινα φ?βον ε?χον αποκοπ? απ? του? προπορευομ?νου? και ε?χον επιστρ?ψει οπ?σω ει? τα παρ?λια, ?που ?σαν τα πλο?α περιμ?νοντα να ?δωσι την ?κβασιν του επιχειρ?ματο?. Ο Μαμο?ρη? αφ' εν?? μ?ρου? δι? την βραδ?τητα των λοιπ?ν στρατιωτ?ν, αφ' ετ?ρου δε βλ?πων ?τι το φω? τη? Σελ?νη?, η οπο?α ε?χεν ?δη προχωρ?σει ει? τον ορ?ζοντα, ?θελεν ε?ναι επιβλαβ?? δι' αυτο??, δι?τι ?μελλον να διαβ?σι μεταξ? των εχθρικ?ν χαρακωμ?των, συσκεφθε?? και με του? λοιπο?? στρατι?τα?, απεφ?σισε με κοιν?ν γν?μην να μην επιχειρ?σωσιν εκε?νην την ν?κτα δι? να ?μβωσιν ει? το φρο?ριον, αλλ? κρυφθ?ντε? ει? καν?ν μ?ρο? να επιχειρ?σωσι το?το την ερχομ?νην ν?κτα. Μετ?βησαν λοιπ?ν ει? Καρ?αν, ει? το μοναστ?ριον του Αγ?ου Ιω?ννου, ?που παρ?μειναν το λοιπ?ν τη? νυκτ?? δι?στημα και την ακ?λουθον ημ?ραν· αλλ' επειδ? παρετ?ρησαν ν?ου? προμαχ?να? ει? το μ?ρο?, ?που ?μελλον να εισ?λθωσι, και επειδ? υπ?πτευσαν ?τι εγν?σθησαν απ? του? εχθρο??, δι?τι τιν?? εξ αυτ?ν κατ? τ?χην περιπατο?ντε? ε?χον πλησι?σει αρκετ? ει? το μοναστ?ριον, ακο?σαντε? και την ν?κτα μ?γαν πυροβολισμ?ν των εχθρ?ν, δεν ?κριναν συμφ?ρον να δοκιμ?σωσι την ε?σοδον, φοβο?μενοι τα επακ?λουθα τη? αποτυχ?α? δειν?. ?θεν επ?στρεψαν την ν?κτα ει? το μ?ρο? ?που ε?χον αποβ? και εμβ?ντε? ει? τα πλο?α ομο? με του? οπισθοδρομ?σαντα? πρ?τερον επ?στρεψαν ει? Σαλαμ?να.

Δι? την αποτυχ?αν τα?την ελυπ?θη μεγ?λω? ο Καρα?σκ?κη?, βλ?πων δε ?σον δυσκολοτ?ραν, τ?σον αναγκαιοτ?ραν την ει? το φρο?ριον ε?σοδον ν?α? δυν?μεω?, επρ?βαλεν ει? του? λοιπο??, εν Ελευσ?νι στρατηγο?? να μισθ?σωσιν εκατ?ν ε?κοσι στρατι?τα?, να του? εν?σωσι με το Επταν?σιον σ?μα, το οπο?ον δεν ε?χεν απελπισθ? του να εισ?λθη ει? το φρο?ριον μ' ?λην την αποτυχ?αν, και να του? αποστε?λωσιν ει? το φρο?ριον με τα? αναγκα?α? προφυλ?ξει?. Εγ?νετο δεκτ?ν το πρ?βλημ? του· και αφ' ο? ?γεινεν η αναγκα?α ετοιμασ?α, επεφορτ?σθη ο Κριζι?τη? να του? οδηγ?ση ?ω? ει? τον τ?πον τη? αποβ?σεω?. Εμβ?ντε? λοιπ?ν ει? τα πλο?α την εικοστ?ν εβδ?μην του Σεπτεμβρ?ου, απ?βησαν πλησ?ον των Τρι?ν Π?ργων και μετ? δ?ω σχεδ?ν ωρ?ν συνεχ? οδοιπορ?αν ?φθασαν πλησ?ον ει? την Ακρ?πολιν. Αλλ' επειδ? συναπαντ?θησαν κατ? τ?χην απ? ?ν σ?μα ιππικο? των εχθρ?ν, νομ?σαντε? ?τι επροδ?θη το σχ?δι?ν των ετρ?πησαν ει? φυγ?ν. Οι εχθρο?, μ' ?λον ?τι ?κουσαν τον θ?ρυβον των φευγ?ντων, δεν εκιν?θησαν αμ?σω? ει? καταδ?ωξιν ε?τε δι? το σκ?το? τη? νυκτ??, ε?τε δι?τι εν?μισαν εαυτο?? ολ?γου?, και το?το ?δωκε καιρ?ν ει? του? ?λληνα? να διασωθ?σι. Φε?γοντε? μ' ?λον το?το διεκ?πησαν ει? δι?φορα κ?μματα· μ?ρο? μεν, εν οι? και ο επ?τροπο? του αρχηγο? του σ?ματο? των Επτανησ?ων (21), ?φυγον προ? τα βουν? και εκε?θεν την ερχομ?νων ημ?ραν μετ?βησαν ει? το εν Ελευσ?νι στρατ?πεδον. Εκ δε των προ? την θ?λασσαν φυγ?ντων ?ν σ?μα κατεδι?χθη απ? του? εχθρο?? ει? τον τ?πον τη? αποβ?σεω?, αλλ? πολ?μησαν γεννα?ω? και βοηθο?μενον απ? τα πλο?α διεσ?θη αβλαβ??, ?ξ δε καταφυγ?ντε? ει? μ?αν εκκλησ?αν κειμ?νην πλησ?ον των Τρι?ν Π?ργων ?στερον απ? ικαν?ν αντ?στασιν εφονε?θησαν εκτ?? εν??, ?στι? διεσ?θη κολυμβ?ν, ?ν μ?ρο? δε, συνιστ?μενον απ? εικοσιπ?ντε σχεδ?ν εκ του σ?ματο? των Επτανησ?ων, κατ?φυγεν ει? ?ν νησ?διον πλησ?ον τη? ξηρ??, ?που οχυρωθ?ν εκ του προχε?ρου και αντιπολεμ?σαν γεννα?ω? προ? πλ?θο? πεζ?ν και ιππ?ων εχθρ?ν και υπομε?ναν αφ?βω? τον συνεχ? και αλλεπ?λληλον κανονοβολισμ?ν ?λην την ημ?ραν και την ακ?λουθον ν?κτα, διεσ?θη τελευτα?ον αβλαβ?? απ? τον Κριζι?την, ?στι? επ?γεν ει? βο?θει?ν του με δ?ω πλοι?ρια, με τα οπο?α και του? μετ?φερεν ει? τα μεγ?λα πλο?α, τα οπο?α δεν ημπορο?σαν να πλησι?σωσιν εκε? δι? την ρηχ?τητα των νερ?ν.

Η δευτ?ρα α?τη αποτυχ?α κατελ?πησε τον Καρα?σκ?κην και ομο? με αυτ?ν ?λου? του? ευαισθ?του? πατρι?τα?, αλλ? την λ?πην του την εκορ?φωσεν η ε?δησι? του θαν?του του Γκο?ρα (22), την οπο?αν επ?τηδε? απεσταλμ?νοι απ? το φρο?ριον ?φερον ει? το στρατ?πεδον. Δεν ?τον πλ?ον καιρ?? μακρ?ν και βραδ?ων σκ?ψεων δι?τι εκτ?? τη? αθυμ?α?, την οπο?αν φυσικ? τω λ?γω επροξ?νησεν ει? του? πολιορκουμ?νου?, το συμβεβηκ?? το?το ?τον υποψ?α διαιρ?σεων και διχονοι?ν, το οπο?ον ημπορο?σε να αυξ?ση τα δειν? των πολιορκουμ?νων. Συνεκ?λεσε λοιπ?ν ?λου? του? στρατηγο?? και αξιωματικο?? του? συγκροτο?ντα? το εν Ελευσ?νι στρατ?πεδον και ωμ?λησεν ο?τω· ?Το φρο?ριον των Αθην?ν κινδυνε?ει και η πτ?σι? του θ?λει ε?ναι πτ?σι? ?λη? τη? Στερε?? Ελλ?δο?· δεν ?χει ει? ?λλου? τα? ελπ?δα? του, παρ? ει? ημ??· δεν ε?ναι εντροπ? μα? να το αφ?σωμεν απροστ?τευτον;? ?λοι ομοφ?νω? απεκρ?θησαν ?τι προσφ?ρουσι και την ιδ?αν των ?παρξιν δι? την σωτηρ?αν του φρουρ?ου. ?Λοιπ?ν, επαν?λαβεν ο Καρα?σκ?κη?, εγ? δεν βλ?πω ?λλον τρ?πον αρμοδι?τερον και προχειρ?τερον, ειμ? να δεχθ? να εισ?λθη ει? το φρο?ριον επ? κεφαλ?? τη? αποσταλησομ?νη? ει? αυτ? βοηθε?α? ε?? απ? ημ??, ?στι? ?θελεν ?χει ιδια?τερον στρατιωτικ?ν σ?μα, το οπο?ον να τον αγαπ? ενταυτ? και να τον σ?βεται· δι? να μην αποτ?χωμεν δε και τα?την την φορ?ν, το οπο?ον θ?λει ε?ναι ολεθρι?τατον, δ?ω βλ?πω αρμοδιωτ?ρου?, τον εαυτ?ν μου και τον στρατηγ?ν Κριζι?την?. Επειδ? δε ε?πον μερικο? ?τι δεν συμφ?ρει ο Γενικ?? αρχηγ?? να κλεισθ? μ?σα ει? το φρο?ριον, αλλ? να με?νη ?ξω και να προσπαθ? περ? διαλ?σεω? τη? πολιορκ?α?· - ?Εκτ?? το?του, επρ?σθεσεν ο Καρα?σκ?κη?, εν? δεν ημπορ? να χρησιμε?σω ει? το φρο?ριον, ?σον ο αδελφ?? μα? Κριζι?τη?· δι?τι πρ?την φορ?ν πατ? τα?τα τα χ?ματα· ο δε Κριζι?τη? ω? διατρ?ψα? πολ?ν καιρ?ν ει? τα εδ? γνωρ?ζει και τα? θ?σει? και του? κατο?κου? και προ π?ντων, δι? τα? οπο?α? ?χει σχ?σει? μετ? των εν τω φρουρ?ω πολεμικ?ν, θ?λει κατασταθ? σεβαστ?? ει? του? πολιορκουμ?νου? και θ?λει διαθ?σει ?ριστα τα πρ?γματα του φρουρ?ου?. ?λοι ομοφ?νω? επα?νεσαν την γν?μην του Καρα?σκ?κη και παρεκ?νησαν τον Κριζι?την δι? να δεχθ? το πρ?γμα. Ο δε Κριζι?τη? κινο?μενο? απ? φιλοτιμ?αν απεδ?χθη χωρ?? δυσκολ?αν το πρ?βλημα.

Αλλ' ?μα εκοινοποι?θη το πρ?γμα ει? του? στρατι?τα? αυτο?, συν?χθησαν αμ?σω? περ? αυτ?ν και μ' ?λον ?τι τον αγαπο?σαν και τον εσ?βοντο ει? τον αν?τατον βαθμ?ν, μ' ?λον το?το δεν ?λειψαν να του προξεν?σωσιν ικαν?? δυσκολ?α?· του επαρρησ?ασαν κατ' αρχ?? τον κ?νδυνον, με σκοπ?ν δι? να τον αποτρ?ψωσιν απ? το?το το επιχε?ρημα. Αλλ' επειδ? αυτ?? επρ?βαλεν, ?τι ε?ναι ?τοιμο? να καταφρον?ση π?ντα κ?νδυνον, δι? να μην παραβ? την υπ?σχεσ?ν του, εστρ?φησαν ει? την αληθ? αιτ?αν, ?τι χωρ?? ικαν? χρ?ματα δεν πρ?πει να επιχειρισθ? τοσο?τον επικ?νδυνον ?ργον.

Το κεφ?λαιον των χρημ?των το εστοχ?σθη απ' αρχ?? ο Καρα?σκ?κη?, αλλ? μη βλ?πων τιν? π?ρον εσχεδ?ασε να υποχρε?ση, του? στρατηγο?? να καταθ?σωσι μ?ρο? και τα λοιπ? να βι?ση του? πλουσιωτ?ρου? εκ των πλησιεστ?ρων χωρ?ων δι? να τα δ?σωσι. Πολλ? σ?ντομα συν?χθησαν τα χρ?ματα και ?γεινεν η ετοιμασ?α. Αλλ? δι? να μην αποτ?χη και τα?την την φορ?ν το επιχε?ρημα τη? ει? το φρο?ριον εισ?δου, εκρ?θη αρμ?διον ?στε ?λον το εν Ελευσ?νι στρ?τευμα και τα εν Μεγ?ροι? τ?τε νεωστ? ελθ?ντα απ? Κ?ρινθον να υπ?γωσι να τοποθετηθ?σι πλησ?ον του ει? Πατ?σια στρατοπ?δου του Κιουταχ? και την ν?κτα, καθ' ην ?τον συμφωνημ?νον να εισ?λθη ο Κριζι?τη? ει? το φρο?ριον, να επιπ?σωσιν, ? τουλ?χιστον να πλησι?σωσιν ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, δι? να μη δυνηθ?σιν οι εχθρο? να υπ?γωσιν ει? βο?θει?ν των εν τη π?λει, ?ταν ο Κριζι?τη? ?θελε δοκιμ?σει την ε?σοδον.

Την ν?κτα τη? ενδεκ?τη? του Οκτωβρ?ου ?τον προσδιωρισμ?νον να δοκιμ?ση ο Κριζι?τη? την ε?σοδον· ?μελλε δε προηγουμ?νω? να υπ?γη να ετοιμασθ? ει? Αμπελ?κι, να παραλ?βη εκε?θεν και το σ?μα των Επτανησ?ων και δι? των πλο?ων να μεταβ? ει? τα παρ?λια τη? Αττικ??. Την ενδεκ?την λοιπ?ν περ? το γε?μα ειδοποι?σα? ο Καρα?σκ?κη? και του? ει? Μ?γαρα ευρισκομ?νου?, εκ?νησε μ' ?λον το στρ?τευμα προ? τα? Αθ?να? δι? του Μενιδ?ου· ?σαν δε ?λοι ομο? υπ?ρ τα? τρει? χιλι?δα?.

?μα ε?δον οι εν Μενιδ?ω Το?ρκοι του? ?λληνα?, ειδοπο?ησαν ?λου? του? κατο?κου?, ?ντα? εξαπλωμ?νου? και εργαζομ?νου? ει? την προκειμ?νην πεδι?δα, να συν?λθωσιν ει? το χωρ?ον δι? να προφυλαχθ?σιν· η απ? ιππε?? ?μω? συγκειμ?νη εμπροσθοφυλακ? των Ελλ?νων προλαβο?σα αιχμαλ?τισεν ?να Οθωμαν?ν και δ?ο εκ των κατο?κων· ακροβολ?σθη δε ολ?γον και με του? εχθρο?? ?μπροσθεν του χωρ?ου. Διαβ?ντε? εκε?θεν οι ?λληνε? ?φθασαν περ? την δ?σιν του ηλ?ου ει? Ζευγολατε?ον, χωρ?ον μικρ?ν ?ρημον, μ?αν ?ραν σχεδ?ν απ?χον του εχθρικο? στρατοπ?δου. ?μα εν?κτωσεν οπωσο?ν και συν?λθον ?λοι οι στρατι?ται, δι?ρισεν ο Καρα?σκ?κη? ν' αν?ψωσι φωτ?α? ?σα? πλειοτ?ρα? δυνηθ?σι, δι? να φανερ?σωσι τον ερχομ?ν των ει? του εχθρο?? και να του? παρουσι?σωσι την δ?ναμ?ν των μεγαλειτ?ραν απ' ?, τι πραγματικ?? ?τον. Οι εχθρο? ?μω? ε?χον ?δη πληροφορηθ? περ? το?των απ? δ?ω ιππε?? προαποσταλ?ντα? επ?τηδε? απ? του? ει? Μεν?δι ευρισκομ?νου? Το?ρκου?.

Την π?μπτην ?ραν τη? νυκτ?? ?τον συμφωνημ?νον να πλησι?ση ο Κριεζ?τη? ει? το φρο?ριον, και την ?ραν τα?την ?πρεπε και τα ?ξω στρατε?ματα να προσβ?λωσιν ει? το στρατ?πεδον του Κιουταχ?. Ο Καρα?σκ?κη? λοιπ?ν συγκαλ?σα? ?λου? του? αξιωματικο?? του στρατε?ματο? επρ?βαλε να γ?νη ?φοδο? γενικ? ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον. Αλλ' επειδ? πολλο? εναντι?θησαν, λ?γοντε? ?τι δεν ?τον φρον?σεω? ?ργον να επιπ?σωσιν ει? ωχυρωμ?νον στρατ?πεδον, αντεπρ?βαλε να εκλεχθ?σιν οι ανδρει?τεροι και τολμηρ?τεροι, δι? να πλησι?σωσι καν ει? το στρατ?πεδον του εχθρο?, να τουφεκ?σωσιν απ? πλησ?ον και να κ?μωσι κ?ποιον αντιπερισπασμ?ν, οι δε λοιπο? να σταθ?σιν οπ?σω δι? να υποστηρ?ξωσι του? πρ?του?, αν συμβ? να κινδυνε?σωσιν. Επειδ? ?μω? ουδ? το?το το σχ?διον δεν ?γεινεν απ' ?λου? δεκτ?ν, και απ? φιλονεικ?αν ει? φιλονεικ?αν μεταβα?νοντε? δεν κατ?ρθωνον τ?ποτε, ο Καρα?σκ?κη? υποπτε?σα? ?τι εγ?νετο οργανισμ?? δι? να ματαιωθ? ολοτελ?? το?το το κ?νημα και ων αν?συχο? δι? τον κ?νδυνον των περ? Κριζι?την και επομ?νω? του φρουρ?ου, ε?πε προ? του? παρεστ?τα? αποφασιστικ?· ?Η ?ρα ?λθε και ?ποιο? αγαπ? την πατρ?δα α? ?λθη κατ?πι δι? να σ?σωμεν το φρο?ριον?. Εκ?νησε δε αμ?σω? πρ?το? προ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, και το παρ?δειγμ? του εν?πνευσε θ?ρρο? ει? ?λου?, ?στε εκ?νησαν προθ?μω? κατ?πι του και ?θελον ?σω? πλησι?σει ?λοι ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, ε?ν ε?? απ? του? σημαντικο?? Σουλι?τα? αρχηγο?? δεν ?θελεν οπισθοδρομ?σει, λ?γων· ?Δεν πηγα?νω να θυσι?σω ?σου? στρατι?τα? δι?σωσα απ? το Μεσολ?γγι?. Το παρ?δειγμα το?του ?γεινεν αιτ?α να μην ακολουθ?σωσι και οι λοιπο?, ?λλοι μην εννοο?ντε? το πρ?γμα, οι περισσ?τεροι ?μω? χωρ?? να ηξε?ρωσι τ?ποτε, αλλ' υποθ?τοντε? ?τι ?γεινε κατ? διαταγ?ν του αρχηγο?.

Ο Καρα?σκ?κη? επροχωρο?σε προ? του? εχθρο??, χωρ?? να ηξε?ρη ?τι δεν ακολουθο?ν οι λοιπο?. Τελευτα?ον ?ταν επλησ?αζον αρκετ? ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, ?στε δι?κρινον του? περ? τα? φωτ?α? στρατι?τα?, του αναγγ?λλουν οι περ? αυτ?ν ?τι οι λοιπο? δεν ?ρχονται και ?τι ε?ναι κ?νδυνο? μ?νοι των, εν? ε?ναι τ?σον ολ?γοι, να παρουσιασθ?σι πλησ?ον ει? τον εχθρ?ν· αυτ?? μ' ?λον το?το επ?μενεν ει? το να προχωρ? και μ?λι? επε?σθη απ? τα? παρακιν?σει? των φ?λων του να σταθ? ολ?γον μακρ?ν απ? τα? προφυλακ?? του εχθρο?, επ? λ?γω του να συσσωματωθ?σιν ?λοι ομο? πριν εννοηθ?σιν απ? του? εχθρο??. Σταθε?? δε ολ?γον και ιδ?ν ?τι δεν ακολουθο?σαν ?λλοι, ?βαλεν ει? γραμμ?ν του? συνακολουθ?σαντα?, ?ντα? ?ω? εκατ?ν πεντ?κοντα, και δι?ταξε να πυροβολ?σωσι προ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον. Ο σκοπ?? του τουφεκισμο? δεν ?τον πλ?ον δι? βλ?βην του εχθρο?, αλλ? δι? να του? ειδοποι?ση μ?νον περ? τη? πλησι?σεω? και να μην τον αφ?ση να κινηθ? προ? το μ?ρο?, ?θεν ?μελλε να εισ?λθη ο Κριζι?τη? ει? το φρο?ριον (ε?ν ?θελε γ?νει γνωστ?ν το επιχε?ρημα). Συγχρ?νω? με του? προχωρ?σαντα? επυροβ?λησαν και οι με?ναντε? ει? το Ζευγολατε?ον ταχθ?ντε? ει? γραμμ??, και αφ' ο? ετριπλασ?ασαν αμφ?τερα τα μ?ρη τον πυροβολισμ?ν των, οι προχωρ?σαντε? επ?στρεψαν ?που και οι λοιπο?, και ενωθ?ντε? ?λοι ομο? επαν?λθον την αυτ?ν ν?κτα ει? το στρατ?πεδον.

?τον σ?νθημα τη? ει? το φρο?ριον εισ?δου του Κριζι?του το να ριφθ?σιν ενν?α καν?νια. Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι επροχ?ρει η ν?κτα, ?τον ει? μεγ?λην αγων?αν περ? του επιχειρ?ματο?· δι?τι δεν ηκο?ετο σ?νθημα· αλλ? τελευτα?ον περ? την δεκ?την ?ραν τη? νυκτ?? ηκο?σθη ο κρ?το? των κανον?ων τη? Ακροπ?λεω?, και ο Καρα?σκ?κη?, ?λο? χαρ?, δεν ε?χε πλ?ον ?ρεξιν ?πνου, αν και αγρ?πνησε και εκακοπ?θησεν ικαν?? ?λην εκε?νην την ν?κτα. Το α?τιον του να μη προφθ?ση ο Κριζι?τη? ει? το φρο?ριον κατ? την διωρισμ?νην ?ραν υπ?ρξεν η εναντι?τη? των αν?μων· καν?ν ?λλο εναντ?ον συν?ντημα δεν συν?βη ει? αυτ?ν. Αποβ?? περ? το μεσον?κτιον ει? το μεταξ? του Πειραι?? και Μουνυχ?α? παρ?λιον και αναπαυθε?? ολ?γον, εκ?νησε προ? το φρο?ριον ενθαρρ?νων και παρακιν?ν του? στρατι?τα?· διαβ?? δε εν τω μ?σω των εχθρ?ν, πριν του? δ?ση καιρ?ν να τον εννο?σωσι και να τον κτυπ?σωσιν, εισ?λθεν ασφαλ?? ει? το φρο?ριον (23).

Προ καιρο? ο Καρα?σκ?κη? ε?χε γνωρ?σει ?τι κατ? πρ?σωπον πολεμ?ν τον εχθρ?ν, δεν ?τον δυνατ?ν να διαλ?ση την πολιορκ?αν των Αθην?ν. Εν?μιζε λοιπ?ν ωφ?λιμον προ? δι?λυσιν τη? πολιορκ?α? τα?τη? το να εκστρατε?ση ει? τα? ?μπροσθεν επαρχ?α? τη? Στερε?? Ελλ?δο?, ?που ?σον ?θελε προχωρε?, τ?σον ?θελεν αυξ?νει τα? εδικ?? του δυν?μει? με την προσθ?κην των ει? του? εχθρο?? υποδουλωμ?νων Ελλ?νων και ?θελε βλ?πτει τα? του εχθρο? με το εμπ?δισμα των τροφ?ν και τη? διαβ?σεω? ν?ων στρατευμ?των. Αλλ? δι? να β?λη ει? πρ?ξιν τοιο?τον σχ?διον ?πρεπε να ?χη πολ? περισσοτ?ρα? δυν?μει? απ' ?σα? ε?χεν υπ? την οδηγ?αν του. Επ' αυτ? τω σκοπ? ε?χε γρ?ψει προ καιρο? ει? την Διο?κησιν δι? να τον ενδυναμ?ση και με ?λλα στρατε?ματα. Επειδ? δε ε?χεν ?δη τελει?σει η σ?ναξι? των σταφ?δων τη? Κορ?νθου και τα εκε? συνελθ?ντα στρατε?ματα ?σαν πλ?ον περιττ?, η Διο?κησι? τα δι?ταξε να υπ?γωσιν ει? το εν Ελευσ?νι στρατ?πεδον υπ? τη οδηγ?αν του Καρα?σκ?κη δι? να συμπρ?ξωσιν ει? τα υπ?ρ τη? Στερε?? Ελλ?δο? πολεμικ? επιχειρ?ματ? του.

Ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ο? το φρο?ριον κατ?στη ει? την αν?κουσαν ασφ?λειαν, βλ?πων ?τι ?τον αρμ?διο? καιρ?? να εκστρατε?ση κατ? το προμελετηθ?ν σχ?διον, προσκληθε?? και απ? τον Γ. Δυωβουνι?την και I. Ρο?κην ?ντα? τ?τε υποτεταγμ?νου? ει? του? εχθρο??, απεφ?σισε να κινηθ?· ?κρινε ?μω? αναγκα?ον να κοινοποι?ση προηγουμ?νω? το σχ?διον το?το και ει? του? ει? Μ?γαρα στρατοπεδευμ?νου? Σουλι?τα? αρχηγο??, δι? να του? πε?ση να συνεκστρατε?σωσι προθ?μω? και αυτο?· και το?το δι?τι υπ?πτευεν ?τι, ?χοντε? προ? αυτ?ν αντιζηλ?αν, εμπορο?σαν να μην ακολουθ?σωσιν ει? την εκστρατε?αν, προφασιζ?μενοι ?τι δεν του? εσυμβουλε?θη. Επροσκ?λεσε λοιπ?ν ?λου? του? αρχηγο?? και πρ?του? αξιωματικο?? αυτο? του σ?ματο? και του? εκοινοπο?ησε το σχ?διον. Αυτο? απεκρ?θησαν ?τι το εγκρ?νουν και το αποδ?χονται, αλλ' ?τι ω? υπηρετ?σαντε? και αυτο? σημαντικ? την πατρ?δα, εν?μιζον αν?ξιον του χαρακτ?ρο? των να μην ?χωσιν ιδια?τερον αρχηγ?ν. Ο Καρα?σκ?κη?, ε?τε απ? μετριοφροσ?νην, ε?τε απ? πολιτικ?ν, απεδ?χθη το πρ?βλημ? των και απεφ?σισαν εκ συμφ?νου να διαιρεθ? η γενικ? αρχηγ?α ει? τριμελ? επιτροπ?ν, να ?ναι μ?λη αυτ?? ο Καρα?σκ?κη?, ο Νικ?τα? και ?ποιο? ?μελλε να εκλεχθ? απ? του? Σουλι?τα?.

?ταν εγ?νετο η συνομιλ?α α?τη, ο Καρα?σκ?κη? δεν ε?χε μαζ? του καν?να σχεδ?ν απ? του? υπ' αυτ?ν στρατηγο?? και αξιωματικο??. ?κρινε λοιπ?ν αναγκα?ον να του? προσκαλ?ση και να του? κοινοποι?ση τα γεν?μενα. Η ομιλ?α α?τη ε?χεν ?δη διαδοθ? ει? το στρατ?πεδον και εγ?νετο πολ?? ψιθυρισμ??· ε?χε δε ο?το? την αρχ?ν του απ? την μεταξ? Σουλιωτ?ν και λοιπ?ν Στερεοελλαδιτ?ν υπ?ρχουσαν δια?ρεσιν (24), η οπο?α τ?σον ε?χεν εξ?ψει τα πνε?ματα αμφοτ?ρων των μερ?ν, ?στε ουδ' ει? το παραμικρ?ν δεν παρεχ?ρει παντελ?? το ?ν ει? το ?λλο. ?ταν ο Καρα?σκ?κη? εκοινοπο?ησε το πρ?γμα ει? του? συνελθ?ντα? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου, ?λοι αντ?τειναν με αγαν?κτησιν

(25). Επροσπ?θησεν ο Καρα?σκ?κη? να του? καταπρα?νη, λ?γων ?τι το πρ?γμα το?το αν ?ναι πειρακτικ?ν, ε?ναι δι? την εδικ?ν του φιλοτιμ?αν· αυτ?? ?μω? παραχωρε? δι? το συμφ?ρον τη? πατρ?δο?· αλλ' αυτο? επιμ?νοντε? κατ?ντησαν να του ειπ?σιν, ?τι υπ' αυτ?ν μ?νον αρχηγ?ν ε?ν' ?τοιμοι να θυσι?σωσι και την ιδ?αν των ζω?ν, δεν αν?χονται ?μω? να τον ακολουθ?σωσιν ει? εκστρατε?αν, καθ' ην θ?λει ?χει και ?λλου? συναρχηγο??. Αν δε αυτ?? ?χει σταθερ?ν απ?φασιν να κ?μη κατ? την γν?μην των Σουλιωτ?ν, α? μη λογαρι?ση πλ?ον αυτο?? δι? συντρ?φου? του. Επρ?σθεσαν δε ?τι τ?τε μ?νον ηδ?ναντο ν' αποδεχθ?σι τη? αρχηγ?α? την δια?ρεσιν, ?ταν ?θελε το διορ?σει η Κυβ?ρνησι?

(26).

Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων το αμετ?πειστον τη? γν?μη? των, ειδοπο?ησε του? Σουλι?τα? δι? γρ?μματο?, ει? το οπο?ον υπεγρ?φησαν και ?λοι οι αξιωματικο? του στρατοπ?δου, του? επρ?βαλε δε, αν θ?λουν, να συνακολουθ?σωσιν ει? την υπ?ρ τη? Στερε?? Ελλ?δο? εκστρατε?αν, μεν?ντων των πραγμ?των ει? την οπο?αν ?σαν κατ?στασιν. Οι Σουλι?ται ηρν?θησαν αποφασιστικ? το να λ?βωσι μ?ρο? ει? τα?την την εκστρατε?αν. Αλλ' ?ν συμβεβηκ??, το οπο?ον ημπορε? να νομισθ?, ω? ευτ?χημα δι? τον Καρα?σκ?κην και την Στερε?ν Ελλ?δα, συνετ?λεσεν ει? την επιτυχ?αν τη? εκστρατε?α? και εμψ?χωσε του? περ? τον Καρα?σκ?κην.

Μ?γα μ?ρο? των εν Κορ?νθω υπ? διαφ?ρου? οπλαρχηγο?? συνελθ?ντων στρατευμ?των νομ?ζον ?τι αδικε?το ει? του? μισθο?? του απ? του? πρωτ?στου? Σουλι?τα? αρχηγο??, απεχωρ?σθη απ? αυτο??· συσσωματωθ?ν δε και συνδεθ?ν με ?ρκου? και ?λλου? δεσμο?? ωνομ?σθη Ηπειρωτοσουλιωτικ?ν σ?μα και απεφ?σισε ν' ακολουθ?ση τον Καρα?σκ?κην, τη? βοηθε?α? του οπο?ου εν?μισεν ?τι ε?χεν αν?γκην. Οι συγκροτο?ντε? το?το το σ?μα ?ρπασαν ικαν?ν μ?ρο? σταφ?δων αν?κον ει? ιδι?τα? Κορινθ?ου? δι? να πληρωθ?σι μισθο??, χρεωστουμ?νου? ει? αυτο?? παρ? τη? Διοικ?σεω? ? παρ? των αρχηγ?ν των. Υποπτε?οντε? δ? τινα καταδρομ?ν επρ?βαλον ει? τον Καρα?σκ?κην να τον συνακολουθ?σωσιν επ? υποσχ?σει του να υπερασπισθ? τα οπο?α εν?μιζον ?τι ε?χον δ?καια. Ο Καρα?σκ?κη? νομ?ζων ?τι δεν ?τον ?λον το ?δικον απ? μ?ρο? των και επειδ? με την συνδρομ?ν αυτ?ν ηδ?νατο να β?λη ει? εν?ργειαν την υπ?ρ τη? Στερε?? Ελλ?δο? εκστρατε?αν, εδ?χθη ευχαρ?στω? το πρ?βλημ? των, υποσχεθε?? να διορθ?ση το πρ?γμα απ? μ?ρου? τη? Κυβερν?σεω?.

Εν? δε εγ?νοντο τα?τα, ο Φαβι?ρο? με?να? αρκετ?ν καιρ?ν ει? Αμπελ?κι ?πρακτο?, δι? να πα?ση την κατακραυγ?ν των ανθρ?πων ?τι δεν λαμβ?νει μ?ρο? ει? τον π?λεμον, απεφ?σισε να κινηθ? ει? καν?ν επιχε?ρημα. Ελθ?ν λοιπ?ν ει? Ελευσ?να επρ?βαλεν ει? τον Καρα?σκ?κην ?τι εσχεδ?ασε να επιπ?ση ει? του? ει? Θ?βα? στρατοπεδευμ?νου? εχθρο?? και ?τι επιθυμε? να λ?βη συμβοηθο?? ει? το επιχε?ρημ? του ?ω? τριακοσ?ου? ατ?κτου? στρατι?τα?. Ο Καρα?σκ?κη? μαθ?ν ?τι η δι?βασι? του στρατε?ματο? ?μελλε να γ?νη απ? τ?πον πεδιν?ν και γνωρ?ζων τον χαρακτ?ρα και την συν?θειαν των Ελλ?νων στρατιωτ?ν, παρ?στησεν ει? τον Φαβι?ρον το δυσκατ?ρθωτον τη? επιχειρ?σεω?, του επρ?σθεσε δε· ?Αν κατορθ?ση? να δι?ξη? του? Το?ρκου? απ? την π?λιν των Θηβ?ν και να την κυριε?ση?, δυσκ?λω? μεν, ?σω? ?μω? δυνηθ?? να την διαφυλ?ξη? ει? δευτ?ραν εχθρικ?ν συμπλοκ?ν· ε?ν ?μω? αποτ?χη?, ολ?γου? των τακτικ?ν θ?λει? διασ?σει διωκομ?νου? ει? την πεδι?δα απ? το ιππικ?ν των εχθρ?ν?. Αλλ' επειδ? ο Φαβι?ρο? επ?μενεν, ο Καρα?σκ?κη?, δι? να μη λ?γεται ?τι εμπ?δισε το πρ?γμα απ? κακοβουλ?αν του, παρεχ?ρησε και δι?ταξε τον Δ. Καλλ?ργην και Στ?φον Σ?ρβον (του? οπο?ου? ονομαστ? εζ?τησεν ο Φαβι?ρο?) να παραλ?βωσι του? στρατι?τα? των, ?ντα? ?ω? τριακοσ?ου?, και να ακολουθ?σωσι τον Φαβι?ρον ει? το?το το επιχε?ρημα.

Την ενν?την λοιπ?ν του Οκτωβρ?ου οι δ?ω ο?τοι αξιωματικο? κιν?σαντε? απ? Ελευσ?να και ενωθ?ντε? ει? Κο?ντουρα με του? τακτικο??, επροχ?ρησαν εκε?νην την ν?κτα ?ω? ει? τον Ασωπ?ν, ?που ?μειναν ν' αναπαυθ?σιν ολ?γον. Ιδ?ντε? δε οι ?λληνε? και προ π?ντων οι ?τακτοι, ?τι ο δρ?μο? ?τον δι? τη? πεδι?δο?, και φοβηθ?ντε? μη απαντηθ?σιν απ? εχθρικ?ν ιππικ?ν, ? αποτυχ?ντε? του επιχειρ?ματο? καταδιωχθ?σι, δεν ηθ?λησαν να προχωρ?σωσι· και μ?ρο? μεν εκ των ατ?κτων αντ?τεινε φανερ?, μ?ρο? δε εκρ?πτετο καθ' οδ?ν, ?στε ο Φαβι?ρο?, αφ' ο? επροχ?ρησεν ολ?γον και ε?δεν ?τι ?σον προ?δευε το στρ?τευμα, τ?σον ωλιγ?στευε, απελπισθε?? του να δυνηθ? να φ?ρη τον σκοπ?ν του ει? ?κβασιν, δι?ρισε του? ?λληνα? να οπισθοδρομ?σωσι, και ο?τω? οι μεν μετ? του Καλλ?ργη και Στ?φου επ?στρεψαν π?λιν ει? Ελευσ?να, το δε τακτικ?ν μετ? του Φαβι?ρου μετ?βη και εστ?θη ει? Μ?γαρα.

Ο Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν να κ?μη βασιμωτ?ραν την ει? την Στερε?ν Ελλ?δα εκστρατε?αν του, ?στε να ελπ?ζη πιθαν?τερον περ? τη? επιτυχ?α? τη?, επρ?βαλεν ει? τον Φαβι?ρον να συνακολουθ?ση μετ? του τακτικο?. Αλλ' αυτ??, εν? υπεσχ?θη κατ' αρχ??, ?στερον ηρν?θη ε?τε δι? την μεταξ? αυτο? και του Καρα?σκ?κη δυσαρ?σκειαν, ε?τε πεισθε?? ει? του? Σουλι?τα? αρχηγο??, ? τελευτα?ον δι?τι εν?μιζε δ?σκολον την διατ?ρησιν των τακτικ?ν ει? επαρχ?α? εν μ?ρει μεν ?ρημου?, εν μ?ρει δε συμπραττο?σα? μετ? των εχθρ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? ελυπ?θη δι? την ?ρνησιν· μ' ?λον το?το απεφ?σισε να β?λη ει? πρ?ξιν το περ? τη? εκστρατε?α? τα?τη? σχ?διον και χωρ?? την σ?μπραξιν του τακτικο?.

Αφ' ο? ?λα τα τη? εκστρατε?α? ?γειναν ?τοιμα, ο Καρα?σκ?κη? συνεκ?λεσεν ?λου? του? συγκροτο?ντα? το στρατ?πεδον στρατηγο?? και αξιωματικο??, και αφ' ο? με την συγκατ?θεσιν αυτ?ν δι?ρισε τον Β?σον αρχηγ?ν του εν Ελευσ?νι στρατοπ?δου, επρ?βαλεν ει? του? λοιπο??, ?σοι ?μελλον να συνακολουθ?σωσιν, ?τι δι? να επιτ?χωσιν ει? την εκστρατε?αν τα?την ε?ναι απαραιτ?τω? αναγκα?ον να ?χωσι του? στρατι?τα? των ει? την πλ?ον αυστηρ?ν ευταξ?αν και υποταγ?ν· να μη συγχωρ?σωσι δε ? παραβλ?ψωσι καν?ν ε?δο? καταχρ?σεω?· δι?τι η ει? του? εχθρο?? υποταγ? τη? Ρο?μελη? κατ? μ?γα μ?ρο? επ?γασεν απ? αυτ?? τα? καταχρ?σει?. ??πειτα (ε?πε) π?? θ?λουν ?λθη με ημ?? οι κ?τοικοι των επαρχι?ν, ει? τα? οπο?α? μ?λλομεν να υπ?γωμεν, ε?ν ημε?? φερ?μεθα προ? αυτο?? και απ? του? ιδ?ου? Το?ρκου? χειρ?τερα;? Απεδ?χθησαν ?λοι με προθυμ?αν τα λεγ?μενα. Αλλ' ο Καρα?σκ?κη? δι? πλειοτ?ραν ασφ?λειαν δι?ταξε να γεν? ?γγραφον υποσχετικ?ν περ? τη? ευταξ?α? τα?τη?, το οπο?ον υπογραφ?ν απ' ?λου? του? στρατηγο?? και αξιωματικο??, παρεδ?θη ει? χε?ρα? του. Περιε?χετο δε προ? τοι? ?λλοι? ει? το ?γγραφον το?το ?τι ο ατακτ?σα? θ?λει παιδε?εται αυστηρ?? απ? τον αρχηγ?ν, χωρ?? να δ?ναται κανε?? απ? του? συμφων?σαντα? να τον εξαιρ?ση τη? ευθ?νη?, και αν ?θελεν αν?κει ιδ?ω? ει? αυτ?ν. ?λον το σ?μα το οπο?ον απεφασ?σθη δι? την εκστρατε?αν τα?την εσυμποσο?το απ? δ?ω χιλι?δα? πεντακοσ?ου? πολεμιστ??. Με το?του? επεχε?ρησεν ο Καρα?σκ?κη? το μ?γα ?ργον τη? επαναστ?σεω? τη? Ρο?μελη?.

Την εικοστ?ν π?μπτην του Οκτωβρ?ου περ? το μεσημ?ρι εκ?νησεν απ? την Ελευσ?να το στρ?τευμα· ?μεινε δε την ν?κτα ει? τα Κουντουρι?τικα Καλ?βια και την ερχομ?νην ημ?ραν μετ?βη ει? Κ?ζαν, ?που δι?μεινε και την επιο?σαν ν?κτα. Ο Καρα?σκ?κη? δι? να πληροφορηθ? ακριβ?? αν δεν υπ?ρχωσιν ει? καν?ν μ?ρο? τη? διαβ?σεω? εχθρο?, δι? να προλ?βη αφυλ?κτου? του? ει? Δομπρα?ναν και να προξεν?ση καμμ?αν βλ?βην ει? αυτο?? δι? το αιφν?διον, ?κρινεν αναγκα?ον να στε?λη μ?αν εμπροσθοφυλακ?ν. Δι?ρισε λοιπ?ν ει? το?το τον Αλ?ξην Γαρδικι?την Γρ?βαν, ?στι? λαβ?ν τριακοσ?ου? περ?που στρατι?τα? εκ?νησεν ολ?γον μετ? την δ?σιν του ηλ?ου προ? την Δομπρα?ναν. Μ?λι? ?μω? εμβ?κεν ει? τον δρ?μον και ?ρχισε ραγδαιοτ?τη βροχ?, η οπο?α δεν ?φησε να τελεσφορ?ση το?το το επιχε?ρημα. Οι στρατι?ται δι? το βαθ? τη? νυκτ?? σκ?το? και δι? την βροχ?ν απεπλαν?θησαν και διεσκορπ?σθησαν, και μ?λι? ?ν σ?μα απ? τρι?κοντα μ?νον ?φθασε πλησ?ον ει? την Δομπρα?ναν και τοποθετηθ?ν ει? ?να αντικρ? αυτ?? λ?φον επαρατηρο?σε τα κιν?ματα των εχθρ?ν· αλλ? χωρικο? τινε? εργαζ?μενοι ει? την παρακειμ?νην πεδι?δα, ιδ?ντε? αυτο?? και νομ?σαντε? ?τι ?λθον να λαφυραγωγ?σωσιν, ω? και ?λλοτε συν?βαινεν, αν?γγειλαν το πρ?γμα ει? του? εχθρο??. Αυτο? δε ?πεμψαν αμ?σω? τρι?κοντα ιππε?? δι? να προφυλ?ξωσι τα ζ?α των και τα των κατο?κων και να καταδι?ξωσι του? ?λληνα?. Εν? επροχ?ρουν οι ιππε?? ο?τοι προ? τον λ?φον, απαντ?σιν ?να στρατι?την Βο?λγαρον απ? την εμπροσθοφυλακ?ν του Ελληνικο? στρατε?ματο?, ο οπο?ο? επροχ?ρει μ?νο? προ? την Δομπρα?ναν, νομ?ζων ?τι οι φαιν?μενοι ιππε?? ?σαν ?λληνε?. Οι εχθρο? συλλαβ?ντε? αυτ?ν ζ?ντα ?μαθον ?τι ?ρχετο κατ' αυτ?ν ο Καρα?σκ?κη?, και αμ?σω? επιστρ?ψαντε? ωχυρ?νοντο ει? του? π?ργου? και ει? τα? δυνατωτ?ρα? οικ?α? του χωρ?ου.

Ολ?γον προ τη? δ?σεω? του ?λιου ?φθασεν ο Καρα?σκ?κη? ει? Δομπρα?ναν και αμ?σω? προσ?βαλεν ει? το χωρ?ον με ?σου? ?τυχε να φθ?σωσι συγχρ?νω? με αυτ?ν· οι δε λοιπο? ?λληνε?, φθ?νοντε? αν? σ?ματα (επειδ? απ? τα? βροχ?? και το μ?κρο? τη? οδοιπορ?α? ε?χον διακοπ? καθ' οδ?ν) ερρ?πτοντο αμ?σω? κατ? των εχθρ?ν· τ?λο? περικυκλ?σαντε? πανταχ?θεν το χωρ?ον και εφορμ?σαντε? το εκυρ?ευσαν, εκτ?? των τρι?ν π?ργων και των περ? το μ?σον του χωρ?ου τ?σσαρων ? π?ντε οικι?ν, ?που κατ?φυγον οι εχθρο? κα? τινε? των οικογενει?ν, ?σαι ? επρ?κριναν να με?νωσι μετ? των εχθρ?ν, ? δεν εδυν?θησαν να φ?γωσιν, ?ταν ?φυγον και οι λοιπο? κ?τοικοι του χωρ?ου. Εκυρ?ευσαν οι ?λληνε? ?ω? τρι?κοντα ?ππου? πολεμιστηρ?ου? κα? τινα φορτηγ?, τα οπο?α μετεκ?μιζον τα εφ?δια των εχθρ?ν.

Ο Καρα?σκ?κη? επροσπ?θησε να πε?ση του? ?λληνα? να με?νωσιν ει? Δομπρα?ναν δι? να φυλ?ξωσι πολιορκημ?νου? του? εχθρο??, αλλ' αυτο?, μη ?ντε? ει? κατ?στασιν ν' αγρυπν?σωσι δι? την εκ τη? μακρ?? οδοιπορ?α? κακοπ?θειαν, δεν επε?σθησαν, αλλ' αφ' ο? ελαφυραγ?γησαν το χωρ?ον, μετ?βησαν την ν?κτα ει? Κακ?σι. Οι εχθρο? λοιπ?ν με?ναντε? την ν?κτα εκε?νην αφ?λακτοι ωχυρ?θησαν καλ?τερον και ?στειλαν ει? τα πλησι?στερα εχθρικ? στρατ?πεδα δι? να π?μψωσι βοηθε?α? ?σον το δυνατ?ν ταχ?τερον. Ει? την συμπλοκ?ν τα?την απ? του? ?λληνα? εφονε?θη ε?? και επληγ?θησαν π?ντε· ασ?μαντο? πρ?πει να εστ?θη και η ζημ?α των εχθρ?ν· δι?τι επολεμο?σαν απ? τα? οικ?α?.

Την ερχομ?νην ημ?ραν εισ?λθαν π?λιν οι ?λληνε? ει? τα? οικ?α? τη? Δομπρα?να? και επολ?μουν του? εχθρο??, αλλ' αυτο? οχυρωθ?ντε? την ν?κτα και επελπ?ζοντε? ει? τα? οπο?α? επεκαλ?σθησαν βοηθε?α?, επ?μενον με τολμηρ?τητα. Ο Καρα?σκ?κη? υποπτε?ων ?τι ?μελλον να φθ?σωσιν ογλ?γορα εχθρικα? βο?θειαι, ?βαλε σκοπι?? ει? ?λου? του? δρ?μου? του? φ?ροντα? προ? την Δομπρα?ναν και αμ?σω? του αν?γγειλαν ?τι εκατ?ν περ?που ιππε?? ?ρχοντο απ? το εν Θ?βαι? στρατ?πεδον. Τρ?χει αυτοπροσ?πω? ο ?διο? μετ? τινων πεζ?ν και ολ?γων εφ?ππων και προκαταλαβ?ν ?ν μ?ρο? ?που εστ?νευεν αρκετ? ο δρ?μο?, εκτ?πησεν, οπισθοδρ?μησε και εδ?ωξεν ει? τα οπ?σω του? εχθρο??, αφ' ο? του? επροξ?νησεν ικαν?ν ζημ?αν.

Επιθυμ?ν δε ο Καρα?σκ?κη? να εξ?ση του? εχθρο?? απ? την Δομπρα?ναν ?σον το δυνατ?ν συντομ?τερα, δι? να μην καταφθ?σωσι ν?αι βο?θειαι και του? ενδυναμ?σωσι περισσ?τερον, δι?ταξε και μετεκ?μισαν ?ν καν?νιον απ? την ει? τον λιμ?να Δομπρα?νη? ευρισκομ?νην Ελληνικ?ν γολ?τταν (27), αλλ' η βλ?βη την οπο?αν και δι' αυτο? επροξενο?σεν ει? του? εχθρο?? ?τον ασ?μαντο?, δι?τι οι π?ργοι, προ? του? οπο?ου? διευθ?νετο, ?σαν δυνατ?? κατασκευ?? και εχρει?ζοντο πολλα? και αλλεπ?λληλοι βολα? δι? να εξασθεν?ση ? να κατεδαφισθ? μ?ρο? αυτ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? μ' ?λον το?το ε?χε δ?σει διαταγ?ν να κανονοβολ?σι καθ' ημ?ραν μεταφ?ροντε? το καν?νιον πλησ?ον ει? το χωρ?ον, δι? να ?χωσιν ενασχ?λησιν τρ?πον τιν? και εμψ?χωσιν οι στρατι?ται και δι?τι η ε?δησι?, του ?τι το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον ε?ναι προμηθευμ?νον και με καν?νια, ηδ?νατο να ενθαρρ?νη του? υπ? τον εχθρ?ν ?λληνα?, επειδ? εβεβαι?νοντο τρ?πον τιν? ?τι οι περ? τον Καρα?σκ?κην δεν ?λθον δι? να λαφυραγωγ?σωσι και να φ?γωσιν.

Εν? δε μ?αν ημ?ραν ετοποθ?τησαν το καν?νιον ε?? τινα θ?σιν μ?λι? απ?χουσαν ω? βολ?ν τουφεκ?ου απ? τον ει? το κ?ντρον του χωρ?ου π?ργον και πλ?θο? στρατιωτ?ν συν?ρρευσεν ει? την θ?σιν τα?την και ει? τα? ακριν?? του χωρ?ου οικ?α?, συμβα?νει μ?α ραγδαιοτ?τη βροχ? συντροφευμ?νη με σφοδρ?τατον ?νεμον, το οπο?ον ?καμε του? στρατι?τα? να μεταβ?σι κατ' ολ?γου? ει? τα? κατοικ?α? των. Ο Καρα?σκ?κη?, αν και δεν ?τον ει? το μ?ρο? ?που εγ?νετο η συμπλοκ?, υπ?πτευσεν ?μω? εκε?νο το οπο?ον και τω ?ντι ε?χε συμβ? και ?δραμε δι? να φροντ?ση να μετακομισθ? το καν?νιον ει? τ?πον ασφαλ?. ?ω? να φθ?ση ει? τον τ?πον, ?που ?τον το καν?νιον, ολ?γοι στρατι?ται δι?μειναν, οι λοιπο? ε?χον ?δη φθ?σει ει? Κακ?σι, απ' ?σου? δε απαντο?σε καθ' οδ?ν εκε?νοι μ?νον επ?στρεφον, ?σοι τον εντρ?ποντο, και ε?χον φιλοτιμ?αν. ?πιασε και μ?νο? του το σχοιν?ον, δι? του οπο?ου εσ?ρετο το καν?νιον, ?φθασε και ο Νικ?τα? και ?λλοι τιν?? αξιωματικο? και ο?τω το μετεκ?μιζον ει? το στρατ?πεδον. Εν? εγ?νοντο τα?τα, αναγγ?λλουσιν ει? τον Καρα?σκ?κην ?τι ?ν σ?μα Ελλ?νων, το οπο?ον ε?χεν υπ?γει ει? τα αμπ?λια τη? Δομπρα?να?, επερικυκλ?θη απ? του? εχθρο?? και ε?ναι ει? μ?γιστον κ?νδυνον. Αφιερ?νει αμ?σω? ει? τον Νικ?ταν και του? λοιπο?? αξιωματικο?? την φροντ?δα τη? μετακομ?σεω? του κανον?ου και αυτ?? διευθ?νεται προ? το μ?ρο? ?που ?σαν οι κινδυνε?οντε? με μ?νον ?να απ? του? υπηρ?τα? του και ?να εθελοντ?ν, αφ' ο? ?μω? εμ?νυσε να εξ?λθωσι και ?λλοι στρατι?ται απ? το χωρ?ον. Αλλ? μ?λι? επροχ?ρησεν ολ?γον και απαντ? ερχομ?νου? του? ?λληνα?, ει? βο?θειαν των οπο?ων επ?γαινεν. Εν? επ?στρεφεν ο Καρα?σκ?κη? ει? την κατοικ?αν του καταβεβαρημ?νο? απ? την βροχ?ν, απ? την λ?σπην και απ? τον κ?πον, ιδ?ν πλησ?ον του τον εθελοντ?ν (28), τον οπο?ον εγν?ριζεν ?τι δι? περι?ργειαν και φιλοτιμ?αν εξ?θεσε τον εαυτ?ν του ει? του? κ?που? και του? κινδ?νου? τη? εκστρατε?α?· ?Βλ?πει? (λ?γει προ? αυτ?ν) ει? πο?α β?σανα ε?μεθα υποκε?μενοι; και μ' ?λα τα?τα πο?ο? μα? το γνωρ?ζει; - Αν κατ? το παρ?ν (απεκρ?θη ο ν?ο?) τα π?θη δεν αφ?νουν να γνωρισθ?σιν αι εκδουλε?σει? και οι αγ?νε? σου, δεν πρ?πει ν' απελπισθ??. Θ?λει ?λθει καιρ?? να γνωρ?σωσι την αξ?αν εκ?στου και ν' αποδ?σωσι τον αν?κοντα ?παινον και την δικα?αν αμοιβ?ν. -

Γρ?φε καν (επαν?λαβεν ο Καρα?σκ?κη?) γρ?φε ?, τι βλ?πει? και το?το θ?λει ε?ναι αρκετ? ανταμοιβ? δι' ημ??.

Το φθ?σιμον των Ελληνικ?ν στρατευμ?των ει? Δομπρα?ναν ?γεινεν αμ?σω? γνωστ?ν ει? ?λα? τα? π?ριξ επαρχ?α?, αλλ' οι κ?τοικοι δεν ετ?λμησαν να λ?βωσι τα ?πλα, υποπτε?οντε? μ?πω? η εκστρατε?α ε?ναι προσωριν? και μ?νον δι? λαφυραγωγ?αν. Τα?την την ατολμ?αν βλ?πων και ο Ρο?κη? εζ?τησεν απ? τον Καρα?σκ?κην να στε?λη ει? αυτ?ν στρατιωτικ?ν τινα δ?ναμιν, δι? να εμψυχ?ση του? κατο?κου? και να του? κιν?ση π?λιν ει? π?λεμον κατ? του εχθρο?. Ο Καρα?σκ?κη? πεπεισμ?νο? και ο ?διο? δι? την αν?γκην τα?την, απ?στειλε τον Γαρδικι?την Γρ?βαν και Ν?κον Πανουργι? με περ?που τετρακοσ?ου? στρατι?τα?, γρ?ψα? και προ? τον Δυοβουνι?την και προ? του? λοιπο?? αρχηγο?? των ?πλων να λ?βωσι προθ?μω? μετοχ?ν ει? τον παρ?ντα κρ?σιμον αγ?να.

Διεδ?θη και ει? την Πελοπ?ννησον η ε?δησι? τη? ει? Δομπρα?ναν αφ?ξεω? και στρατοπεδε?σεω? του Καρα?σκ?κη και πολλο? απ? του? εκε? ευρισκομ?νου? Στερεοελλαδ?τα? συσσωματο?μενοι ?ρχοντο ει? βο?θει?ν του. Η προθυμ?α τη? ει? Ρο?μελην εκστρατε?α? ανεφ?νη και ει? του? υπ? την οδηγ?αν των Σουλιωτ?ν αρχηγ?ν στρατι?τα?, οι οπο?οι ?ρχισαν ?δη και ν' αποσπ?νται, ?ταν και οι ?διοι αρχηγο? των απεφ?σισαν να μεταβ?σι και αυτο? ει? Δομπρα?ναν και να συμμεθ?ξωσιν ει? τον ιερ?ν το?τον αγ?να. Μ?νον απ? του? αρχηγο?? το?του? ο Κ?στα? Μπ?τζαρη? και Κ?τζο? Τσαβ?λα? δεν ωδ?γησαν αυτοπροσ?πω? τα υπ? την οδηγ?αν των σ?ματα ει? τα?την την εκστρατε?αν ε?τε δι? να μην αναγνωρ?σωσι με την πρ?ξιν αρχηγ?ν τον Καρα?σκ?κην, ε?τε δι?τι ε?χον σκοπ?ν να λ?βωσι μ?ρο? ει? την τ?τε συγκροτουμ?νην Εθνικ?ν Συν?λευσιν.

Οι κ?τοικοι των π?ριξ επαρχι?ν αν και ?βλεπον ?τι το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον η?ξανεν ολο?ν και η εκστρατε?α α?τη αποκατεστ?νετο σημαντικωτ?τη δι? την ει? Βιτιρν?τζαν δι?βασιν του Δ. Μακρ? και Γ. Δρ?κου και δι? την ει? Ταλ?ντι απ?βασιν των Ολυμπιακ?ν στρατευμ?των, μ' ?λα τα?τα δεν ετ?λμων να λ?βωσι τα ?πλα κατ? των εχθρ?ν και να συμπρ?ξωσι με τον Καρα?σκ?κην. Ω? και αυτ? τα περ? το στρατ?πεδον χωρ?α, μ' ?λον ?τι δεν ?σαν πλησ?ον Το?ρκοι, δεν ετ?λμησαν να κινηθ?σιν, αλλ' εζ?τησαν απ? τον Καρα?σκ?κην δ?ναμιν. Ο Καρα?σκ?κη? αφ' ο? ενεθ?ρρυνε του? απεσταλμ?νου? των, ?στειλεν ει? βο?θει?ν των τον Αντ?νιον Κοντοσ?πουλον και Γιανν?κην αδελφ?ν του Οδυσσ?ω? με διακοσ?ου? περ?που στρατι?τα?, οι οπο?οι μετ?βησαν αμ?σω? κ' ετοποθετ?θησαν ει? τα χωρ?α Ζαγαρ? και Κουτουμουλ?. Οι κ?τοικοι των χωρ?ων το?των θ?λοντε? να δε?ξωσιν ει? του? εχθρο??, (μετ? των οπο?ων, φα?νεται, συνεννοο?ντο) ?τι εξ αν?γκη? εδ?χθησαν του? ?λληνα?, και ν' αποκτ?σωσι με το?το καταφ?γιον ει? εναντ?αν περ?στασιν, ειδοπο?ησαν τον Μουσταφ?μπεην αρχηγ?ν των κατ? τα? επαρχ?α? τα?τα? τουρκικ?ν στρατευμ?των, ευρισκ?μενον τ?τε ει? Λεβαδε?αν· αυτ?? δε ετοιμασθε?? εκ?νησεν αμ?σω? προ? τα χωρ?α τα?τα. Οι ?λληνε? μη ελπ?ζοντε? να ?ναι τ?σον μεγ?λη η εχθρικ? δ?ναμι?, εξαπλωθ?ντε? ει? τ?πον περισσ?τερον απ' ?σον ?σαν ικανο? να φυλ?ξωσι και μη οχυρωθ?ντε? καλ?? ουδ' ει? αυτ?ν, ηναγκ?σθησαν ει? πρ?την ?φοδον των εχθρ?ν να τραπ?σιν ει? φυγ?ν, ?τι? απ?βη ει? αυτο?? πολλ? επιζ?μιο?· δι?τι εφονε?θησαν υπ?ρ του? τρι?κοντα π?ντε και εσυλλ?φθησαν ζ?ντε? μερικο?, εν οι? και ο Γιανν?κη? αδελφ?? του Οδυσσ?ω?, τον οπο?ον ?μω? εφ?νευσαν μετ' ολ?γον.

Οι ει? Ζαγαρ? πολεμ?σαντε? Το?ρκοι, ?ντε? ?ω? οκτακ?σιοι και ?χοντε? επ? κεφαλ?? τον Μουσταφ?μπεην, ?λθον την ερχομ?νην ημ?ραν ει? βο?θειαν των ει? Δομπρα?ναν αποκλεισμ?νων. Ο Καρα?σκ?κη? μη γνωρ?ζων π?ση ?τον η δ?ναμι? α?τη των εχθρ?ν και επειδ? δεν ?τον θ?σι? αρμοδ?α ει? τον δρ?μον του δι? να προσπαθ?ση να εμποδ?ση την δι?βασ?ν των, δι?ταξε του? ?λληνα? να φυλ?ττωσι καλ?? τα? μεταξ? Δομπρα?να? και Κακοσ?ου θ?σει? των. Οι Το?ρκοι, ?μα επλησ?ασαν ει? το χωρ?ον, χωρ?? να στρατοπεδε?σωσι και να ησυχ?σωσιν οπωσο?ν, ?ρμησαν αμ?σω? εναντ?ον σ?ματ?? τινο? Ελλ?νων ωχυρωμ?νου ει? μ?αν εκκλησ?αν, απ?χουσαν ω? βολ?ν τουφεκ?ου απ? τα? ακριν?? οικ?α? τη? Δομπρα?να?. Οι ?λληνε? υπ?μειναν την ορμ?ν των, οι δε Το?ρκοι τοποθετηθ?ντε? ?πισθεν των π?ριξ πετρ?ν αντεπολ?μουν, αλλ? μετ' ολ?γα? στιγμ?? οι ?λληνε? εξελθ?ντε? απ? του? προμαχ?να? των και εφορμ?σαντε? κατ' αυτ?ν του? εδ?ωξαν ?ω? ει? τα? οικ?α? και ετοποθετ?θησαν αυτο? ?που ?σαν οι Το?ρκοι. Μετ? τινα αντιτουφεκισμ?ν, επειδ? ο στρατητηγ?? Νικ?τα? εσηκ?θη δι? να εφορμ?ση πλησι?στερον κατ? των εχθρ?ν, οι ?λληνε? νομ?σαντε? το?το σημε?ον οπισθοδρομ?σεω?, αμ?σω? επ?στρεψαν ?λοι ει? την εκκλησ?αν, οι δε Το?ρκοι κατ?λαβον π?λιν την προτ?ραν των θ?σιν.

Ηκολο?θει ακ?μη με ζωηρ?τητα η μ?χη, ?ταν εφ?νη ?ν σ?μα εχθρ?ν πεζ?ν και ιππ?ων συνιστ?μενον απ? χιλ?ου? περ?που πολεμιστ?? και ερχ?μενον απ? Αττικ?ν ει? βο?θειαν των ει? Δομπρα?ναν πολιορκουμ?νων. Οι ?λληνε?, χωρ?? να ταραχθ?σι δι?λου δι? την παρουσ?αν αυτ?? τη? σημαντικ?? εχθρικ?? δυν?μεω?, επ?μειναν αντιμαχ?μενοι ει? του? εχθρο?? ?ω? την ν?κτα, ?τε ο?τοι ανεχ?ρησαν ει? Δομπρα?ναν. Το απ? την Αττικ?ν ελθ?ν στρ?τευμα δεν ?λαβε δι?λου μ?ρο? ει? την μ?χην τα?την, το οπο?ον ?δωκεν αφορμ?ν ει? του? ?λληνα? να συμπερ?νωσιν ?τι την ερχομ?νην ημ?ραν ?μελλε να γ?νη σημαντικ? συμπλοκ?. Καν?ν σ?μα δεν ηθ?λησε να με?νη ει? την εκκλησ?αν, φοβο?μενον μην αποκλεισθ? απ? του? εχθρο?? και δεν δυνηθ? πλ?ον να λ?βη βο?θειαν· ο Καρα?σκ?κη? λοιπ?ν δι?ταξε του? φυλ?ττοντα? τα?την την θ?σιν ν' αναχωρ?σωσι την ν?κτα, αφο? καταστρ?ψωσι τα περ? την εκκλησ?αν οχυρ?ματα.

Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι η δ?ναμι? των εχθρ?ν κατ?στη σημαντικ? και υποθ?των ?τι ο Μουσταφ?μπεη?, Αλβαν?? πολεμιστ?? και φιλ?τιμο?, ?μελλεν αφε?κτω? να κινηθ? κατ? του στρατοπ?δου αυτο? των Ελλ?νων, δι?ταξε και κατεσκευ?σθη δι? νυκτ?? ?ν οχ?ρωμα ει? την πλευρ?ν του στρατοπ?δου την βλ?πουσαν προ? Δομπρα?ναν επ? των ερειπ?ων παλαιο? τινο? τε?χου? και εσ?στησε τα? αναγκα?α? περ? το στρατ?πεδον φυλακ??. Οι Το?ρκοι ?μω? ο?τε την ν?κτα εκε?νην, ο?τε τα? ακολο?θου? ημ?ρα? δεν ?καμαν καν?ν κ?νημα· ευχαριστ?θησαν μ?νον να β?λωσι φρουρ?ν ει? την εκκλησ?αν, την οπο?αν ?φησαν οι ?λληνε?, και να την οχυρ?σωσιν. Οι ?λληνε? ενθαρρυν?μενοι απ? την ακινησ?αν των Το?ρκων, εξ?ρχοντο πολλ?κι? κατ' αυτ?ν και ?διδον αιτ?αν πολ?μου, αλλ' αυτο? δεν εκινο?ντο ει? σημαντικ?ν συμπλοκ?ν, ηκροβολ?ζοντο μ?νον μακρ?θεν και επ?στρεφον ει? τα ?δια. Τελευτα?ον ο Μουσταφ?μπεη? αφ?σα? ?ω? επτακοσ?ου? πολεμιστ?? ει? Δομπρα?ναν, παρ?λαβε τα λοιπ? στρατε?ματα και ανεχ?ρησε.

Δεν εβρ?δυναν πολ? οι ?λληνε? να γνωρ?σωσι την αιτ?αν τη? απραξ?α? και τη? απ? Δομπρα?ναν αναχωρ?σεω? των εχθρ?ν. Ο Μουσταφ?μπεη? ?μα ?φθασεν ει? Δομπρα?ναν, ?μαθε την ει? Ταλ?ντι απ?βασιν των Ολυμπ?ων, οι οπο?οι απ?κλεισαν στεν?? του? φυλ?ττοντα? τα? αποθ?κα? Το?ρκου?. Επειδ? δε απ? το Ταλ?ντι εφ?ροντο αι τροφα? και ει? τα λοιπ? τουρκικ? στρατ?πεδα, εστοχ?σθη πλ?ον κατεπε?γον να τρ?ξη ει? εκε?νο το μ?ρο?, παρ? να πολεμ?ση το στρατ?πεδον του Καρα?σκ?κη, το οπο?ον δεν ?τον τ?σον επικ?νδυνον· δι?τι και αν ?θελεν επιτ?χη να δι?ξη του? Το?ρκου? απ? Δομπρα?ναν, δεν ηδ?νατο να επιφ?ρη σημαντικ?ν αλλο?ωσιν ει? τα τουρκικ? πρ?γματα.

Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι οι εχθρο?, αν και με ολ?γον ιππικ?ν, εκυρ?ευον ?λην σχεδ?ν την ?μπροσθεν τη? Δομπρα?να? πεδι?δα και θ?λων να συστε?λη και απ? το?το το μ?ρο? του? εχθρο??, δι?ταξε τον αρχηγ?ν του ατ?κτου Ελληνικο? ιππικο? Χατζ? Μιχ?λην Ταλι?νον, ευρισκ?μενον ει? Μ?γαρα, να μεταβ? ει? Δομπρα?ναν· και αυτ?? υπακο?σα? αμ?σω? μετ?βη ει? το στρατ?πεδον την ν?κτα τη? ενν?τη? του Νοεμβρ?ου. Ο Καρα?σκ?κη? θ?λων να ωφεληθ? απ? την ?γνοιαν των εχθρ?ν δι? να κ?μη καμμ?αν βλ?βην ει? αυτο??, δι?ταξε να μην εβγ?λωσι του? ?ππου? ει? μ?ρη ?που ?τον δυνατ?ν να φαν?σιν ει? του? εχθρο??, και την ν?κτα τη? ενδεκ?τη? του αυτο? μην?? δι?ρισε τον Γιανν?κην Σουλτ?νην να υπ?γη με πεντ?κοντα στρατι?τα? να κ?μη εν?δραν ει? του? αμπελ?να? τη? Δομπρα?να?, ?που εσυνε?θιζον να πηγα?νωσι συχν? οι εχθρο? δι? σταφ?λια και δι? βοσκ?ν των ?ππων των, και ε?ν μεν παρουσιασθ?σιν ολ?γοι εχθρο?, να του? κτυπ?ση προσπαθ?ν να του? εμποδ?ση την επιστροφ?ν, δι? να δ?ση αιτ?αν να τρ?ξωσιν ει? βο?θει?ν των οι λοιπο? Το?ρκοι απ? την Δομπρα?ναν· ε?ν δε ?ναι πολλο? και ιππε??, να προσποιηθ? φυγ?ν προ? το μ?ρο? τη? θαλ?σση? και να αναβ? ει? τον πλησ?ον λ?φον, ?που ο τ?πο? ε?ναι ?βατο? ει? το ιππικ?ν. ?ποιον δε απ? τα δ?ο τα?τα ?θελε συμβ?, το Ελληνικ?ν ιππικ?ν, το οπο?ον ?μελλε να ε?ναι ?τοιμον, ?μα ?θελεν ακο?σει του? πρ?του? πυροβολισμο??, ?πρεπε να εξ?λθη και να προσπαθ?ση ν' αποκ?ψη την επιστροφ?ν των εχθρ?ν. Συγχρ?νω? ?μελλε και ο Δ?μο? Τζ?λιο? να τοποθετηθ? ει? την επ?νωθεν τη? Δομπρα?να? θ?σιν, ?στε οπ?ταν ?θελεν ιδε? εξερχομ?νου? πολλο?? εχθρο?? απ? το χωρ?ον, να εφορμ?ση ει? αυτ?.

Δ?ο ?ρα? προ τη? ανατολ?? του ηλ?ου εκ?νησεν ο Γιανν?κη? Σουλτ?νη? απ? το Κακ?σι και μετ? τρει? ?ρα? συναπαντ?ται με ?ν σ?μα πολεμ?ων, συγκε?μενον απ? τρι?κοντα περ?που ιππε??, και αμ?σω? πυροβολε? κατ' αυτ?ν. Ο?τοι οπισθοδρομ?σαντε? περισσ?τερον βολ?? τουφεκ?ου, εστ?θησαν· οι δε ?λληνε? επροσποι?θησαν φυγ?ν. Αλλ' οι Το?ρκοι ε?τε υποπτε?σαντε?, ε?τε κατ? τ?χην, δεν ηκολο?θουν κατ?πι και επομ?νω? δεν απεμακρ?νοντο πολλ? απ? το χωρ?ον. Το Ελληνικ?ν ιππικ?ν αφ' ο? ματα?ω? επρ?σμενεν ικαν?ν ?ραν δι? ν' απομακρυνθ?σιν οι εχθρο?, τελευτα?ον ?ρμησεν ομο? με τον Καρα?σκ?κην κατ' αυτ?ν ακολουθε?το δε και απ? τετρακοσ?ου? περ?που πεζο??. Οι Το?ρκοι μη ?ντε? ικανο? ν' αντιπαραταχθ?σιν επιστρ?φουσιν αμ?σω? ει? Δομπρα?ναν και συσσωματωθ?ντε? με του? εκε?θεν εξελθ?ντα? πεζο?? και ιππε??, ετοποθετ?θησαν πλησ?ον του κ?τω π?ργου και αντ?κρουον του? ?λληνα?. Ο Καρα?σκ?κη? ιδ?ν ?τι ακροβολιζ?μενο? κατ' αυτ?ν τον τρ?πον με του? Το?ρκου? δεν του? ?βλαπτε τ?ποτε και επιθυμ?ν να του? αποσπ?ση τρ?πον τιν? απ? τα? οικ?α? και να του? απομακρ?νη προ? την πεδι?δα, ?καμε σημε?ον ει? του? ?λληνα? να προσποιηθ?σι φυγ?ν· αλλ' αυτο? εκλαβ?ντε? ω? αληθ? την φυγ?ν, αντ? να οπισθοδρομ?σωσι κατ' ολ?γον και με τ?ξιν, ?φευγον βια?ω? προ? το στρατ?πεδον· ωφελο?μενοι απ? την αταξ?αν τα?την οι ιππε?? των εχθρ?ν, τρ?χουσι κατ? του Ελληνικο? ιππικο?, καταφθ?νουσι και περικυκλ?νουσι τον Γιανν?κην Σουλτ?νην, ο οπο?ο? επιστρ?ψα? απ? την εν?δραν ει? το στρατ?πεδον και μη θ?λων να μ?νη αργ??, εν? εγ?νετο μ?χη, ε?χε λ?βει ?να απ? του? τυχ?ντα? ?ππου? του Καρα?σκ?κη μη ?ντα ο?τε ικαν?ν, ο?τε συνειθισμ?νον ει? π?λεμον, με τον οπο?ον ε?χεν υπ?γει ει? το πεδ?ον τη? μ?χη? και ενωθ? με το ιππικ?ν.

Ο Καρα?σκ?κη? ε?δεν ει? πο?ον κ?νδυνον εξετ?θη ο Σουλτ?νη? και αμ?σω? στρ?φει πρ?το? τον ?ππον του, παρακιν?σα? δε και του? λοιπο?? ιππε?? να τον ακολουθ?σωσιν, ?ρμησεν ει? βο?θειαν. Ο Σουλτ?νη?, αν και επερικυκλ?θη απ? του? εχθρο??, αν και ο ?ππο? του δεν ?τον δι?λου επιτ?δειο? και ικαν?? ο?τε δι? π?λεμον ο?τε δι? φυγ?ν, αντεμ?χετο μ' ?λον το?το μ?νο? προ? πολλο?? και αντε?χε, μ' ?λον ?τι ε?χε λ?βει ?δη τ?σσαρα? πληγ??. Ο Καρα?σκ?κη? καταφθ?νει με τον υπασπιστ?ν του ιππικο? (29) και με τ?σσαρα? ? π?ντε των ευτολμοτ?ρων ιππ?ων επιπ?πτουν ει? του? εχθρο??, φονε?ουν δ?ο εξ αυτ?ν, τρ?πουν του? λοιπο?? ει? φυγ?ν και διασ?ζουν τον Σουλτ?νην, μ?νοντα ακ?μη επ? του ?ππου και αντιμαχ?μενον. Αλλ' αι πληγα? ?σαν κα?ριαι και ο ?ρω? ο?το? μετ' ολ?γα? στιγμ?? απ?θανεν.

Αν και ει? την μ?χην τα?την καμμ?αν ?λλην ζημ?αν δεν ?λαβον οι ?λληνε?, εν? επροξ?νησαν ?χι ολ?γην ει? του? εχθρο??, ο θ?νατο? ?μω? του Σουλτ?νη ελ?πησεν ?λου? κατ?καρδα· ο γεννα?ο? ο?το? πολεμιστ??, εν? ?τον ε?? των ανδρειοτ?ρων και φρονιμωτ?ρων πολεμικ?ν τη? Ελλ?δο?, ε?χε τον στολισμ?ν τη? μετριοφροσ?νη?, ο οπο?ο? τον κατ?στηνεν ει? ?λου? αγαπητ?ν· ?σον ?συχο? ?τον ει? καιρ?ν ησυχ?α?, τ?σον ανησυχο?σεν εν καιρ? μ?χη?· δεν ?τον δε κ?νδυνο?, απ? τον οπο?ον να δειλι?ση· η ανδρ?α του εγνωρ?σθη προ π?ντων ει? τα? κατ? των εχθρ?ν εφ?δου? επ? τη? πολιορκ?α? του Μεσολογγ?ου, ?τε και ?λαβε δ?ο κατ? διαφ?ρου? καιρο?? πληγ??. Αρχηγ?? του σ?ματο? των Παλαμηδιωτ?ν, εφ?ρετο αξιολογ?τατα και αγαπ?το απ? ?λου?, προ π?ντων ?μω? απ? τον Καρα?σκ?κην, ο οπο?ο? ?δειξε ζωηροτ?την λ?πην δι? τον θ?νατ?ν του. Απ?θανε δε ει? την αρχ?ν εν?? λαμπρο? σταδ?ου, το οπο?ον τα προτερ?ματ? του και αι περιστ?σει? ?δειχνον ?τι του προετο?μαζον.

Ο Καρα?σκ?κη? μαθ?ν μετ? τινα? ημ?ρα?, ?τι οι ει? Ταλ?ντι αποβ?ντε? Ολ?μπιοι ενικ?θησαν κ' εδι?χθησαν, υπ?πτευσεν ?τι ο Μουσταφ?μπεη? θ?λει κινηθ? κατ? του υπ? την οδηγ?αν του Γαρδικι?του Γρ?βα και Ν?κου Πανουργι? σ?ματο?, τοποθετημ?νου ει? Δ?στομον και Αρ?χωβαν, δι? να το καταστρ?ψη και ο?τω να επ?λθη με περισσοτ?ραν δ?ναμιν και τ?λμην κατ? του Καρα?σκ?κη. Δι? να προλ?βη λοιπ?ν το πρ?γμα και δι? ν' αποφ?γη την οπο?αν η δια?ρεσι? του στρατε?ματ?? του ημπορο?σε να επιφ?ρη βλ?βην, βλ?πων συγχρ?νω? ?τι καθ?μενο? ει? Δομπρα?ναν, εν? δεν ηδ?νατο να καταστρ?ψη, του? εχθρο??, ?διδεν υποψ?αν ει? του? κατο?κου? δι? τη? αργοπορ?α? του ?τι δεν ?τον ει? κατ?στασιν να προβ?, επειδ? τελευτα?ον εξ?λιπον δι?λου και αι τροφα?, απεφ?σισε ν' αναχωρ?ση δι? να ενωθ? με το λοιπ?ν σ?μα και με του? επαναστατ?σαντα? στρατηγο?? Ρο?κην και Δυωβουνι?την. Το ν' αφ?ση στρ?τευμα να πολιορκε? την Δομπρα?ναν, το ?κρινε περιττ?ν· δι?τι οι κ?τοικοι των επαναστατησ?ντων χωρ?ων ε?χον μεταβ? ει? την Πελοπ?ννησον. ?θεν εκ?νησεν απ? Κακ?σι πανστρατι? περ? τα? δ?ο ?ρα? τη? νυκτ?? τη? δεκ?τη? τετ?ρτη? του Νοεμβρ?ου, διορ?σα? ω? οπισθοφυλακ?ν το ιππικ?ν, με το οπο?ον εστ?θη και ο ?διο?, μετ?βη δε ει? Χ?στια, ?που ?σαν τοποθετημ?να και τα υπ? του? Σουλι?τα? στρατιωτικ? σ?ματα. Οι Το?ρκοι δεν εν?ησαν δι?λου την αναχ?ρησιν των Ελλ?νων, την ?μαθον δε απ? ?να των εντοπ?ων χωρικ?ν, ?στι? αυτομ?λησεν ει? του? εχθρο??· δεν ετ?λμησαν ?μω? να καταδι?ξωσιν εξ οπ?σω του? ?λληνα? την ν?κτα, αλλ? μ?νον το πρω? περ? τα ξημερ?ματα εφ?νη μ?ρο? του ιππικο? των περ? τα Χ?στια. Ο Καρα?σκ?κη? ?πεμψεν αμ?σω? κατ' αυτο? το Ελληνικ?ν ιππικ?ν, αλλ' οι Το?ρκοι μη τολμ?σαντε? ν' αντιταχθ?σιν, ωπισθοδρ?μησαν προ? την Δομπρα?ναν.

Ο Καρα?σκ?κη? μη ?χων ικαν?? τροφ?? δι? το στρατ?πεδον και επιθυμ?ν να ωφελ?ση του? στρατι?τα? με την διαρπαγ?ν των ποιμν?ων των Στεφανικιωτ?ν, οι οπο?οι, επ?μονοι ει? την τουρκολατρε?αν των, συνε?ργησαν εν μ?ρει και ει? την καταστροφ?ν των εν Ζαγαρ? αγωνισθ?ντων Ελλ?νων, δι?ρισεν εξακοσ?ου? στρατι?τα? να υπ?γωσιν ει? το χωρ?ον Στεφαν?κου δι? να το καταστρ?ψωσιν, αν δυνηθ?σιν, ειδ? μ?, ν' αρπ?σωσιν ?λα των κατο?κων τα πο?μνια. Την απ?φασιν τα?την την εκοινοπο?ησεν ο Καρα?σκ?κη? και προ? του? Σουλι?τα? αξιωματικο?? και του? επρ?βαλε να π?μψωσιν ?ν μ?ρο? αν?λογον· αλλ' οι Σουλι?ται συνελθ?ντε? ει? την οικ?αν του επαραπον?θησαν διατ? να κ?μη την απ?φασιν τα?την χωρ?? να συμβουλευθ? και αυτο??, και μετ? τινα λογοτριβ?ν περ? το?του ανεν?ωσαν π?λιν τη? αρχηγ?α? το πρ?βλημα.

?λοι οι αξιωματικο? του στρατε?ματο? του Καρα?σκ?κη αντ?τεινον επιμ?νω? λ?γοντε?, ?τι δεν θ?λουν γνωρ?σει ?λλον αρχηγ?ν παρ? τον Καρα?σκ?κην, ?στε κατ?ντησαν σχεδ?ν και ει? προφορικ?? ?βρει? μετ? των Σουλιωτ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? ?μω? βλ?πων ?τι η ημ?ρα προ?βαινε και το στρ?τευμα δεν ?πρεπε να χ?νη καιρ?ν, αφ' ετ?ρου μ?ρου? φοβο?μενο? μεγαλ?τερα σκ?νδαλα, παρεκ?λεσε του? μετ' αυτο? να παραχωρ?σωσι, αυτο? δε μ?λι? επε?σθησαν, αφ' ο? προεσυμφων?θη τρ?πον τιν? ?τι η εξουσ?α του Σουλι?του αρχηγο? θ?λει περιορ?ζεται μ?νον ει? τα υπ' αυτ?ν Σουλιωτικ? σ?ματα, ει? δε τα γενικ? του στρατοπ?δου θ?λει συσκ?πτεται μ?νον με τον Καρα?σκ?κην.

Αφ' ο? ?γεινε δεκτ?ν το ζ?τημα, ο Καρα?σκ?κη? επρ?βαλεν ει? του? Σουλι?τα? να κ?μωσιν αμ?σω? την εκλογ?ν του αρχηγο? των· και συν?λθον επ? το?τω ει? ιδια?τερον μ?ρο?· αλλ' αφο? ικαν?ν ?ραν συνεσκ?φθησαν και δεν εδυν?θησαν ν' αποφασ?σωσι τ?ποτε, αποστ?λλουν δ?ο εξ αυτ?ν προ? τον Καρα?σκ?κην, ?στι? επρ?σμενε την απ?κρισιν, δι? την οπο?αν και μ?νην αν?βαλε και την εδικ?ν του αναχ?ρησιν και το κ?νημα των διορισθ?ντων δι? την καταδρομ?ν του Στεφαν?κου· του αναγγ?λλουν δε ?τι η εκλογ? δεν ε?ναι δυνατ?ν να γ?νη την στιγμ?ν τα?την, καθ' ην ετοιμ?ζονται δι? ν' αναχωρ?σωσιν· ?ταν ?μω? φθ?σωσιν ει? μ?ρο? ?συχον, ?που θ?λουν σταθ? μερικ?? ημ?ρα?, τ?τε θ?λουν κ?μει την εκλογ?ν. Ο Καρα?σκ?κη? αγαν?κτησε μεγ?λω? δι' αυτ?ν την απ?κρισιν, νομ?ζων ?τι η αναβολ? γ?νεται δι? ν?α σκ?νδαλα, και αμ?σω? εσηκ?θη και ανεχ?ρησε, διατ?ξα? του? περ? αυτ?ν να τον ακολουθ?σωσιν· ε?πε δε και με θυμ?ν προ? του? πλησ?ον του, ?τι η μ?χαιρα θ?λει διαλ?σει τα? απαιτ?σει? των Σουλιωτ?ν.

Με ?λου? του? περ? αυτ?ν αξιωματικο?? μετ?βη ει? την οικ?αν του Λ?μπρου Βε?κου, ο οπο?ο? ενομ?ζετο ο α?τιο? το?των των ταραχ?ν και ει? του οπο?ου ?σαν συναγμ?νοι ?λοι οι Σουλι?ται αξιωματικο?, και καθ?? ?τον κυριευμ?νο? απ? τον θυμ?ν, ?ρχισε να ονειδ?ζη του? Σουλι?τα? ονομ?ζων παρ?λογα και αντιπατριωτικ? τα κιν?ματ? των ?Ε?ν (ε?πε) δεν ε?χετε σκοπ?ν, ? δεν ημπορο?σατε να κ?μετε την εκλογ?ν του αρχηγο? σα?, διατ? να την προβ?λετε με τ?σην επιμον?ν, η οπο?α (αν ?θελον επιμε?νει και οι Στερεοελλαδ?ται αξιωματικο?) ?θελεν αποβ? ολεθριωτ?τη ει? ?λην την Στερε?ν Ελλ?δα και ει? σα? του? ιδ?ου? ακ?μη; Αφ' ο? δε εκ?μετε το πρ?βλημα και ?γεινε δεκτ?ν, διατ? δεν το εκτελε?τε αμ?σω?, αλλ? το αναβ?λλετε; Εκ το?του δεν δ?ναται τι? να συμπερ?νη ?λλο, ειμ? ?τι δεν εκιν?θητε δι? να επιτ?χητε την αρχηγ?αν, αλλ? δι? να φ?ρετε σκ?νδαλον ει? το στρατ?πεδον και να μαται?σετε την εκστρατε?αν?. Οι Σουλι?ται χωρ?? να ζητ?σωσι να δικαιολογηθ?σι δι? το παρ?ν φ?ρσιμ?ν των, ετρ?πησαν ει? παρ?πονα και ει? διηγ?σει? εκδουλε?σεων, θαν?των και ζημι?ν, τα οπο?α ?παθον πολεμο?ντε? υπ?ρ τ?που, απ? τον οπο?ον οι μεν περ? τον Καρα?σκ?κην ?μελλον ν' απολα?σωσιν αμ?σω? ωφ?λειαν, αυτο? δε μικρ?? ελπ?δα? ?πρεπε να ?χωσιν. Ο Καρα?σκ?κη? αφ' ο? ε?δε διαφορ?ν ει? τον τρ?πον των Σουλιωτ?ν και ?τι δεν υπ?ρχε το προ ολ?γου αγ?ρωχον, του? παρεκ?νησε ν' αφ?σωσι κατ? μ?ρο? ?λα τα διατρ?ξαντα και ν' ακολουθ?σωσιν ω? αδελφο? ει? την εκστρατε?αν και ?τι ει? το τ?λο? του αγ?νο? κ?νει? δεν θ?λει με?νει αδικημ?νο?. Τελευτα?ον του? κατ?πεισε να στε?λωσι μ?ρο? στρατε?ματο? και αυτο? ει? καταδρομ?ν του χωρ?ου, το οπο?ον ανωτ?ρω ανεφ?ραμεν.

Αφ' ο? τοιουτοτρ?πω? διελ?θη και α?τη η τρικυμ?α, το στρατ?πεδον μετ?βη ει? το μοναστ?ριον του Αγ?ου Σεραφε?μ του ν?ου ει? Δομπ?ν. Ο Καρα?σκ?κη?, επειδ? ?μελλε να διαβ? το στρ?τευμα απ? δυσχωρ?α? τιν??, θ?λων να ?χη ασφαλ? τα οπ?σθια, απεφ?σισε και ?φησε δ?ναμιν ει? το μοναστ?ριον απ? εκατ?ν πεντ?κοντα στρατι?τα?· την δε επομ?νην ημ?ραν ολ?γον προ τη? ανατολ?? του ηλ?ου ανεχ?ρησε και ?φθασε το εσπ?ρα? ει? το μοναστ?ριον του Αγ?ου Λουκ? ει? Στε?ρι (30). Εν ? κατεσκ?νωσεν αυτο? το στρ?τευμα, επ?στρεψαν τιν?? των στρατιωτ?ν, των εκστρατευσ?ντων κατ? του χωρ?ου Στεφαν?κου, και αν?γγειλαν την αποτυχ?αν τη? εκστρατε?α? τα?τη?, απ?δωκαν δε αυτ?ν ει? την διαφων?αν των σταλ?ντων αρχηγ?ν. Οι λοιπο? στρατι?ται μετ?βησαν κατ' ευθε?αν ει? Δ?στομον, ?που μετ?βη την ερχομ?νην ημ?ραν και ?λον το λοιπ?ν στρατ?πεδον.

Ει? το?το το χωρ?ον ε?χε σκοπ?ν ο Καρα?σκ?κη? ν' αναπα?ση μερικ?? ημ?ρα? το στρ?τευμα απ? την κακοπ?θειαν τη? οδοιπορ?α?, αλλ? μ?λι? ?φθασε και του παρουσι?ζεται ν?ων αγ?νων στ?διον.

Ο Μουσταφ?μπεη? διαλ?σα? ταχ?τατα την ει? Ταλ?ντι εκστρατε?αν των Ολυμπ?ων, ενωθε?? και με τον Κεχαγι?μπεην του Κιουταχ?, απεφ?σισε να διαβ? ει? Σ?λωνα δι? να βοηθ?ση του? εκε? πολιορκουμ?νου? απ? τον Γ. Δυωβουνι?την και Ν?κον Πανουργι?· επ' αυτ? τω σκοπ? ?λθε με ?λον το στρ?τευμα ει? Δα?λειαν καθ' ην ημ?ραν ?φθασαν και τα υπ? τον Καρα?σκ?κην στρατε?ματα ει? Δ?στομον.

Ο Μουσταφ?μπεη? ?μεινε την ν?κτα τα?την ει? το επ?νωθεν τη? Δα?λεια? μοναστ?ριον επονομαζ?μενον τη? Ιερουσαλ?μ (31) και εκε? ομιλ?ν με του? περ? αυτ?ν αν?φερεν ?τι την επομ?νην ημ?ραν ?μελλε να διαβ? απ? την Αρ?χωβαν δι? να υπ?γη ει? Σ?λωνα· ακο?σα? το?το ε?? των διακ?νων του Μοναστηρ?ου, ειδ?μων τη? Αλβανικ?? γλ?σση?, μεταβα?νει την ν?κτα ει? Δ?στομον και το αναγγ?λλει ει? τον Καρα?σκ?κην. Ολ?γον προ του μεσονυκτ?ου ?λαβεν ο Καρα?σκ?κη? την ε?δησιν τα?την και αμ?σω? δι?ρισε τον Γαρδικι?την Γρ?βαν και Γε?ργιον Β?ιον με πεντακοσ?ου? στρατι?τα? να υπ?γωσιν ει? Αρ?χωβαν, να προκαταλ?βωσι τα οχυρ?τερα μ?ρη αυτ?? και να κτυπ?σωσι του? εχθρο??, αν επιχειρ?σωσι να διαβ?σι. Συγχρ?νω? ?στειλε και σκοπι?? (καραο?λια) δι? να τον ειδοποι?σωσι π?τε και π?θεν ?μελλον να διαβ?σιν οι εχθρο?, δι? να κινηθ? εναντ?ον των.

Την επομ?νην ημ?ραν το πρω? οι εχθρο? διηρ?θησαν ει? δ?ω και το μεν πεζικ?ν δι?βη δι? τινο? στεν?? οδο?, η οπο?α φ?ρει απ? το μοναστ?ριον ει? Αρ?χωβαν, το δε ιππικ?ν και τα φορτηγ? δι? του Ζεμ?νου. ?μα αν?γγειλαν αι σκοπια? το κ?νημα των εχθρ?ν, ο Καρα?σκ?κη? απ?στειλε τον Χριστ?δουλον Χατζ? Π?τρου να υπ?γη ει? βο?θειαν των προαποσταλ?ντων ει? Αρ?χωβαν απ? τινα δρ?μον δι? του βουνο? του Διστ?μου· αυτ?? δε μετ' ολ?γον παραλαβ?ν περ?που οκτακοσ?ου? στρατι?τα? χωρ?? αποσκευ?? εκ?νησε προ? τον Ζεμεν?ν, ?θεν ε?χον ?δη διαβ? οι εχθρο? διευθυν?μενοι προ? Αρ?χωβαν.

Το πεζικ?ν των εχθρ?ν, εν? επλησ?αζεν ει? Αρ?χωβαν, ειδοποι?θη απ? τινα? των κατο?κων ?τι φυλ?ττεται το χωρ?ον απ? στρατι?τα? ?λληνα?· μαθ?ν ?μω? συγχρ?νω? την ολιγ?τητα αυτ?ν, ?λαβε θ?ρρο? και ?ρμησε προ? το χωρ?ον. Οι ?λληνε? κλεισμ?νοι ει? την εκκλησ?αν του Αγ?ου Γεωργ?ου και ει? τα? οχυρωτ?ρα? οικ?α?, αντ?κρουσαν την ορμ?ν των και επολ?μησαν τρει? περ?που ?ρα?. ?μβαινον ?δη ει? την Αρ?χωβαν και οι δι? Ζεμ?νου διαβ?ντε? Το?ρκοι, ?ταν οι μεν υπ? τον Χριστ?δουλον επλησ?αζον ει? το χωρ?ον απ? το αντικριν?ν μ?ρο?, ο δε Καρα?σκ?κη? ε?χεν ?δη διαβ? τον Ζεμεν?ν. Οι Το?ρκοι ε?τε δι?τι δεν ?λπιζον να υπ?ρχη ει? το?το το μ?ρο? τοια?τη Ελληνικ? δ?ναμι?, ε?τε δι?τι δεν ?σαν ει? καλ?ν τ?ξιν, εδειλ?ασαν. Μ?λι? αντεστ?θησαν ολ?γον ει? την πρ?την προσβολ?ν των Ελλ?νων και αμ?σω? ετρ?πησαν ει? φυγ?ν προ? το μ?ρο? των Σαλ?νων. Απαντ?σιν ?μω? και εκε?θεν ερχομ?νου? τον Γ. Δυωβουνι?την, Ν?κον Πανουργι?ν και Γιαννο?σην (32). Μη δυνηθ?ντε? λοιπ?ν να προχωρ?σωσι και καταδιωκ?μενοι ?πισθεν απ? του? περ? τον Καρα?σκ?κην, εστρ?φησαν προ? το μ?ρο? του Παρνασσο? και συν?λθον ?λοι ομο? με τα? αποσκευ?? των και τα ζ?α των ει? ?να λ?φον επ?νωθεν τη? Αρ?χωβα?, ωχυρωμ?νον προχε?ρω? πρ? τινο? καιρο? παρ? των εντοπ?ων· οι δε ?λληνε? καταλαβ?ντε? τα? περ? αυτ? το μ?ρο? θ?σει? ?στησαν πολιορκ?αν. Ει? την μ?χην τα?την απ? μεν του? ?λληνα? δεν εφονε?θη κανε??, επληγ?θησαν ?μω? ?ξ, απ? δε του? εχθρο?? εφονε?θησαν ?ω? δ?κα, εν οι? και ε?? ευνοο?μενο? υπηρ?τη? του Μουσταφ?μπεη, επληγ?θησαν δε ?ω? τρι?κοντα.

Οι ?λληνε? μη ?χοντε? αποσκευ?? μαζ? των και ?ντε? γυμνο?, καθ?? εκ?νησαν απ? Δ?στομον, δεν ημπ?ρεσαν δι? την υπερβολικ?ν ψ?χραν να διαμε?νωσιν ει? την πολιορκ?αν. Κατ' αρχ?? εσυναλλ?χθησαν, αλλ' ?πειτα μη δυν?μενοι ν' απαντ?σωσι το κρ?ο? ουδ? κατ' αυτ?ν τον τρ?πον, ?φησαν δι?λου την πολιορκ?αν και μετ?βησαν ει? τα? οικ?α? τη? Αρ?χωβα?, ?που διενυκτ?ρευσαν ?γρυπνοι, απαντ?ντε? την υπερβολ?ν του κρ?ου? με τα? φωτ?α? και τον ο?νον (33). Οι Το?ρκοι την ν?κτα εκε?νην ηδ?ναντο ν' αναχωρ?σωσιν αβλαβε?? ? με ολ?γην ζημ?αν προ? ?ποιον μ?ρο? ?θελον αποφασ?σει· αλλ' οι αρχηγο? των δεν κατεδ?χθησαν· ?γραψαν δε ει? ?λα τα π?ριξ εχθρικ? στρατ?πεδα και ει? τον ?διον Κιουταχ?ν να του? π?μψωσιν ?σον το δυνατ?ν ταχ?τερον ν?α? δυν?μει? δι? να διορθ?σωσι το συμβ?ν ει? αυτο?? ατ?χημα. Προ π?ντων επ?μεινεν ο Κεχαγι?μπεη?, ων φιλ?τιμο? και επιστηριζ?μενο? ει? την προ? αυτ?ν αγ?πην του Κιουταχ?.

Την επομ?νην ημ?ραν, πριν ακ?μη ανατε?λη ο ?λιο?, ο Καρα?σκ?κη? ετοποθ?τησε περ? του? εχθρο?? ?λον το Ελληνικ?ν στρ?τευμα, το οπο?ον δεν του? ?φινε πλ?ον ουδ? κεφαλ?ν να προβ?λωσιν ?ξω απ? το οχ?ρωμ? των. Αφ' ο? δε συν?χθησαν ει? Αρ?χωβαν και ?σοι ε?χον απομε?νη ει? Δ?στομον και ?σοι ?σαν ει? την πολιορκ?αν των Σαλ?νων και ?λθε και ο Δ. Μακρ?? με του? περ? αυτ?ν, ο Καρα?σκ?κη? απ?στειλε μ?ρο? του στρατε?ματο? ει? Ζεμεν?ν και μ?ρο? ει? την οδ?ν την φ?ρουσαν ει? το μοναστ?ριον τη? Ιερουσαλ?μ δι? να εμποδ?σωσι τα? βοηθε?α?, αι οπο?αι ?μελλον να ?λθωσιν ει? του? εχθρο??. ?μα ?φθασεν ει? τα δι?φορα Τουρκικ? στρατ?πεδα η ε?δησι? του αποκλεισμο? του Μουσταφ?μπεη και Κεχαγι?μπεη και αι προσκλ?σει? αυτ?ν δι? να δρ?μωσιν ει? βο?θει?ν των, δι?φορα σ?ματα εκ?νησαν προ? Αρ?χωβαν· και απ? μεν το μ?ρο? του Ζεμ?νου ?ρχοντο ?ω? οκτακ?σιοι Το?ρκοι οδηγο?μενοι απ? τινα Αμπτουλ?ν Αλβαν?ν. Οι φυλ?ττοντε? την δι?βασιν τα?την ?λληνε? αποσυρθ?ντε? ει? τα? δ?ω πλευρ??, ?φησαν του? εχθρο?? να εισ?λθωσιν ει? το στεν?ν, ?πειτα εφορμ?σαντε? απ? τα? δ?ω πλευρ?? του? ?τρεψαν ει? φυγ?ν· εφ?νευσαν υπ?ρ του? πεντ?κοντα, ?ρπασαν μερικ? φορτ?α και του? λοιπο?? κατεδ?ωξαν ικαν?ν δι?στημα προ? την Δα?λειαν. Οι δε δι? του μοναστηρ?ου τη? Ιερουσαλ?μ ερχ?μενοι δεν ετ?λμησαν, ουδ? καν να δοκιμ?σωσι την δι?βασιν, αλλ' ελθ?ντε? ει? λ?φον τιν? ?που ?τον δυνατ?ν να του? ιδ?σιν οι πολιορκο?μενοι, επυροβ?λησαν μ?νον χωρ?? να προχωρ?σωσιν. ?ταν οι πολιορκο?μενοι ε?δον τον πυροβολισμ?ν, ε?τε δι?τι ?τον το?το σ?νθημα εξ?δου, ε?τε δι?τι εμψυχ?θησαν, εδοκ?μασαν να εξ?λθωσιν απ? το περ?φραγμα των προ? το μ?ρο? τη? Ιερουσαλ?μ. Απ? το κ?νημα το?το των εχθρ?ν εταρ?χθησαν τιν?? των Ελλ?νων, οι οπο?οι εφ?λαττον το προ? τον Παρνασσ?ν μ?ρο?, και ανακατ?θησαν ω? δι? φυγ?ν. Αλλ' ο Καρα?σκ?κη? δραμ?ν αυτοπροσ?πω? προ? το?το το μ?ρο?, του? μεν ?λληνα? εμψ?χωσε, του? δε πολιορκουμ?νου? αντ?κρουσε και δεν ?φησε να εξ?λθωσιν. Μετ? το?το διευθ?νθη αμ?σω? μ? τινα? στρατι?τα? προ? το μ?ρο? ?που επυροβ?λησαν οι εχθρο?, δι? να απαντ?ση και το?των την ορμ?ν· αλλ' αυτο? δεν ετ?λμησαν να προχωρ?σωσι.

Οι Το?ρκοι στενοχωρο?μενοι μεγ?λω? απ? την ?λλειψιν νερο? και τροφ?ν, απελπισθ?ντε? του να λ?βωσι βο?θειαν απ? τα πλησ?ον στρατ?πεδα, επρ?βαλον ει? τον Καρα?σκ?κην να του? συγχωρ?ση την ?ξοδον. Αυτ?? εδ?χθη μεν το πρ?βλημα το?το, αλλ' εζ?τησε να παραδοθ?σιν ει? αυτ?ν αι π?λει? Λεβαδε?α? και Σαλ?νων και δι? την ασφ?λειαν τη? εκτελ?σεω? να με?νωσιν εν?χυρα ει? αυτ?ν οι δ?ο αρχηγο? του εχθρικο? στρατε?ματο?, ο Μουσταφ?μπεη? και ο Κεχαγι?μπεη?. Οι αρχηγο? των Το?ρκων ελπ?ζοντε? ακ?μη ει? την βο?θειαν του Κιουταχ? δεν εδ?χθησαν το?το το πρ?βλημα, το οπο?ον και ?λλω? δεν εσυμβιβ?ζετο με την φιλοτιμ?αν των και με την πολιτικ?ν τη? αυλ?? των.

Αλλ' η προσδοκωμ?νη βο?θεια του Κιουταχ? δεν εφα?νετο και ο καιρ?? προχωρ?ν κατ?σταινεν αφορ?του? τα? ελλε?ψει? των· το δε χειρ?τερον, αι συμβ?σαι βροχα? την 22, 23 και 24 του Νοεμβρ?ου και η παρακολουθ?σασα χι?ν του? ?φεραν ει? τον ?σχατον βαθμ?ν τη? απελπισ?α?. Και ?λλο ?χι μικρ?ν δυστ?χημα του? κατετ?ραξε καθ' υπερβολ?ν. Ο Μουσταφ?μπεη? περιερχ?μενο? και εμψυχ?νων του? Το?ρκου?, επ?γεν ει? ?ν μ?ρο?, το οπο?ον εκτυπ?το συνεχ?στερον απ? του? ?λληνα?, και δι? να ενθαρρ?νη του? εν αυτ? εκ?θισε και ετουφ?κιζεν ο ?διο?, αλλ? μη προφυλαττ?μενο? ?σον ?πρεπε πληγ?νεται ει? την κεφαλ?ν απ? β?λι Ελληνικ?ν, το οπο?ον, ω? ερχ?μενον απ? μακριν?ν μ?ρο?, δεν εφ?νη κατ' αρχ?? θανατηφ?ρον, το κρ?ο? ?μω? και η ?λλειψι? των αναγκα?ων και τη? ανηκο?ση? περιποι?σεω? το κατ?στησαν τοιο?τον, ?στε οι Το?ρκοι, αν και ο Κεχαγι?μπεη? του? ενεθ?ρρυνεν, ?τι ε?ν' αδ?νατον να μην φθ?ση βο?θεια παρ? του Κιουταχ?, και του? παρεκ?λει να επιμε?νωσιν ολ?γον ακ?μη ει? τα δειν?, δεν ε?χον πλ?ον προθυμ?αν να υπακο?σωσιν· ?τον δε τω ?ντι τρομερ? η κατ?στασ?? των. Περιωρισμ?νοι ει? στεν?τατον τ?πον, του οπο?ου το ?δαφο? αποκατ?στη λασπωδ?στατον δι? τα? συνεχε?? βροχ?? και δι? το πλ?θο? των ζ?ων, τα οπο?α ?σαν κλεισμ?να ομο? με αυτο??, δεν ηδ?ναντο να ?χωσι καν?ν ε?δο? αναπα?σεω?, ουδ? καν να καθ?σωσι και να εξαπλωθ?σι· στερημ?νοι τροφ?ν, ποτ?ν και ξ?λων, δεν ε?χον καν?ν μ?σον του να αποφ?γωσι την υπερβολ?ν τη? ψ?χρα?, η οπο?α απ? στιγμ?ν ει? στιγμ?ν απ?βαινε σημαντικωτ?ρα και επαισθητοτ?ρα. Πολλ?ν ε?χον ?δη βλαφθ? οι π?δε? απ? τον παγετ?ν και την υγρασ?αν και ο θ?νατο?, ο οπο?ο? ε?χεν ?δη αρχ?σει να ολιγοστε?η τον αριθμ?ν των, παρουσιαζ?μενο? ω? απαρα?τητο? ει? τα ?μματα εκ?στου, εν?πνεε τρομερ?ν αθυμ?αν. ?, τι ?μω? εκορ?φωσε τα? δυστυχ?α? των ?τον η υπερβολικ? χι?ν, η οπο?α ?ρχισε να π?πτη την 24 του Νοεμβρ?ου και του? επαπειλο?σε να του? ενταφι?ση ζωντανο??. Τοια?τα δειν? μην ημπορο?ντε? πλ?ον να υπομε?νωσιν, ?ρμησαν ει? φυγ?ν προ? το μοναστ?ριον τη? Ιερουσαλ?μ. ?γεινε δε η αρχ? απ? του? Γκ?κηδε?.

Η υπερβολ? του χειμ?νο?, η οπο?α ην?γκασε του? εχθρο?? να αποφασ?σωσι την φυγ?ν, ?καμε και του? ?λληνα? να παραιτ?σωσι τα? περ? το Τουρκικ?ν στρατ?πεδον θ?σει? των και να συν?λθωσιν ει? τα? οικ?α? τη? Αρ?χωβα?· ολ?γοι δε μ?νον δι?μεινον ω? φυλακ?. Συν?βη δε πριν τη? εξ?δου των εχθρ?ν να κοινοποιηθ? ψευδ?? ?τι ?φυγον οι πολιορκο?μενοι. Οι ?λληνε? ?δραμον αμ?σω? προ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, αλλ' ιδ?ντε? ?τι οι εχθρο? δι?μεινον ει? τα? θ?σει? των, επ?στρεψαν οπ?σω ει? τα? κατοικ?α? των. ?ταν δε συν?βη αληθ?? η φυγ?, πολλο? μη δ?δοντε? π?στιν δεν εξ?λθον ει? καταδ?ωξιν, μ' ?λον ?τι ο ?διο? Καρα?σκ?κη? εφ?ναξεν αναγγ?λλων την φυγ?ν και παρακιν?ν ονομαστ? του? σημαντικωτ?ρου? του στρατε?ματο? δι? να εξ?λθωσιν ει? καταδ?ωξιν. Ο Γαρδικι?τη? Γρ?βα? και ο Χριστ?δουλο? Χατζ? Π?τρου, οι οπο?οι ?σαν φυλακ? κατ' εκε?νην την ημ?ραν ει? το μ?ρο? ?που ?καμαν το κ?νημα οι εχθρο?, μη ?χοντε? περισσοτ?ρου? των τρι?κοντα στρατιωτ?ν, δεν ηδυν?θησαν ν' απαντ?σωσι την ορμ?ν των. Υποχωρ?σαντε? λοιπ?ν ολ?γον κατ?τερον τη? οδο? και αναγγε?λαντε? ει? τον Καρα?σκ?κην το πρ?γμα, ?μειναν ο?τω?, ?ω? ο? δι?βη το πλει?τερον μ?ρο? των εχθρ?ν. ?πειτα δε αφ' ο? συν?λθον και ?λλοι πολλο? ομο? με αυτο??, ?ρμησαν ει? το μ?σον των εχθρ?ν και διεχ?ρισαν του? ?πισθεν ερχομ?νου?. Καταδι?κοντε? δε του? φε?γοντα?, εφ?νευον ?χι κατ? σειρ?ν τον πρ?τον απαντ?μενον, αλλ' ?ποιον ?βλεπον ικαν?τερον να διασωθ?· του? δε λοιπο?? του? ?φινον θ?ματα των ?πισθεν ακολουθο?ντων Ελλ?νων. Δεν μετεχειρ?σθησαν πυροβ?λα δι?λου ει? τα?την την συμπλοκ?ν, δι?τι αποκατ?στησαν ?χρηστα δι? την υπερβολ?ν τη? χι?νο?. Δ?ο ?ρα? προ τη? δ?σεω? του ηλ?ου ?καμαν αρχ?ν τη? φονικωτ?τη? τα?τη? καταδι?ξεω? οι ?λληνε?, επ?μειναν δε ?ω? μ?αν ?ραν τη? νυκτ??, και τ?τε επ?στρεψαν. ?λλο? ?μω? εχθρ?? σκληρ?τερο? επ?πεσεν ει? του? Το?ρκου? του? διαφυγ?ντα? την Ελληνικ?ν μ?χαιραν. Αδυνατισμ?νοι απ? την κακοπ?θειαν και αποκαμωμ?νοι απ? την β?αν τη? φυγ?? και τον δρ?μον, μ?λι? εκ?θοντο δι? ν' αναπαυθ?σι, και αμ?σω? επ?γωναν και δεν ?σαν πλ?ον ικανο? να σηκωθ?σι και να κινηθ?σιν, αλλ' απ?θνησκον ει? την οπο?αν ?θελον ευρεθ? στ?σιν.

Ο Καρα?σκ?κη?, μη ακο?ων κρ?τον πυροβ?λων ει? την καταδ?ωξιν και επειδ? οι φυλ?ττοντε? τον προ? το μοναστ?ριον δρ?μον ε?χον προ ολ?γου αναχωρ?σει απ? τα? θ?σει? των δι? την υπερβολ?ν τη? ψ?χρα?, εν?μισεν ?τι οι Το?ρκοι δι?φυγον αβλαβε??. Επαρακινο?σε μ' ?λον το?το του? ?λληνα? και του? απ?στελλεν ει? την καταδ?ωξιν· ?τον ?μω? ει? μεγ?στην αθυμ?αν και λ?πην. Τ?σον δε παρ?δοξο? του εφ?νη η καταστροφ? των εχθρ?ν, ?ταν επιστρ?φοντε? τιν?? με λ?φυρα την αν?γγειλαν, ?στε επ?γε και ο ?διο? αρκετ?ν δι?στημα δι? να ?δη με τα ?δι? του ?μματα αν τω ?ντι ?τον τοια?τη, οπο?αν την επερ?γραφον. Οι φονευθ?ντε? εκε?νην την εσπ?ραν εχθρο? ?σαν ?ω? εξακ?σιοι, επι?σθησαν δε και πολλο? ζ?ντε?, αλλ? μ?λι? ?ω? πεν?ντα ημπ?ρεσε να διασ?ση ο Καρα?σκ?κη?· οι λοιπο? ?ντε? βλαμμ?νοι ει? του? π?δα? απ? το υπερβολικ?ν κρ?ο? απ?θανον μετ' ολ?γον· εχ?θησαν δε και οι δ?ο αρχηγο? του στρατοπ?δου των εχθρ?ν, και τα? κεφαλ?? των ?φερον οι στρατι?ται ει? τον Καρα?σκ?κην ει? π?στωσιν. Ο Καρα?σκ?κη? ελπ?ζων π?ντοτε ω? ενδεχομ?νην την συμβ?σαν καταστροφ?ν των εχθρ?ν, ε?χεν υποσχεθ? σημαντικ?? αμοιβ?? ει? τον ?στι? ?θελε δυνηθ? να συλλ?βη ζ?ντα καν?να απ? του? δ?ο το?του? αρχηγο??, αλλ? δεν επ?τυχεν· επειδ? ο μεν Κεχαγι?μπεη? μη δυν?μενο? να κ?μη γνωστ?ν τον εαυτ?ν του ει? του? ?λληνα? δι? την ?γνοιαν τη? γλ?σση? των, εφονε?θη ολ?γον μακρ?ν απ? το οχ?ρωμα των Το?ρκων. Ο δε Μουσταφ?μπεη? ε?χεν αποκεφαλισθη ει? τον καιρ?ν τη? εξ?δου απ? τον ?διον αδελφ?ν του, δι? να μην συλληφθ? ζων απ? του? ?λληνα?, μη ων ει? κατ?στασιν να φ?γη ομο? με του? λοιπο??· την δε κεφαλ?ν του παρ?δωκεν ε?? τινα? των οικε?ων του δι? να την λ?βωσι μαζ? των και να μη γεν? γνωστ?? ει? του? ?λληνα?· αλλ' αυτο? μη δυν?μενοι, φα?νεται, να την διασ?σωσι, την ?ρριψαν καθ' οδ?ν, ?που την ε?ρον οι στρατι?ται οι οπο?οι την μετεκ?μισαν ει? τον Καρα?σκ?κην.

Απ' ?λον το εχθρικ?ν σ?μα, το οπο?ον υπερ?βαινε του? χιλ?ου? οκτακοσ?ου?, μ?λι? διεσ?θησαν ?ω? τριακ?σιοι και εκ το?των ?χι ?λοι υγιε??. Εκυρ?ευσαν δε οι ?λληνε? ε?κοσι τρει? σημα?α?, ?λα? τα? αποσκευ?? και ?λα τα ζ?α των εχθρ?ν. Μ' ?λον ?τι τρει? ημ?ρα? κατ? συν?χειαν οι ?λληνε? δι? την επιθυμ?αν των λαφ?ρων περι?ρχοντο ερευν?ντε? ει? τα μ?ρη ?που ?τον ελπ?? ?τι διεσπ?ρησαν οι εχθρο?, πολλ? πτ?ματα δεν ευρ?θησαν, δι?τι εσκεπ?σθησαν απ? την χι?να, και το?το ?δωκεν αιτ?αν να υποτεθ? κατ' αρχ?? η φθορ? των εχθρ?ν ?χι τ?σον μεγ?λη, ?σον πραγματικ?? ?τον· ακολο?θω? ?μω?, λυομ?νη? τη? χι?νο? και ανακαλυπτομ?νων των πτωμ?των, εγν?σθη το μ?γεθο? τη? φθορ?? των εχθρ?ν. Απ? δε του? ?λληνα? καθ' ?λον το δι?στημα τη? πολιορκ?α? και την ?ξοδον των εχθρ?ν εφονε?θησαν μ?νον δ?δεκα και επληγ?θησαν ?ω? ε?κοσι (34).

Ο Καρα?σκ?κη? αφ' ο? δι?νειμεν ει? του? ανδραγαθ?σαντα? αναλ?γου? αμοιβ?? ω? προ? τα ολ?γα μ?σα τα οπο?α ε?χεν ει? την εξουσ?αν του, δι?ταξε να εγερθ? τρ?παιον ει? Αρ?χωβαν απ? τα? κεφαλ?? των Το?ρκων εν ε?δει π?ργου. Το ?ργον το?το, λε?ψανον τη? βαρβαρ?τητα? των ηθ?ν, δεν ?κρινε δι' ?λλον λ?γον αναγκα?ον να το μεταχειρισθ?, ειμ? να κ?μη να φαν?σιν ?νοχοι ει? του? Το?ρκου? οι κ?τοικοι του χωρ?ου και να χ?σωσι την ελπ?δα του να υποταχθ?σι π?λιν ει? του? εχθρο?? (35). Επ?γραψαν δε ει? αυτ?· ?ΤΡΟΠΑΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ?. Ει? τα? δ?ο πλευρ?? του ?χοντο? την επιγραφ?ν τα?την λ?θου ετ?θησαν αι κεφαλα? του Κεχαγι?μπεη και Μουσταφ?μπεη.

Μετ? την καταστροφ?ν τα?την των εχθρ?ν απεφ?σισε να οχυρ?ση την Βελ?τζαν με στρατιωτικ?ν δ?ναμιν επ? σκοπ? του να βλ?ψη του? ει? Δα?λειαν εχθρο?? και να δυνηθ? να συνεννοηθ? με τα Ολ?μπια στρατε?ματα, προ? τα οπο?α ε?χε γρ?ψει και κατ' ευθε?αν και δι? μ?σου τη? Κυβερν?σεω? δι? να επαν?λθωσι π?λιν ει? Ταλ?ντιον. ?στειλε δε πρ?τον τον Γ. Δυωβουνι?την, I. Ρο?κην και Χ. Περραιβ?ν με τριακοσ?ου? στρατι?τα?, οι οπο?οι δι?βησαν την ν?κτα πλησ?ον τη? Δα?λεια?, μ' ?λον ?τι εστρατοπ?δευεν ει? αυτ?ν σημαντικ? εχθρικ? δ?ναμι?. Ο δε Καρα?σκ?κη? αφ' ο? ωχ?ρωσε το Δ?στομον, διορ?σα? ει? αυτ? το σ?μα του Κ?στα Μπ?τζαρη, οδηγο?μενον απ? τον Ιω?ννην Μπα?ρακτ?ρην, και τοποθετ?σα? Λειβαδ?τα? τιν?? οπλαρχηγο??, αφ' ο? ?στειλεν ει? Σ?λωνα την αναγκα?αν προ? πολιορκ?αν δ?ναμιν υπ? τον Γε?ργιον Δρ?κον (36), αυτ?? με ?λον το λοιπ?ν στρ?τευμα διαβ?? απ? την Αγ?ριανην και Σουβ?λαν μετ?βη την 30 Νοεμβρ?ου ει? Βελ?τζαν.

Απεφ?σισε να διατρ?ψη μερικ?? ημ?ρα? αυτ?θι, πρ?τον μεν δι?τι ?λπιζε να επαν?λθωσιν οι Ολ?μπιοι, μετ? των οπο?ων ενο?μενο? ?λπιζε να εμποδ?ση ολοτελ?? την δι? ξηρ?? δι?βασιν εχθρικ?ν στρατευμ?των και τροφ?ν, και δε?τερον δι?τι επεθ?μει να προξεν?ση τιν? βλ?βην ει? τα διαβα?νοντα εκε?θεν εχθρικ? στρατε?ματα. Αλλ? το μεν τη? επιστροφ?? των Ολυμπ?ων σχ?διον, αν και εζητ?θη επιμ?νω?, δεν ?λαβεν ?κβασιν, ει μη μετ? δ?ω μ?να? και τ?τε π?λιν χωρ?? καρπ?ν· δεν απ?βη ?μω? ματα?α η ει? Βελ?τζαν διατριβ? του, ?σον δι? το δε?τερον επειδ? εκ?ρδησε ν?κην ?χι ασ?μαντον.

Την π?μπτην του Δεκεμβρ?ου ανηγγ?λθη απ? τα? σκοπι?? ?τι ?μελλε να διαβ? δι? τη? Φοντ?να? εκε?νην την ημ?ραν ?ν σ?μα εχθρ?ν υπ? τον Οσμ?νπεην Κ?ρτζαν, συνιστ?μενον απ? επτακοσ?ου? περ?που στρατι?τα? εκτ?? των υπηρετ?ν και των ακολουθο?ντων ω? ?μποροι το στρατ?πεδον. Ο Καρα?σκ?κη? δι?ρισε του? μεν πεζο?? να κρυφθ?σιν ει? τα ερε?πια του Τουρκοχωρ?ου, ?που εσυμπ?ραινεν ?τι ?μελλον να διευθυνθ?σιν οι εχθρο? δι? να με?νωσι την ν?κτα, το δε ιππικ?ν να προχωρ?ση ει? τα πλ?για τη? οδο?, απ? την οπο?αν ?ρχοντο οι εχθρο?, ?στε να του? εμποδ?ση την επιστροφ?ν, ?ταν ?θελον κτυπηθ? απ? τα ?μπροσθεν. Αλλ? το σχ?διον δεν επ?τυχεν εντελ?? δι? την ανυπομονησ?αν των κεκρυμμ?νων ει? τα ερε?πια. Εν? οι εχθρο? ?ρχοντο εξαπλωμ?νοι κατ? μ?κο? ω? μ?α σειρ?, καθ?? ?τον επ?μενον δι? την στεν?τητα τη? οδο?, μ?λι? εφ?νη η εμπροσθοφυλακ?, και οι ει? το Τουρκοχ?ριον ?λληνε? εβγ?καν απ? τα? εν?δρα? των. Οι προπορευ?μενοι Το?ρκοι μη ?ντε? ?τοιμοι δι? π?λεμον, δι?τι δεν ?λπιζον Ελληνικ?ν δ?ναμιν ει? εκε?νο το μ?ρο?, ωπισθοδρ?μησαν αμ?σω?· αφ' ο? ?μω? εν?θησαν με του? ?πισθεν ερχομ?νου? και συνεκεντρ?θησαν οπωσο?ν, αντεστ?θησαν ει? του? ?λληνα?, αλλ? μετ? μισ?? ?ρα? συμπλοκ?ν πολεμο?μενοι κατ? πρ?σωπον μεν απ? του? πεζο??, ει? το πλ?γιον δε απ? το ιππικ?ν, ετρ?πησαν ει? φυγ?ν προ? το μ?ρο? απ? το οπο?ον ?ρχοντο, η στεν?τη? ?μω? τη? οδο? και οι ?λληνε? επιδι?κοντε? δεν του? εσυγχ?ρησαν να διασ?σωσιν εκ των οκτακοσ?ων φορτηγ?ν, τα οπο?α ?φερον μεθ' εαυτ?ν, ειμ? πολλ? μικρ?ν αριθμ?ν· εφονε?θησαν δε ει? τον τ?πον τη? μ?χη? και καθ' οδ?ν ?ω? πεντ?κοντα, εν οι? κα? τινε? χριστιανο? ακολουθο?ντε? ω? υπηρ?ται του? εχθρο??.

Το δυστ?χημα το?το των Το?ρκων ανηγγ?λθη και ει? του? ει? Δα?λειαν στρατοπεδε?οντα?· αλλ' ο?τοι μη πιστε?οντε?, απ?στειλαν διακοσ?ου? περ?που ιππε?? δι? να παρατηρ?σωσι και να λ?βωσιν ακριβ? πληροφορ?αν περ? του πρ?γματο?. Ο Καρα?σκ?κη? ιδ?ν αυτο?? διευθυνομ?νου? προ? το Τουρκοχ?ριον και υποθ?των ?τι ?μελλον να διαβ?σι δι? τη? Φοντ?νη?, παρ?λαβε μεθ' εαυτο? τιν?? των ιππ?ων και ?ω? τριακοσ?ου? πεζο?? και μετ?βη ει? Τουρκοχ?ριον, ?που κρ?ψα? ?λου? ει? τα ερε?πια του χωρ?ου, του? δι?ταξε να περιμ?νωσιν, ?ω? ου να πλησι?σωσιν οι εχθρο?. Οι εχθρο? ?μω? υποπτε?σαντε? φα?νεται, δεν επλησ?ασαν ολοτελ??, αλλ? κατασκοπε?οντε? τον τ?πον και περιεργαζ?μενοι μακρ?θεν, ?μα απ?ντησαν τιν? πτ?ματα τη? προλαβο?ση? μ?χη?, βεβαιωθ?ντε? εξ αυτ?ν περ? του συμβ?ντο? και φοβηθ?ντε?, ωπισθοδρ?μησαν αμ?σω? με β?αν. Οι ?λληνε? ?ρμησαν καταδι?κοντε?, αλλ? δεν ?τον δυνατ?ν να του? φθ?σωσι φε?γοντα? ο?τω δρομα?ω?· μ?λι? οι ταχ?τεροι των ιππ?ων και πεζ?ν επλησ?ασαν και ακροβολισθ?ντε? ολ?γον διελ?θησαν δι? την επελθο?σαν ν?κτα.

Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι διαμ?νων ει? τα?τα τα μ?ρη δεν ηδ?νατο να οικονομ? τροφ?? δι? το στρατ?πεδον και επειδ? απελπ?σθη του να ?δη ανανεουμ?νην την ει? Ταλ?ντιον εκστρατε?αν των Ολυμπ?ων, απεφ?σισε να μεταβ? ει? Ν?α? Π?τρα?, ?που και τροφ?? αφθ?νου? ?μελλε να ε?ρη και Το?ρκοι ?σαν ολ?γοι. Εκτ?? το?των ?λπιζεν ?τι η εκστρατε?α α?τη ?μελλε να ελευθερ?ση χωρ?? π?λεμον και τα? επαρχ?α? των Κραβ?ρων, Λιδωρικ?ου και Καρπενησ?ου, δι?τι επερικυκλ?νοντο τρ?πον τιν? απ? τα Ελληνικ? στρατε?ματα. ?θεν αφ?σα? ει? φ?λαξιν τη? Βελ?τζα? τον Ρο?κην, τον Ν?κον Πανουργι?ν και τον Χ. Περραιβ?ν, αυτ?? με ?λον το λοιπ?ν στρ?τευμα εκ?νησε την δεκ?την του Δεκεμβρ?ου. Αλλ' αφ' η? ?ρα? εβγ?κεν απ? το χωρ?ον μ?α ραγδαιοτ?τη βροχ? δεν ?καμε δι?λου διακοπ?ν ?ω? το εσπ?ρα? και, το χειρ?τερον, δεν υπ?ρχε καν?ν χωρ?ον, ?που να με?νωσι την ν?κτα οι στρατι?ται και να λ?βωσι τιν? περιπο?ησιν δι? το κρ?ο? και τον κ?πον. Οι προπορευ?μενοι επροχ?ρησαν ?ω? να ε?ρωσιν αρμ?διον τ?πον δι? να κατασκην?σωσιν, οι δε ?πισθεν ερχ?μενοι μη δυν?μενοι να καταφθ?σωσι του? ?μπροσθεν απεκ?πτοντο, και η ν?κτα, η οπο?α κατ?λαβε του? περισσοτ?ρου? ει? τον δρ?μον, κατ?στησε δυσκολωτ?ραν την πορε?αν. Προσ?τι ο προκε?μενο? ποταμ?? τη? Γραβι?? (Κηφισσ??), του οπο?ου το ρε?μα ε?χεν ?δη εξογκωθ?, ?στε υπερ?βαινε τα? ζ?να? των διαβαιν?ντων, εδυσκ?λευσε μεγ?λω? του? ?λληνα?. Τ?λο? π?ντων ?μω? ετοποθετ?θησαν ε?? τινα δρυμ?να πλησ?ον του ποταμο? και αν?ψαντε? φωτι??, επεριποιο?ντο εαυτο??. Καταγανακτησμ?νοι ?μω? απ? την κακοπ?θειαν και τον κ?πον, εξεθ?μαινον ει? ?βρει? κατ? του Καρα?σκ?κη· αυτ?? ?μω? εφ?νη πολ? περιποιητικ?τερο? και φιλοφρον?στερο? εκε?νην την ν?κτα απ' ?, τι εκ φ?σεω? ?τον, και περιερχ?μενο? τα? συνοικ?α? των στρατιωτ?ν του? ενεθ?ρρυνε, φιλοφρονο?μενο? και δεξιο?μενο? αυτο?? και παρακιν?ν και συμπρ?ττων ει? το ν' αν?ψωσι φωτ?α?· ?στε η κατ' αυτο? αγαν?κτησι? εξαλε?φθη δι?λου, και αφ' ο? μ?λιστα ?παυσεν η βροχ? και ?ναψαν τα? φωτ?α?, απ?δωκαν την αιτ?αν ?που φυσικ? αν?κε να την αποδ?σωσιν, ει? την αχρει?τητα του καιρο?. Επν?γησαν εκε?νην την ν?κτα ει? την δι?βασιν του ποταμο? δ?δεκα στρατι?ται, απ?θανον δε απ? το κρ?ο? δ?ο, και αν η βροχ? δεν ?θελε πα?σει ογλ?γορα, πολλο? ?θελον αποθ?νει απ? το κρ?ο?.

Ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι το στρ?τευμα κακοπαθ?σαν τοιουτοτρ?πω? ε?χεν αν?γκην αναπα?σεω?, απεφ?σισε να το μεταβιβ?ση, ει? τα χωρ?α Σουβ?λα? και Αγ?ριανη?, ?που και μετ?βη την ερχομ?νην ημ?ραν. Εν? δε δι?τριβεν αυτ?θι, αναγγ?λλεται ει? αυτ?ν ?τι ο Ομ?ρ πασ?? ο Καρυστιν?? ετοιμ?ζει εκστρατε?αν δι? να υπ?γη ει? βο?θειαν των ει? Σ?λωνα αποκλεισμ?νων. ?θεν δεν εν?κρινε ν' ακολουθ?ση το κατ? των Ν?ων Πατρ?ν επιχε?ρημα, αλλ' επ?στρεψεν ει? Αρ?χωβαν την 15 του Δεκεμβρ?ου ομο? με ?λην την στρατι?ν.

Η ετοιμασ?α των εχθρ?ν εγ?νετο βραδυτ?τη, και ο Καρα?σκ?κη? μη θ?λων ν' αφ?νη αργ?ν το στρ?τευμα, απεφ?σισε να μεταβ? προ? τα? επαρχ?α? Λιδωρικ?ου και Κραβ?ρων δι? να καθαρ?ση και αυτ?? τα? επαρχ?α? απ? του? εχθρο?? και δι? να ζωοτροφ?ση το στρατ?πεδον, χωρ?? να απομακρυνθ? πολ? απ? τα Σ?λωνα και το Δ?στομον, ?που, ?ταν ?θελε τ?χει να γ?νη κ?νημα παρ? των εχθρ?ν, επεθ?μει να καταφθ?ση ει? βο?θειαν. Επειδ? δε, αν και ?λαβεν ανταποκρ?σει? με τον Σεφ?καν (37) και ?λλου? εκε?νων των μερ?ν οπλαρχηγο??, υπ?πτευε μ' ?λον το?το ?τι ημπορο?σαν να εναντιωθ?σιν, δι?ταξε τον Δ. Μακρ?ν με πεντακοσ?ου? στρατι?τα? να εισ?λθη ει? την επαρχ?αν Λιδωρικ?ου και να τοποθετηθ? ει? το χωρ?ον Γραν?τζαν, να περιμε?νη δε εκε? ν?α? διαταγ??, αν απαντ?ση αντ?στασιν, να συνεννοηθ? δε μετ? του Σεφ?κα δι? να κινηθ?σιν εκ συμφ?νου κατ? των εχθρ?ν. ?μα ?φθασεν ει? Γραν?τζαν ο Μακρ?? ειδοπο?ησε τον Σεφ?καν, ευρισκ?μενον κατ' εκε?να? τα? ημ?ρα? ει? Αρτοτ?ναν, δι? να ?λθη να συνομιλ?σωσιν ο δε Σεφ?κα? απεκρ?θη, ?τι επειδ? εξ?λθεν ?ν σ?μα εχθρ?ν απ? Να?πακτον και εστρατοπ?δευσεν ει? Κλημ?κι με σκοπ?ν να προβ? προ? τα Σ?λωνα, τα στρατε?ματα νομ?ζει αναγκα?ον να διευθυνθ?σι προ? εκε?νο το μ?ρο?, ?που θ?λει διευθυνθ? και αυτ?? ο ?διο?· δι? να ανταμωθ?σι δε κρ?νει αρμοδι?τερον τ?πον τα Στελι?τικα Ρουπ?κια, ?που αυτ?? θ?λει υπ?γει και θ?λει του? περιμε?νει. Ελθ?ντε? λοιπ?ν αμφ?τεροι την επομ?νην ημ?ραν ει? την θ?σιν τα?την, ?καμαν το σχ?διον του κιν?ματ?? των, και ο μεν Ξ?δη? και Καλ?βα? με διακοσ?ου? πεντ?κοντα στρατι?τα? εστ?λησαν ει? Κρ?βαρα δι? να καταδι?ξωσιν ?ν εχθρικ?ν μικρ?ν σ?μα ευρισκ?μενον ει? Λουμπουτιν?, το δε λοιπ?ν στρ?τευμα απεφασ?σθη να τοποθετηθ? ει? Παλαιοξ?ρι δι? να απαντ?ση την πρ?οδον των εκ Ναυπ?κτου εξελθ?ντων εχθρ?ν.

Αλλ' εν?, διαλυθε?ση? τα?τη? τη? συνελε?σεω?, οι μεν περ? τον Ξ?δην και Καλ?βαν εκ?νησαν προ? το μ?ρο? ?που διωρ?σθησαν, οι δε λοιπο? εμβ?καν ει? τον δρ?μον τον προ? το Παλαιοξ?ρι και δι?βησαν τον Μ?ρνον ποταμ?ν, αναγγ?λλεται ?τι ?ρχεται κατ?πιν και ο Καρα?σκ?κη? και ?τι εκε?νην την ν?κτα ?μελλε να με?νη ει? το στεν?ν του Βελο?χοβου. Ο μεν Σεφ?κα? λοιπ?ν εγ?ρισε προ? αυτ? το μ?ρο? δι? να προ?παντ?ση τον αρχηγ?ν, ο δε Μακρ?? με του? περ? αυτ?ν μετ?βη ει? Παλαιοξ?ρι, ?που ?φθασε και ο Καρα?σκ?κη? την ερχομ?νην ημ?ραν ομο? με ?λον το στρ?τευμα και το ιππικ?ν.

Επειδ? δε οι περ? τον Ξ?δην και Καλ?βαν ανταποκριθ?ντε? με του? κατο?κου? των Κραβ?ρων και τον τ?τε αρχηγ?ν των ?πλων αυτ?ν Μακρυγι?ννην (38), επληροφορ?θησαν ?τι δεν ?σαν ο?τοι πρ?θυμοι να κινηθ?σι κατ? των Το?ρκων, ειδοπο?ησαν αμ?σω? τον Καρα?σκ?κην και εζ?τησαν και ?λλην βο?θειαν δι? να βι?σωσι τρ?πον τιν? του? κατο?κου?, αν θελ?σωσι να υπερασπισθ?σι του? εχθρο??. Ο Καρα?σκ?κη? δι?ρισεν αμ?σω? τον στρατηγ?ν Μακρ?ν ομο? με ?λου? του? συν αυτ? δι? να υπ?γη ει? βο?θειαν των μετ? του Ξ?δη και Καλ?βα. Αλλ' εν? αυτο? επλησ?αζον ει? Βιτολ?σταν, οι μετ? του Ξ?δη ε?χον ?δη κιν?σει διευθυν?μενοι ει? Λουμπουτιν?ν, ?που ?σαν τοποθετημ?νοι ?ω? ογδο?κοντα Το?ρκοι. ?ταν οι ?λληνε? επλησ?ασαν ει? το χωρ?ον το?το, οι Το?ρκοι ειδοποιηθ?ντε? απ? του? κατο?κου?, ?βγαινον απ? τα? οικ?α? και ?φευγον προ? Να?πακτον. Οι ?λληνε? εφορμ?σαντε? κατ' αυτ?ν του? δι?κοψαν ει? δ?ω και μ?ρο? μεν το μεγαλ?τερον δι?φυγεν ει? Να?πακτον, μερικο? δε ?ω? ε?κοσι αναγκασθ?ντε? να οπισθοδρομ?σωσιν, εκλε?σθησαν ει? δ?ο οικ?α?. Τα?τα μαθ?ν ο Μακρ?? μετ?βη την ερχομ?νην ημ?ραν ει? Λουμπουτιν?ν και περικλε?σα? αυστηρ?? του? εχθρο??, του? ην?γκασε να παραδοθ?σι και αφοπλ?σα? αυτο?? του? απ?στειλεν ει? τον Γενικ?ν αρχηγ?ν.

Τα ει? Λουμπουτιν?ν συνελθ?ντα στρατε?ματα διατρ?ψαντα αυτ?σε τρει? ημ?ρα?, διαιρ?θηκαν ει? δ?ω· το ?ν σ?μα υπ? τον Καλ?βαν και Ξ?δην μετ?βη ει? Αμ?ρανην εναντ?ον εν?? αποσπ?σματο? εχθρ?ν, το οπο?ον ?φυγεν ει? Να?πακτον, ?μα ε?δεν ερχομ?νου? του? ?λληνα?. Το ?τερον δε υπ? τον Μακρ?ν μετ?βη ει? Πλ?τανον και μετ' ολ?γα? ημ?ρα? ο μεν Μακρ?? μετ?βη ει? Ζυγ?ν, ?χων μ?νον του? ιδ?ου? αυτο? στρατι?τα?, το δε λοιπ?ν σ?μα, το οπο?ον ?τον υπ? τον Νικολ?κην Κοντογι?ννην, διευθ?νθη ει? Αρτοτ?ναν, ?που ?τον διατεταγμ?νον να περιμε?νη ν?α? διαταγ?? του Αρχηγο?.

Το σ?μα των ει? Κλημ?κι στρατοπεδευμ?νων εχθρ?ν εσ?γκειτο απ? χιλ?ου? οκτακοσ?ου? περ?που Το?ρκου? και Χριστιανο??, εν οι? ?σαν και ο Ανδρ?α? ?σκου, ο Σωτ?ρη? Στρ?το? και ο υι?? του γνωστο? δι? την τουρκολατρε?αν Σαδ?μα, εσκ?πευε δε να διαβ? απ? τα Σ?λωνα και να υπ?γη ει? τον Κιουταχ?ν· αλλ' ο ερχομ?? των Ελληνικ?ν στρατευμ?των εματα?ωσε το σχ?δι?ν των. Ο Καρα?σκ?κη? δοκιμ?ζων τα? δυν?μει? των επροκαλε?το αυτο?? ει? μ?χην, αλλ' αυτο? δεν εξ?ρχοντο απ? τα οχυρ?ματ? των. Μη θ?λων δε να εφορμ?ση αυτ?? κατ' αυτ?ν, δι? να μη βλαφθ?σιν οι ?λληνε?, και επειδ? συν?βησαν πολλα? βροχα? και κακοκαιρ?αι, δεν ηδυν?θη να κ?μη καν?ν κ?νημα ? στρατ?γημα, αλλ' ?μεινεν αργ?? ει? τα? θ?σει? του, ?ω? ο? οι Το?ρκοι απελπισθ?ντε? του να δυνηθ?σι να προχωρ?σωσιν, απεφ?σισαν να επιστρ?ψωσιν ει? Να?πακτον. Εν? δε ετοιμ?ζοντο δι? την αναχ?ρησιν, ο Καρα?σκ?κη? εκιν?θη μ' ?λον το στρ?τευμα κατ' αυτ?ν. Το?το ιδ?ντε? οι Το?ρκοι, ο?τε να διαβ?σι τον Μ?ρνον ποταμ?ν ετ?λμησαν, φοβο?μενοι την καταδ?ωξιν των Ελλ?νων, ο?τε να εξ?λθωσιν απ? τα οχυρ?ματ? των δι? π?λεμον, αν και οι ?λληνε? επλησ?αζον ει? αυτο?? και του? επροσκαλο?σαν ει? μ?χην. Εβγ?κε μ?νον το ιππικ?ν των κατ? των Ελλ?νων, αλλ? καταδιωχθ?ν εκρ?βη και αυτ? υπ? τα οχυρ?ματ? των. Τελευτα?ον, ελθο?ση? τη? νυκτ??, χωρ?? να γ?νη καν?ν σημαντικ?ν ?ργον (39) οι μεν ?λληνε? επ?στρεψαν ει? τα? θ?σει? των, οι δε Το?ρκοι δι?βησαν τον ποταμ?ν, τον οπο?ον προτ?ξαντε? ω? φραγμ?ν κατ? των Ελλ?νων εστρατοπ?δευσαν.

Ο Καρα?σκ?κη? μη ?χων τροφ?? δι? το στρατ?πεδον ηθ?λησε να μεταχειρισθ? τα εκ των δεκ?των τη? επαρχ?α? Λιδωρικ?ου γενν?ματα, συναγμ?να παρ? του Σεφ?κα και εναποτεθειμ?να ει? αποθ?κα?. Αλλ' ο Σεφ?κα? προβ?λλων ?τι εχαρ?σθησαν απ? τον Κιουταχ?ν ει? αυτ?ν, δεν ?θελε να συγκατατεθ?· ο αρχηγ?? αφ' εν?? μ?ρου? παρουσι?ζων ει? αυτ?ν την αν?γκην του στρατοπ?δου, αφ' ετ?ρου δε υποδεικν?ων την β?αν, επ?μενεν ?ω? ο? τελευτα?ον ο Σεφ?κα? ?δειξεν ?τι επε?σθη να δ?ση μ?ρο? δι? τροφ?ν του στρατοπ?δου. Ει? την φιλονεικ?αν τα?την ο Σεφ?κα?, υποθαλπ?μενο? απ? του? Σουλι?τα?, του? οπο?ου? ηδυν?θη να ελκ?ση προ? το μ?ρο? του, εναντι?θη με πολλ?ν σκληρ?τητα ει? τον Καρα?σκ?κην, ?στε ε?πον αμοιβα?ω? ο ε?? προ? τον ?λλον πολλ? σκληρο?? και πειρακτικο?? λ?γου?.

Ο Σεφ?κα? ?χων σταθερ?ν απ?φασιν να εναντιωθε? ει? τον Καρα?σκ?κην δι? τα γενν?ματα και ?χων αν?γκην υποστηρ?ξεω?, αφ' ο? ματα?ω? εζ?τησε την συνδρομ?ν πολλ?ν στρατηγ?ν και αξιωματικ?ν εκ των μετ? του Καρα?σκ?κη, κατ?ρθωσε να επιτ?χη το?το απ? του? Σουλι?τα? αρχηγο??· οι αρχηγο? ο?τοι και προ π?ντων ο Λ?μπρο? Β?ικο?, ο οπο?ο? εθεωρε?το κατ' εκε?νην την εποχ?ν ω? ψυχ? αυτο? του σ?ματο?, ενηγκαλ?σθησαν προθ?μω? του Σεφ?κα το πρ?βλημα και αντ?στησαν προφαν?? ει? τον Καρα?σκ?κην. Ο Σεφ?κα? δι? να κ?μη στερεωτ?ρα? τα? μετ' αυτ?ν σχ?σει? του, του? επροσκ?λεσεν ει? Αρτοτ?ναν, ?που ε?χε την κατοικ?αν του, και παρεκ?λεσε τον Λ?μπρον Β?ικον δι? να γ?νη αν?δοχο? του νεογενν?του τ?κνου του. Εν? λοιπ?ν αυτο? ενησχολο?ντο ει? τα?τα, ο Καρα?σκ?κη? σκοπε?ων να μεταβ? ει? τα μ?ρη τη? Λεβαδε?α?, απεφ?σισε να συστ?ση στρατ?πεδα ει? τα π?ριξ τη? Ναυπ?κτου δι? να προφυλ?ξη τα? επαναστατημ?νε? επαρχ?α?. Δι?ρισε λοιπ?ν τον μεν Γι?την Δαγκλ?ν ει? Βελβ?τζενα, τον δε Γιαννο?σην ει? Παλαιοξ?ρι· ?στειλε συγχρ?νω? και τον Δ?μον Τζ?λιον ει? Λεσ?νι δι? να πι?ση αυτ?ν την ν?σον και να την κ?μη κ?ντρον τρ?πον τιν? των κατ? την Δυτικ?ν Ελλ?δα κινημ?των. Αυτ?? δε εφοδι?σα? το στρ?τευμα με τροφ?? τα? οπο?α? ?λαβεν απ? τα? αποθ?κα? του Σεφ?κα, εκ?νησε δι? τη? ποταμι?? Λιδωρικ?ου προ? Μαυρολιθ?ρι, ειδοποι?σα? συγχρ?νω? και του? Σουλι?τα? αρχηγο?? δι? να συνακολουθ?σωσιν. Αλλ' αυτο? δεν ηθ?λησαν να ?λθωσιν ομο? με αυτ?ν· μετ?βησαν δε κατ' ευθε?αν ει? Σ?λωνα.

Ο Καρα?σκ?κη? απεφ?σισε να διαβ? πλησ?ον τη? επαρχ?α? Ν?ων Πατρ?ν με την ελπ?δα να δυνηθ? να λ?βη τροφ?? απ? αυτ?ν· ε?χε δε γρ?ψει προ? του? κατο?κου? αυτ??, ?τι αν δεν ?θελον προμηθε?σει τροφ?? ει? το στρατ?πεδον, ?θελε κινηθ? κατ' αυτ?ν. Οι Το?ρκοι ?σαν αδ?νατοι κατ' εκε?νην την εποχ?ν και ?θελεν επιτ?χει να του? δι?ξη, αν ?θελε κ?μει κ?νημα κατ' αυτ?ν· επειδ? ?μω? ε?χε προσκληθ? παρ? τη? Διοικ?σεω? δι? να μεταβ? ει? την Αττικ?ν, ?που εκινδ?νευεν η Ακρ?πολι?, δεν ?κρινε συμφ?ρον να βραδ?νη περιπλεκ?μενο? ει? τοιο?τον σημαντικ?ν επιχε?ρημα. ?θεν αφ?σα? ?να επιστ?την ει? Λ?ζον δι? να λ?βη τα? παρ? των κατο?κων τη? επαρχ?α? τα?τη? δι? συγκαταθ?σεω? των Το?ρκων αποστελλομ?να? τροφ?? και να τα? εναποθ?ση δι? μελλο?σα? χρε?α?, αυτ?? δι?βη απ? το Μαυρολιθ?ρι και ?φθασε την δεκ?την ογδ?ην του ιδ?ου μην?? ει? Βελ?τζαν. Καθ' οδ?ν ε?χε μ?θει ?τι οι ει? Τουρκοχ?ριον εστρατοπεδευμ?νοι εχθρο? ε?χον αναχωρ?σει. Υποπτε?ων λοιπ?ν μ?πω? δι? τη? Γραβι?? υπ?γουν ει? βο?θει?ν των ει? Σ?λωνα πολιορκουμ?νων, επετ?χυνε την οδοιπορ?αν του προ? την Γραβι?ν διαβα?νων ?μω? απ? το μ?ρο? το?το εβεβαι?θη ?τι οι εχθρο? δεν επ?ρασαν ει? Σ?λωνα. ?ταν τ?λο? ?φθασεν ει? Βελ?τζαν, εβεβαι?θη θετικ?? ?τι οι εχθρο? επ?γαν ει? Δ?στομον, ?ντε? ?ω? τ?σσαρε? χιλι?δε? τον αριθμ?ν και ?χοντε? επ? κεφαλ?? τον Ομ?ρ πασ?ν.

Ο Καρα?σκ?κη? υποπτε?ων μ?πω? συμβ? τι απευκτα?ον ει? του? ει? Δ?στομον, ?ντα? ολ?γου? ω? προ? τοια?την εχθρικ?ν δ?ναμιν, απεφ?σισε να υπ?γη ει? βο?θει?ν των αμ?σω?· εσχεδ?ασεν ?μω? να πρ?ξη και καθ' οδ?ν καν?ν αξι?λογον ?ργον. Απ?στειλε λοιπ?ν πεζοδρ?μον (ει? τον οπο?ον υπεσχ?θη πλουσ?αν αμοιβ?ν, αν εν καιρ? εκπληρ?ση τα παραγγελλ?μενα) δι? να ειδοποι?ση, του? ει? Δ?στομον ?λληνα? ?τι ?μελλεν εκε?νην την ν?κτα να υπ?γη ει? βο?θει?ν των και ?τι ?μελλε να επιπ?ση ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον. Παρεκινο?σε δε και αυτο?? να μ?νωσιν ?γρυπνοι και να ?ναι ?τοιμοι ?στε, ?μα ακο?σωσι την συμπλοκ?ν, να εξ?λθωσιν απ? τα? οικ?α? κατ? των εχθρ?ν. Περ? την δεκ?την ?ραν τη? ημ?ρα? εκ?νησεν απ? Βελ?τζαν με τετρακοσ?ου? στρατι?τα? και αξιωματικο??. ?σαν δε ?λοι πεζο? κατ? παραγγελ?αν του αρχηγο?, και το?το δι? να μην εννοηθ?σιν απ? του? ει? Δα?λειαν στρατοπεδε?οντα? εχθρο??, ?θεν αναγκα?ω? ?πρεπε να διαβ?σι· δεν ηθ?λησεν ουδ? ο ?διο? να λ?βη ?ππον, μ' ?λον ?τι ?λοι τον παρεκ?νησαν επιμ?νω?. Δι? το βαθ? τη? νυκτ?? σκ?το?, δι? την ανωμαλ?αν των δρ?μων και δι? τα? πολλ?? περιστροφ??, μ?λι? δυο ?ρα? πριν εξημερ?ση επλησ?ασαν ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, χωρ?? να εννοηθ?σι δι?λου απ? του? φ?λακα?, και εμβα?νουν ει? αυτ? φων?ζοντε? και τουφεκ?ζοντε?. Αλλ' επειδ? δεν ε?δον να γ?νη ταυτοχρ?νω? καν?ν κ?νημα και απ? του? ει? Δ?στομον κατ? την παραγγελ?αν του Καρα?σκ?κη, δεν επ?μειναν ει? μ?χην, αλλ? διαβ?ντε? δι? μ?σου των σκην?ν του εχθρο? τουφεκ?ζοντε?, ?φθασαν ει? Δ?στομον. Οι εχθρο? δεν ετ?λμησαν να εξ?λθωσι κατ' αυτ?ν, περιωρ?σθησαν δε μ?νον ει? το να φων?ζωσι και να τουφεκ?ζωσι απ? τα? σκην?? των. Απ? του? ?λληνα? εφονε?θησαν μ?νον δ?ο και αιχμαλωτ?σθη ε??, των δε εχθρ?ν η ζημ?α κυρ?ω? μεν δεν ?γεινε γνωστ?, πιθανολογε?ται ?μω? να ?τον ?χι μικρ?. Οι ει? Δ?στομον δεν εκιν?θησαν κατ? του εχθρικο? στρατοπ?δου, δι?τι ο πεζοδρ?μο? δεν υπ?γεν εν καιρ? να του? γνωστοποι?ση την παραγγελ?αν του Καρα?σκ?κη· ελυπ?θησαν μεγ?λω? δι?τι δεν ηδυν?θησαν να συμπρ?ξωσιν ει? ?ν σχ?διον, το οπο?ον ?μελλεν ?σω? να επιφ?ρη τον ?λεθρον του εχθρο?. Ο Ομ?ρ πασσ??, αρχηγ?? των Το?ρκων ει? την εκστρατε?αν τα?την, τ?σον εξεπλ?γη δι? την αιφν?διον παρουσ?αν του Καρα?σκ?κη και δι? το τ?σον τολμηρ?ν το?το επιχε?ρημα, ?στε την επομ?νην ημ?ραν του? μεν στρατι?τα?, του? ?ντα? ει? νυκτεριν?ν φυλακ?ν, απεκεφ?λισε δι?τι δεν εν?ησαν την δι?βασιν των Ελλ?νων, ει? δε τα? θ?σει? του ωχυρ?θη καλλ?τερον και συγχρ?νω? ?στειλε και δι? ν?αν βο?θειαν, ω? απ? αυτομ?λου? εγ?νετο φανερ?ν.

Εντα?θα α? οπισθοδρομ?σωμεν ολ?γον δι? να αναφ?ρωμεν τι ?πραξεν ο Ομ?ρ πασ??, ?μα ?φθασεν ει? Δ?στομον, και π?? τον αντ?κρουσαν οι φυλ?ττοντε? τα?την την θ?σιν ?λληνε?. Ο Ομ?ρ πασ?? διωρ?σθη να υπ?γη να λ?ση την πολιορκ?αν Σαλ?νων, αλλ' επειδ? δεν ετ?λμα να εισβ?λη ει? τα?την την επαρχ?αν, αφ?νων τρ?πον τιν? ει? τα οπ?σθι? του του? ει? Δ?στομον ?λληνα?, απεφ?σισε να κινηθ? πρ?τον κατ' αυτ?ν δι? να του? καταστρ?ψη και να κ?μη ασφαλ? την δι?βασιν του. Ετοιμ?σα? λοιπ?ν τα? δυν?μει? του μετ?βη την δεκ?την ?κτην του Ιανουαρ?ου ει? Δ?στομον, πλησ?ον του οπο?ου και εστρατοπ?δευσε. Θ?λων δε να δοκιμ?ση τα? δυν?μει? των Ελλ?νων και να οδηγηθ? επομ?νω? ει? την οπο?αν εμελ?τα να κ?μη επ?θεσιν, ?πεμψεν ?ν σ?μα πεζ?ν και ιππ?ων δι? να ακροβολισθ? με αυτο??. Ιδ?ν δε ?τι αι δυν?μει? ?σαν ολιγ?ταται, απεφ?σισε να κ?μη την επομ?νην ημ?ραν γενικ?ν ει? το χωρ?ον ?φοδον.

?μα αν?τειλεν ο ?λιο?, ?ρχισεν ο κανονοβολισμ??· ?ν μ?γα καν?νιον, τοποθετημ?νον ολ?γον μακρ?τερον βολ?? τουφεκ?ου απ? το χωρ?ον, διευθ?νετο ω? επ? το πλε?στον ει? τον κατ? πρ?σωπον του χωρ?ου τ?τε νεωστ? κατασκευασθ?ντα π?ργον. Αφ' ο? ?γεινεν ικαν? βλ?βη τ?σον ει? αυτ?ν, καθ?? και ει? ?λλα? τιν?? οικ?α?, εδ?θη το σημε?ον τη? εφ?δου. ?λοι οι εχθρο? αλαλ?ζοντε? και τουφεκ?ζοντε? επιπ?πτουν ει? το χωρ?ον απ? τρ?α δι?φορα μ?ρη· απ? μεν τα δεξι? οι Αλβανο?, ?χοντε? επ? κεφαλ?? τον Καρεμφ?λμπεην, αδελφ?ν του ει? Αρ?χωβαν φονευθ?ντο? Μουσταφ?μπεη, απ? δε τα αριστερ? οι Γκ?κηδε? υπ? τον Οσμ?ν πασ?ν, κατ? πρ?σωπον δε αυτ?? ο Ομ?ρ πασ?? με του? Χαλντο?πηδε?. ?λοι εισ?λθον ταυτοχρ?νω? ει? το χωρ?ον και εκυρ?ευσαν τα? πλειοτ?ρα? οικ?α?, τα? οπο?α? δεν εδ?ναντο να κατ?χωσιν οι ?λληνε?, ω? ?ντε? ολ?γοι. Εφ?ρμησαν ?πειτα και ει? εκε?να?, ει? τα? οπο?α? ?σαν κλεισμ?νοι οι ?λληνε?, ?στε κατ?ντησαν ει? μερικ?? ν' αποσπ?σι τα ξ?λα τη? στ?γη? και να κρημν?ζωσι τα? κεραμ?δα?. Απ? του? φυλ?ττοντα? την επ? του λ?φου εκκλησ?αν ?λληνα? (επειδ? δεν επ?γαν κατ' αυτ?ν εχθρο?) κατ?βησαν μερικο? προ? βο?θειαν των πολεμο?ντων ει? τα? οικ?α?. Συν?βη ταυτοχρ?νω? να φονευθ? και ε?? σημαντικ?? Το?ρκο? απ? του? κατ? πρ?σωπον προσβαλ?ντα?, ?στε ε?τε δι? το ?ν, ε?τε δι? το ?λλο συμβεβηκ?? δειλι?σαντε? οι εχθρο? ετρ?πησαν ει? φυγ?ν, και οι ?λληνε? εξελθ?ντε? απ? τα? οικ?α? το?? κατεδ?ωξαν ολ?γα β?ματα προ? το στρατ?πεδ?ν των· δεν επρ?λαβον ?μω? να φ?γωσι συγχρ?νω? και οι απ? τα δεξι? προσβαλ?ντε? και δι? το?το, ω? με?ναντε? ?στεροι, εζημι?θησαν περισσ?τερον απ? του? λοιπο??. Περ? το εσπ?ρα? ?φθασεν απ? Σ?λωνα και ο Γε?ργιο? Δρ?κο?, ο οπο?ο? ορμ?σα? αμ?σω? κατ? των υπ? τον Καρεμφ?λμπεην Αλβαν?ν, τοποθετημ?νων επ? του προ? τα δεξι? του Διστ?μου λ?φου, του? ην?γκασε να φ?γωσι και να τοποθετηθ?σι πλησ?ον του στρατοπ?δου των. Ει? τα?την την μ?χην οι φονευμ?νοι των εχθρ?ν ?σαν πολλο?, αλλ? του? μεν πεσ?ντα? ει? την ?φοδον του? ?λαβον οι εχθρο? και του? μετεκ?μισαν ει? το στρατ?πεδ?ν των, ?σοι δε πεσ?ντε? περ? το χωρ?ον εγυμν?θησαν απ? του? ?λληνα? ?σαν υπ?ρ του? ογδο?κοντα· απ? δε του? ?λληνα? εφονε?θησαν δ?ω και επληγ?θησαν οκτ?, μεταξ? των οπο?ων και ο Νικ?λαο? Μπ?τζαρη?.

Αναπαυθε?? ολ?γον ο Καρα?σκ?κη?, ?μα εφ?νη η ημ?ρα, περι?λθε το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον και επαρατ?ρησε τα? παρ? των εχθρ?ν κατεχομ?να? θ?σει?. Ιδ?ν δε ?τι επ? τη? κορυφ?? τινο? λοφιδ?ου προ του χωρ?ου επροσπαθο?σαν οι εχθρο? να κατασκευ?σωσι προμαχ?να, το οπο?ον ?θελεν αποβ? φθοροποι?ν ει? του? ?λληνα?, απεφ?σισε να του? αντικρο?ση ει? τον σκοπ?ν των και να μαται?ση το σχ?δι?ν των. ?θεν δι?ρισε να γεμισθ?σι με χ?μα μερικ? δ?ρματα και καλ?θια και αφ' ο? ετοιμ?σθησαν, παρακιν?σα? του? στρατι?τα?, επεχε?ρησε δι? νυκτ?? ν' αναβ? ει? την κορυφ?ν του λοφιδ?ου, την οπο?αν δεν ε?χον κυριε?σει ακ?μη οι εχθρο?, ω? κτυπ?μενοι απ? τα? οικ?α? και απ? του? εν τη εκκλησ?α ?λληνα?. Προτ?ξα? λοιπ?ν τα δ?ρματα τα?τα, αν?γειρε λιθ?κτιστον πρ?χειρον οχ?ρωμα μ?λι? τεσσαρ?κοντα β?ματα απ?χον του εχθρο? και το?το ασφ?λισε το χωρ?ον απ? ?να ?χι μικρ?ν κ?νδυνον.

Ο δε Ομ?ρ πασ?? πληροφορηθε?? δι? τη? πε?ρα? ?τι δεν ?τον πλ?ον δυνατ?ν να κυριε?ση εξ εφ?δου το χωρ?ον, δι?θεσε το στρατ?πεδ?ν του δι? πολιορκ?αν· αφ' ετ?ρου π?λιν μ?ρου? ο Καρα?σκ?κη? βλ?πων ?τι δι' εφ?δου ? συμπλοκ?? κατ? πρ?σωπον δεν ?τον δυνατ?ν να καταστρ?ψη του? εχθρο??, εστοχ?σθη να του? αποκλε?ση πι?νων τα? δ?ω οδο?? απ? τα? ?ποια? εφ?ροντο αι τροφα? ει? του? εχθρο??. Δι?ρισε λοιπ?ν επ? το?τω τω σκοπ? να ?λθωσιν ει? Δ?στομον τα ει? Σ?λωνα, Λιδωρ?κι και Δ?στομον ευρισκ?μενα στρατε?ματα, αφ' ο? με?νωσιν ει? ?καστον μ?ρο? ολ?γοι μ?νον προ? υπερ?σπισιν των κατο?κων· ετοποθ?τησε δε ει? μεν την Αρ?χωβαν τον Γ. Δυωβουνι?την και Κ. Πανουργι?ν, ει? δε το Στε?ρι τον Γιαννο?σην και το ιππικ?ν, και του? δι?ρισε να προσμε?νωσιν ?ω? ου να συν?λθη η αναγκα?α δ?ναμι? και να παρουσιασθ? ο αν?κων καιρ?? προ? εκτ?λεσιν του σχεδ?ου τη? αποκλε?σεω?. Εν τοσο?τω, επειδ? το εχθρικ?ν καν?νιον εμψ?χωνε του? Το?ρκου? και ?φερεν αθυμ?αν ει? του? ?λληνα?, δι?ρισε και αυτ?? και ?φεραν δ?ω καν?νια και αντεκτ?πα τον εχθρ?ν.

Παρ?λθαν ικανα? ημ?ραι και εκτ?? ακροβολισμ?ν τιν?ν, καν?ν ?λλο σημαντικ?ν ?ργον δεν επρ?χθη ο?τε απ? το ?ν, ο?τε απ? το ?λλο μ?ρο?. Αλλ? την τριακοστ?ν πρ?την του Ιανουαρ?ου συν?βη μ?α μ?χη, ει? την οπο?αν μ?νην καθ' ?λον το δι?στημα τη? εκστρατε?α? ενικ?θησαν οι ?λληνε? και υπ?πεσον ει? αισχρ?ν φυγ?ν· αλλ? και το?το συνετ?λεσεν ει? το να δοξ?ση περισσ?τερον τον Καρα?σκ?κην, ο οπο?ο? εφ?νη πολ? σημαντικ?τερο?, παρ? αν ?θελε κατορθ?σει αξι?λογον ν?κην.

Στρατι?ται τινε? απ? του? ει? Στε?ρι ευρισκομ?νου?, παρατηρ?σαντε? ?τι αερικ? ζ?α των εχθρ?ν β?σκοντα αφ?λακτα απεμακρ?νθησαν ολ?γον απ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, ?ρμησαν κατ' αυτ?ν και περικυκλ?σαντ?? τα, τα ?λαβον και επ?στρεφον ει? τον τ?πον τη? κατοικ?α? των. Εβγ?καν προ? καταδ?ωξιν αυτ?ν μερικο? απ? του? πλησι?στερον ευρεθ?ντα? εχθρο?? ?λλοι δε ηκολο?θουν κατ?πιν· οι δε ει? Στε?ρι, βλ?ποντε? ?τι εκινδ?νευονν περικυκλωθ?σιν οι φ?ροντε? τα ζ?α, εξ?λθον ?λοι ει? βο?θειαν και απαντ?σαντε? του? πρ?του? των εχθρ?ν, του? ?τρεψαν ει? φυγ?ν. Θ?λων να ωφεληθ? απ? την περ?στασιν τα?την ο Καρα?σκ?κη?, δι?ρισε να υπ?γωσι και μερικο? απ? του? εν Διστ?μω προ? ενδυν?μωσιν των απ? Στε?ρι εξελθ?ντων. ?λοι ομο? λοιπ?ν δι?κοντε? του? εχθρο??, ?φθασαν ?ω? βολ?ν τουφεκ?ου πλησ?ον του στρατοπ?δου αυτ?ν και καταλαβ?ντε? ?να λ?φον εκτυπο?σαν του? Το?ρκου?, οι οπο?οι δεν ετολμο?σαν να εξ?λθωσιν απ? το στρατ?πεδ?ν των.

Ο Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν να κ?μη σημαντικ?ν τινα βλ?βην ει? του? εχθρο??, ?κρινεν αναγκα?ον να διαμε?νωσιν οι ?λληνε? και την επερχομ?νην ν?κτα ει? τα? οπο?α? ευρ?σκοντο θ?σει? και επομ?νω? να β?λη ει? εν?ργειαν το σχ?διον τη? αποκλε?σεω?· επειδ? δε ο λ?φο?, επ? του οπο?ου ε?χον τοποθετηθ? οι ?λληνε?, επεριτριγυρ?ζετο απ? πεδι?δα, φοβο?μενο? μ?πω? περικυκλωθ?σιν ε?τε δι? του ιππικο? των εχθρ?ν, ε?τε δι? τινο? ?λλου ανελπ?στου συμβεβηκ?το?, κατ?λαβεν αυτ?? με ολ?γου? στρατι?τα? ?να τ?πον πετρ?δη εν τω μ?σω τη? πεδι?δο? και οχυρωθε?? αυτοσχεδ?ω? ει? αυτ?ν αντεπολ?μει του? εχθρο?? και εφ?λαττεν ασφαλ? την κοινων?αν των επ? του λ?φου Ελλ?νων με του? ει? Δ?στομον.

Π?ντε περ?που ?ρα? ακροβολ?ζοντο οι ?λληνε? πλησ?ον του εχθρικο? στρατοπ?δου, και επειδ? ε?χε γνωστοποιηθ? ει? αυτο?? η απ?φασι? του Καρα?σκ?κη του να διαμε?νωσιν ει? την θ?σιν των και την επερχομ?νην ν?κτα, ?ρχισαν ?δη να οχυρ?νωνται, ?ταν παρ' ελπ?δα εφ?νη ερχ?μενον προ? βο?θειαν των εχθρ?ν ?ν σ?μα τακτικ?ν. Οι ?λληνε? μη ?χοντε? προ?π?ρχουσαν ε?δησιν και μη ηξε?ροντε? π?σο? ?τον ο αριθμ?? των, εδειλ?ασαν. Εν? δε οι τοποθετημ?νοι ει? του? πρ?ποδα? του λ?φου, κρ?ναντε? αναγκα?ον να απομακρυνθ?σιν ολ?γον, εκιν?θησαν προ? τα υψηλ?τερα και οχυρ?τερα του λ?φου μ?ρη, οι επ? τη? κορυφ?? του λ?φου νομ?σαντε? το?το τελε?αν αναχ?ρησιν, ?φευγον οι μεν προ? Στε?ρι, οι δε προ? Δ?στομον. Οι Το?ρκοι εμψυχωθ?ντε? απ? την βο?θειαν των τακτικ?ν, ενθαρρυνθ?ντε? ?μω? πολ? περισσ?τερον απ? την φυγ?ν των Ελλ?νων, ?ρμησαν ?λοι, οι μεν προ? Δ?στομον, οι δε κατ? των φευγ?ντων. Αλλ' οι μεν προ? Δ?στομον αντικρουσθ?ντε? γεννα?ω? απ? του? εν αυτ? ?λληνα?, δεν επροχ?ρησαν. Οι δε ?λλοι επ?μενον δι?κοντε? του? φε?γοντα?, των οπο?ων την προ? το χωρ?ον δι?βασιν επροσπ?θησαν να κ?ψωσι δι? του ιππικο? των. Ο Καρα?σκ?κη? ?μω?, ο οπο?ο? ε?χε προβλ?ψει π?σον κινδυν?δε? και ολ?θριον ?τον ε?ν ?θελον περικυκλωθ? οι ?λληνε?, επ?μενεν ει? την θ?σιν του, αντικρο?ων του? αλλεπαλλ?λου? εφορμ?ντα? κατ' αυτ?? πεζο?? και ιππε??. Εν ? δε οι πλει?τεροι των μετ' αυτο? δειλι?σαντε? ?φυγον κατ' ολ?γον, αυτ?? με μ?νον ε?κοσιν ?λληνα? αντεμ?χετο, ?ω? ου δι?βησαν οι φε?γοντε? και δι?φυγον τον κ?νδυνον· και τ?τε τελευτα?ον ?φυγε και αυτ?? με ?λου? του? συν αυτ? εκτ?? εν??, τον οπο?ον ?ρπασαν ζ?ντα τιν?? των ιππ?ων του εχθρο? (40). Ο Καρα?σκ?κη? ακολουθ?ν τελευτα?ο? του? φε?γοντα?, επροσπ?θει να του? εμψυχ?ση να σταθ?σι, μ?λιστα αφ' ο? ?φθασαν ει? τ?πον, ?που δεν ?τον κ?νδυνο? απ? το ιππικ?ν αλλ' οι ?λληνε? ?φευγον χωρ?? να τον ακο?σωσιν. Αγανακτ?ν πολλ?κι? δι?τι δεν ετουφ?κιζον ουδ? καν φε?γοντε?, εφ?ναζεν, επαρακινο?σεν, ?βριζεν και τελευτα?ον αρπ?ζων τα τουφ?κια των πλησιεστ?ρων επυροβ?λει κατ? των εχθρ?ν· ε?χον ?δη εξ?λθει τιν?? και απ? το Δ?στομον ει? βο?θειαν των φευγ?ντων, ?στε οι εχθρο?, μη δυν?μενοι πλ?ον να εξακολουθ?σωσι την δ?ωξιν επ? λ?φου πετρ?δου?, ?που το ιππικ?ν των δεν ?τον πλ?ον χρ?σιμον, ωπισθοδρ?μησαν. Ει? την μ?χην τα?την απ? μεν του? εχθρο?? εφονε?θησαν ?ω? τρι?κοντα, απ? δε του? ?λληνα? μ?νον ?ξ, συμπεριλαμβανομ?νου και του αιχμαλωτισθ?ντο?. Ε?ναι τω ?ντι παρ?δοξον π?? ει? τ?σον σημαντικ?ν φυγ?ν να μη βλαφθ?σι περισσ?τερον οι ?λληνε?, αλλ? χ?ρι? ει? την φρ?νησιν και την τολμηρ?ν απ?φασιν του Καρα?σκ?κη, ο οπο?ο? αν δεν ?θελε πι?σει εκε?νην την θ?σιν και δεν ?θελεν επιμε?νει ει? αυτ?ν, καταφρον?ν γεννα?ω? τον επικε?μενον κ?νδυνον, πολλο? απ? του? ?λληνα? ?θελον περικλεισθ? επ? του λ?φου και δεν ?θελον δυνηθ? να διασωθ?σι.

Μ' ?λον ?τι οι εχθρο? υπερ?σχυσαν ει? τα?την την συμπλοκ?ν, μ' ?λον το?το δεν ?καμαν κ?νημα κατ? των Ελλ?νων τα? ακολο?θου? ημ?ρα?. Οι πυροβολιστα? μ?νον των νεωστ? ελθ?ντων τακτικ?ν, παραλαβ?ντε? το καν?νιον ει? την εξουσ?αν των, εκανονοβολο?σαν αδιακ?πω?, ?στε κατ?ντησαν να κ?μωσι και τριακοσ?α? βολ?? ει? μ?αν μ?νην ημ?ραν· αλλ' οι ?λληνε? δεν εβλ?πτοντο επαισθητ?? απ? αυτ?, προφυλαττ?μενοι ει? τα? οχυρωτ?ρα? οικ?α? και ει? μ?ρη μη εκτεθειμ?να ει? το καν?νιον. Συν?βη κατ? τα?την την εποχ?ν να κ?μωσιν ει? Ταλ?ντι την δευτ?ραν απ?βασ?ν των τα Ολ?μπια στρατε?ματα και να εμποδ?σωσι τα? τροφ??, τα? οπο?α? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον επρομηθε?ετο απ? αυτ? το μ?ρο?. Ο Ομ?ρ πασ?? λοιπ?ν φοβο?μενο? την ?λλειψιν των τροφ?ν, βλ?πων το στρ?τευμ? του κακοπαθο?ν εν καιρ? χειμ?νο? ει? το ?παιθρον, υποπτε?ων μην περικλεισθ? απ? του? ?λληνα?, των οπο?ων η?ξανε καθ' ημ?ραν ο αριθμ??, και τελευτα?ον μη ελπ?ζων να ?λθη ει? βο?θει?ν του ν?α εχθρικ? δ?ναμι?, απεφ?σισε και ?φυγε την ν?κτα τη? π?μπτη? του Φεβρουαρ?ου, αφ?σα? ?ω? εκατ?ν σκην??, πολλ?? αποσκευ?? και το καν?νιον, αφ' ο? κατ?κοψεν μ?νον του? τροχο?? τη? αμ?ξη? του.

Οι ?λληνε? αν και ?σαν ?γρυπνοι ει? τα? φυλακ?? και εν μ?ρει δεν απε?χον απ? το εχθρικ?ν περισσ?τερον απ? τεσσαρ?κοντα β?ματα, μ' ?λον το?το δεν ημπ?ρεσαν να εννο?σωσι την φυγ?ν των· με τ?σην προσοχ?ν και ησυχ?αν ?γεινεν. Αφ' ο? ?μω? οι εχθρο? εξεμ?κρυναν, αυτ?μολ?? τι? χριστιαν?? ελθ?ν απ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον, αν?γγειλε την φυγ?ν ει? του? ?λληνα?, οι οπο?οι αμ?σω? ?δραμον προ? το στρατ?πεδον· αλλ' οι μεν πρ?τοι επ?πεσον ει? τα λ?φυρα· μ?λι? δε οι μη ευρ?σκοντε? πλ?ον τι να λαφυραγωγ?σωσι, διευθ?νθησαν προ? το μ?ρο? ?που ?φυγον οι εχθρο?· αλλ? και εξ αυτ?ν οι επιτυγχ?νοντ?? τι καθ' οδ?ν επ?στρεφον, ?στε ολ?γοι μ?λι? ?φθασαν ει? την οπισθοφυλακ?ν των εχθρ?ν, μετ? τη? οπο?α? εσυγκρο?σθησαν, χωρ?? ?μω? να την βλ?ψωσιν επαισθητ??. Εζημι?θη μ' ?λα τα?τα ο εχθρ?? ει? την φυγ?ν τα?την, εκτ?? των αποσκευ?ν και σκην?ν, υπ?ρ του? τρι?κοντα φονευθ?ντα? και αιχμαλωτισθ?ντα?. Οι εχθρο? την ν?κτα εκε?νην μετ?βησαν ει? Δα?λειαν· εκε?θεν δε παραλαβ?ντε? και του? εκε? στρατοπεδε?οντα? μετ?βησαν ει? Λεβαδε?αν, ?θεν ακολο?θω? ο Ομ?ρ πασ?? μετ?βη ει? Ε?ριπον, μη δυνηθε?? να φ?ρη ει? ?κβασιν το επιχε?ρημ? του. Οι δε ει? το φρο?ριον των Σαλ?νων πολιορκο?μενοι, μαθ?ντε? την φυγ?ν του Ομ?ρ πασ? και απελπισθ?ντε? ολοτελ?? του να ?λθη ει? αυτο?? βο?θεια, ?φυγον απ? το φρο?ριον με ?σα? εκ των αποσκευ?ν των ηδυν?θησαν να συμπαραλ?βωσιν. Οι ?λληνε? ειδοποι?θησαν, αλλ? βραδ?ω? περ? τη? φυγ??· ?στε ?ταν ?δραμον ει? την καταδ?ωξιν, μ?λι? εκατ?φθασαν την οπισθοφυλακ?ν, εκ τη? οπο?α? φονε?σαντε? μερικο??, δι?σωσαν τιν?? αιχμαλ?του? και ?λαβον ολ?γα? αποσκευ??.

Ο Καρα?σκ?κη? ε?χε προσκληθ? και προλαβ?ντω? παρ? τη? Διοικ?σεω? δι? να υπ?γη ει? βο?θειαν τη? Ακροπ?λεω? των Αθην?ν κινδυνευο?ση?, αλλ? δεν ηδυν?θη να ακολουθ?ση την διαταγ?ν τα?την δι? την επισυμβ?σαν εκστρατε?αν του Ομ?ρ πασ?. Αφ' ο? δε ελευθερ?θη και απ? αυτ?ν, απεφ?σισε πλ?ον να τρ?ξη ει? βο?θειαν, δι?τι μ?λιστα επροσκαλε?το και απ? του? εντ?? του φρουρ?ου οπλαρχηγο??. Περιπλ?ον την ει? εκε?να τα μ?ρη εκστρατε?αν του κατ?στησεν αναγκαιοτ?την η φθορ? την οπο?αν ?παθον ει? Καματερ?ν τα στρατε?ματα τα υπ? τον Μπο?ρμπαχην, Β?σον και Π. Νοταρ?ν. ?θεν διορ?σα? ει? μεν τα Κρ?βαρα τον Γι?την Δαγκλ?ν, ει? δε το Λιδωρ?κι τον Σεφ?καν και ει? το Δ?στομον τον Α. Κουτσον?καν με περ?που πεντακοσ?ου?, αυτ?? παραλαβ?ν ?λου? του? λοιπο?? οπλαρχηγο?? και ?ω? χιλ?ου? διακοσ?ου? στρατι?τα? ανεχ?ρησεν απ? Δ?στομον την εικοστ?ν πρ?την του Φεβρουαρ?ου. Μετ? δ?ω δε ημερονυκτ?ων συνεχ? οδοιπορε?αν ?φθασεν ει? Ελευσ?να, ?που τοποθετ?σα? το στρ?τευμα, δι?ταξε και τον Β?σον, διατρ?βοντα τ?τε ει? Μ?γαρα, να μεταβ? αμ?σω? με του? περ? αυτ?ν. Μετ?βη ?πειτα ει? Φαληρ?α, παρετ?ρησε το εκε? στρατ?πεδον και συνωμ?λησε τα δ?οντα με τον Ιω?ννην Νοταρ?ν και του? μετ' αυτο? οπλαρχηγο??· μετ? το?το επ?ρασεν ει? Σαλαμ?να, ?που διορ?σα? πολιτ?ρχην τον Νικολ?ν Καραμ?τσον διεκ?ρυξεν ?τι εντ?? εικοσιτεσσ?ρων ωρ?ν ?λοι οι εκε? στρατι?ται να μεταβ?σιν ει? Ελευσ?να και επ?ρασεν ευθ?? και αυτ?? ει? Ελευσ?να, αφ?σα? ει? τον πολιτ?ρχην να φροντ?ση δι? την εκπλ?ρωσιν τη? διαταγ?? του.

Μ?λι? ανεπα?θη ολ?γον και αμ?σω? επροσκ?λεσε κατ' ιδ?αν μ?νον του? αρχηγο?? των υπ' αυτ? διαφ?ρων σωμ?των δι? να του? κοινοποι?ση το σχ?διον, το οπο?ον ε?χε κατ? νουν να β?λη ει? εν?ργειαν. Και δι? να μην λ?βη τιν? αντ?κρουσιν, εφρ?ντισεν αφ' εν?? μεν μ?ρου? να ενσπε?ρη ελπ?δα? τιν?? πληρωμ?? και αμοιβ?? των αγ?νων των, αφ' ετ?ρου δε να κολακε?ση την φιλοτιμ?αν των. Ε?ναι δε αληθ?? ?τι κατ' εκε?νην την εποχ?ν ε?χε μεγ?λα? ελπ?δα? ο Καρα?σκ?κη? ?τι ?μελλε να βοηθηθ? δι? χρημ?των ει? το επιχε?ρημ? του. Επειδ? οι πληρεξο?σιοι του ?θνου? ?σαν ει? δ?ω διηρημ?νοι και ?καστον των μερ?ν εν?μιζεν ?τι ?θελεν υπερισχ?σει, αν προσελ?μβανε με το μ?ρο? του τον Καρα?σκ?κην. Αυτ?? δε ζητο?μενο? και απ? τα δ?ω μ?ρη επολιτε?ετο αμφ?τερα, χωρ?? να προστεθ? φανερ? και σταθερ? ει? καν?να, ελπ?ζων με το?τον τον τρ?πον να επιτ?χη καλ?τερα τον σκοπ?ν τη? πολιτικ?? του· ?λπιζεν ομο?ω? και ει? εξωτερικ? βοηθ?ματα (41) και προ π?ντων τη? Φιλελληνικ?? εταιρε?α? των Παρισ?ων, τη? οπο?α? επεθ?μει καθ' υπερβολ?ν ν' αποκτ?ση και την αγ?πην και τον ?παινον

(42)

Το σχ?διον ?τον να τοποθετηθ? το εν Ελευσ?νι στρ?τευμα ει? Κερατζ?νι, ?θεν προχωρο?ν ολ?γον κατ' ολ?γον αναλ?γω? των προστιθεμ?νων ν?ων δυν?μεων, να φθ?ση ει? τον ελαι?να και δι? του ελαι?νο?, επειδ? δεν ?θελε βλ?πτεσθαι απ? το εχθρικ?ν ιππικ?ν, να προχωρ?ση ?ω? ει? το φρο?ριον και να ανο?ξη συγκοινων?αν των πολιορκουμ?νων με την θ?λασσαν. ?ταν δε το?το ?θελε κατορθωθ?, ο εχθρ?? ?θελε κρ?νει περιττ?ν να επιμ?νη ει? μ?αν ανωφελ? πολιορκ?αν και ?θελεν αναχωρ?σει, αφ?νων ελε?θερον απ? του? βεβ?λου? π?δα? του το ιερ?ν ?δαφο? των Αθην?ν. Το σχ?διον το?το φα?νεται δυσκατ?ρθωτον, δεν ?τον ?μω? αδ?νατον να επιτ?χη. Ο φρ?νιμο? και προφυλακτικ?? τρ?πο?, τον οπο?ον μετεχειρ?σθη ο Καρα?σκ?κη?, δ?δει ικαν?? ελπ?δα?, ?τι αν ?χι εντελ??, τουλ?χιστον ?μω? κατ? μ?γα μ?ρο? ?θελεν αποβ? κατ? τα? ελπ?δα? του.

Κοινοποι?ν ει? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου το σχ?διον το?το, εφρ?ντισε να του? το προβ?λη ω? συμβουλευ?μενο?, και το?το του? ην?γκασε να το δεχθ?σι προθυμ?τερον, τον εβεβα?ωσαν δε περ? τη? τελε?α? εμπιστοσ?νη? των ει? ?σα αυτ?? κρ?νει ε?λογα και τη? προθ?μου υπακο?? ει? τα διαταττ?μενα. Ο?τω λοιπ?ν δι?ταξε τριακοσ?ου? στρατι?τα? υπ? τον Καλ?βαν, Κασιμο?λην και Αθανασο?λαν Βαλτιν?ν να αναχωρ?σωσι δι? θαλ?σση? και ακολουθο?ντε? ?να ?μπειρον τη? τοποθεσ?α? οδηγ?ν, με τον οπο?ον του? εσυντρ?φευσε, να υπ?γωσιν ει? Κερατζ?νι και να κατασκευ?σωσιν ?ν οχ?ρωμα ει? την αρμοδιωτ?ραν θ?σιν· το δε λοιπ?ν στρ?τευμα να μεταβ? την ν?κτα δι? ξηρ??· το κ?νημα τ?σον των δι? ξηρ??, καθ?? και των δι? θαλ?σση? απεφασ?σθη να γ?νη μετ? την δ?σιν του ηλ?ου, δι? να μη γνωσθ? απ? τα? σκοπι?? των εχθρ?ν. Η σ?λπιγξ εσ?μανε την ?ραν, και ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ο? ?μβασεν ει? τα πλο?α του? διωρισμ?νου? να υπ?γωσι δι? θαλ?σση? και του? εκ?νησεν, ανεχ?ρησεν απ? Ελευσ?να με το επ?λοιπον στρ?τευμα.

Οι δι? θαλ?σση? εκστρατε?σαντε?, φθ?σαντε? ει? τον διωρισμ?νον τ?πον και αποβ?ντε? ει? την ξηρ?ν, κατεσκε?ασαν αμ?σω? ?ν οχ?ρωμα αν?λογον με τον αριθμ?ν των· φθ?σα? μετ? τα?τα και ο αρχηγ?? με το λοιπ?ν στρ?τευμα δι?ρισε τον Χριστ?δουλον Χατζ? Π?τρου να τοποθετηθ? ει? μ?αν εκκλησ?αν κα? τινα περ? αυτ?ν ερε?πια οικι?ν, θ?σιν κειμ?νην προ? το μ?ρο? του εχθρικο? στρατοπ?δου. Ομο? με αυτ?ν ετοποθ?τησε και του? δι? θαλ?σση? ελθ?ντα?, ει? δε το υπ' αυτ?ν κατασκευασθ?ν οχ?ρωμα εδι?ρισε τον Γιαννο?σην και Β?σον μεταξ? δε ει? τα? δ?ω τα?τα? θ?σει? ετοποθ?τησε τον Π. Νοταρ?ν. Εν? οι στρατι?ται ενησχολο?ντο ει? την οχ?ρωσιν των θ?σεων το?των, ο Καρα?σκ?κη? με τον Ρο?κην και Γαρδικι?την επροχ?ρησεν ει? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον παρατηρ?ν τον τ?πον ?φθασε δε ει? ?ν μετ?χι, το οπο?ον εφ?νη ε?λογον ει? αυτ?ν και του? μετ' αυτο? να πιασθ? απ? του? ?λληνα? και να οχυρωθ?. Επιστρ?ψα? εκοινοπο?ησε την γν?μην του και ει? του? λοιπο?? αξιωματικο??, και επειδ? ?λοι την απεδ?χθησαν, διορ?ζει εκατ?ν πεν?ντα στρατι?τα? απ? του? νεωστ? ελθ?ντα? απ? Παλαμ?δι και ?λλου? τ?σου? απ? ?λλα σ?ματα να τοποθετηθ?σιν ει? τα?την την θ?σιν. Αλλ? μ?λι? επροχ?ρησαν ο?τοι ολ?γα β?ματα, και του? προσκαλε? να επιστρ?ψωσιν οπ?σω και να υπ?γωσιν ?καστο? ει? τον τ?πον, ?που ?τον διωρισμ?νο? προτ?τερα. Απορο?ντε? ?λοι δι? την ταχυτ?την τα?την μεταβολ?ν τη? αποφ?σεω?, ερωτο?ν την αιτ?αν. ??ταν, απεκρ?θη, δεν βλ?πω συμφων?αν μεταξ? σα?, δεν επιχειρ? πολεμικ? ?ργα?. Ερ?τησαν πο?ο? ε?ναι ο α?τιο? τη? διαφων?α?, αλλ' αυτ?? δεν ωμολ?γησε καν?να· ε?πε δε ?τι α?ριον θ?λει τον γνωστοποι?ση και α? περ?ση ο?τω? η παρο?σα ν?κτα. Το?το δε το ε?πε δι? να αναπα?ση, φα?νεται, του? εξετ?ζοντα?, επειδ? ει? το εξ?? δεν ?γεινε πλ?ον λ?γο? περ? αυτο? του αντικειμ?νου, τουλ?χιστον δημοσ?ω?.

Την επομ?νην ημ?ραν (43) πολλ? πρω? επ?γεν ?φιππο? ομο? με ?να εκ του ιππικο? δι? να κατασκοπε?ση την θ?σιν του εχθρικο? στρατοπ?δου. Συρ?μενο? απ? την περι?ργειαν το? να ?δη πλησι?στερον και να μ?θη τι περισσ?τερον, επλησ?ασεν υπ?ρ το δ?ον ει? ?να εχθρικ?ν προμαχ?να, ?στε τον επυροβ?λησαν· μετ?βη εκ το?του ει? ?λλον, και λαβ?ν δ?ω ?ππου? β?σκοντα? προ των οφθαλμ?ν των εχθρ?ν, επ?στρεψεν αφ' ο? ?καμε τα? αναγκα?α? παρατηρ?σει? του· επειδ? δε ε?δε τριακοσ?ου? ιππε?? αποκοπ?ντα? απ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον και διευθυνομ?νου? προ? το Ελληνικ?ν, ?δωκεν αμ?σω? διαταγ?ν να ετοιμασθ?σιν ?λοι και να ευρ?σκωνται ει? τα? θ?σει? των.

Οι Το?ρκοι ιππε?? φθ?σαντε? πλησ?ον ει? το Μετ?χι, το οπο?ον, ω? ανωτ?ρω, δεν ε?χε πιασθ? απ? του? ?λληνα?, απ?βησαν απ? του? ?ππου?, συνεκεντρ?θησαν ει? ?ν και εκ?θισαν. Κατ? περ?στασιν την στιγμ?ν τα?την ε?χον ευρεθ? μ?σα ει? το Μετ?χιον το?το δι?φοροι αξιωματικο? εκ του σ?ματο? των Παλαμηδιωτ?ν, ελθ?ντε? χ?ριν περιεργε?α?, οι οπο?οι ιδ?ντε? του? εχθρο?? ανεχ?ρησαν απ? το Μετ?χιον, αφ?σαντε? π?ντε στρατι?τα? μ?νον δι? να φα?νωνται ει? του? εχθρο?? και να δ?δωσιν αιτ?αν να υποπτε?ωσιν, ?τι η θ?σι? α?τη δεν ε?ναι αφ?λακτο?· μετ? ικαν?ν ?ραν συν?χθη και πεζικ?ν εχθρικ?ν στρ?τευμα, συγκε?μενον απ? οκτακοσ?ου? περ?που στρατι?τα?· το στρ?τευμα το?το ωδηγε?το απ? τον ?διον Κιουταχ?ν, ?στι? μαθ?ν απ? τα περ? τον Φαληρ?α στρατε?ματ? του, ?τι ?λθον τα υπ? τον Καρα?σκ?κην στρατε?ματα, επ?γε να παρατηρ?ση μ?νο? του και να δοκιμ?ση την δ?ναμιν αυτ?ν.

Τον αυτ?ν σκοπ?ν ?χων και ο Καρα?σκ?κη? ετο?μασε του? ?λληνα? και δι?ρισε να εξ?λθωσι κατ? των εχθρ?ν να κ?μωσι δε αρχ?ν του ακροβολισμο? οι ολ?γοι ιππε?? ?λληνε?, βοηθο?μενοι και απ? του? ?χοντα? ?ππου? αξιωματικο?? του πεζικο?, ?σοι επροθυμ?θησαν να μεθ?ξωσι και το?του του κινδ?νου. Αφ' ο? συνεκρο?σθησαν ολ?γην ?ραν τα δ?ω σ?ματα, χωρ?? να υπερτερ?ση ο?τε το ?ν, ο?τε το ?λλο μ?ρο?, οι Το?ρκοι διε?θυναν ?ν απ?σπασμα στρατιωτ?ν δι? να πι?ση ?ν ?ψωμα γη?, το οπο?ον απε?χεν εξ ?σου απ? αυτο?? και απ? του? ?λληνα?, εφα?νετο δε ?τι ?κειτο ευφυ?? και ει? ασφ?λειαν και ει? περ?στασιν καταδρομ?? εναντ?ον των Ελλ?νων. Ο Καρα?σκ?κη? εννο?σα? εν ακαρε? και τον σκοπ?ν των εχθρ?ν και την σημαντικ?τητα τη? θ?σεω?, δι?ταξε τιν?? των Ελλ?νων να τρ?ξωσιν ει? τα?την την θ?σιν· η ταχ?τη? του αρχηγο? και η προθυμ?α των στρατιωτ?ν συν?τρεξαν ει? το να προληφθ? η θ?σι? α?τη, το οπο?ον ην?γκασε του? Το?ρκου? να οπισθοδρομ?σωσι πρ?τον, ?πειτα να τραπ?σιν ει? φυγ?ν ?λοι, ιππε?? και πεζο?, και να με?νωσιν οι ?λληνε? νικητα?, απ? το οπο?ον ενεθαρρ?νθησαν ει? του? λοιπο?? αγ?να?.

Μετ? τον ακροβολισμ?ν το?τον στοχαζ?μενο? ο Καρα?σκ?κη? ?τι ο εχθρ?? ?μελλε να κινηθ? με μεγαλητ?ρα? δυν?μει? κατ' αυτο?, δι?ταξε να πιασθ? και το Μετ?χιον, το οπο?ον και ?πιασαν οι προσδιορισθ?ντε? στρατι?ται και ?καμαν και τα? αναγκα?α? προετοιμασ?α? προ? αντ?κρουσιν εχθρικ?? προσβολ??. Ο Καρα?σκ?κη?, επειδ? πολλο? στρατι?ται ει? την απ? Ελευσ?να μετ?βασιν του στρατοπ?δου δεν συνηκολο?θησαν, αποδειλι?σαντε? ει? το επιχε?ρημα το?το, μη ?χων ικαν?ν δ?ναμιν δι? να κατ?χη και τον λ?φον, τον οπο?ον προλαβ?ντε? οι ?λληνε? του? Το?ρκου? εκυρ?ευσαν, δι?ταξε την ει? αυτ?ν φρουρ?ν και απεσ?ρθη. Αλλ' αμ?σω? ετοποθετ?θησαν ει? αυτ?ν οι εχθρο? και επεχε?ρησαν να ανεγε?ρωσιν οχυρ?ματα· το ?διον ?καμαν και αντικρ? του Μετοχ?ου. ?λα δε τα?τα εγ?νοντο υπ' ?ψιν και κατ? διαταγ?ν του Κιουταχ?, ?στι? δι?ρισε και μετεκ?μισαν και ?ν καν?νιον, το οπο?ον ετοποθ?τησαν αντικρ? του Μετοχ?ου και το κατ?στησαν δι? νυκτ?? ?τοιμον.

Την ακ?λουθον ημ?ραν περ? την ανατολ?ν του ηλ?ου ο Κιουταχ?? συν?θροισεν ?λον το ει? τα? θ?σει? τα?τα? ευρισκ?μενον στρ?τευμ? του, συμποσο?μενον, ω? ελ?γετο, απ? τ?σσαρα? χιλι?δα? πεζο?? και δ?ο χιλι?δα? ιππε??, και το εδι?ρισε να προσβ?λη ει? το Μετ?χιον· αν? χ?λιοι πεζο? προσ?βαλον απ? εκ?στην πλευρ?ν· οι δε λοιπο?, προηγουμ?νων δ?ω κανον?ων, εκιν?θησαν κατ? πρ?σωπον, ηκολο?θουν δε και οι ιππε?? παρατεταγμ?νοι ει? τρει? σειρ??. Κατ' αυτ?ν τον τρ?πον επροχ?ρουν κανονοβολο?ντε?, ?ω? ου επλησ?ασαν πανταχ?θεν ει? το Μετ?χιον εντ?? βολ?? τουφεκ?ου. Τ?σσαρα? περ?που ?ρα? δι?μειναν ει? τα?την την θ?σιν κανονοβολο?ντε? μ?νον το Μετ?χιον. Φα?νεται δε ?τι επερ?μενον να καταστρ?ψωσι τα εμπροσθιν? οχυρ?ματα δι? να κ?μωσιν επομ?νω? ?φοδον· οι δε εντ??, μ' ?λον ?τι οι το?χοι κρημνιζ?μενοι και αι π?τραι συντριβ?μεναι του? επροξ?νουν ικαν?? πληγ??, επ?μενον ?μω? με καρτερ?αν και αν?γειρον προθ?μω? τα κρημνιζ?μενα μ?ρη· δεν ανταπεκρ?νοντο δε δι?λου με ?πλα ει? του? εχθρο??, θ?λοντε? να ?ναι ?λοι ?τοιμοι δι? να πυροβολ?σωσι ταυτοχρ?νω?, ?ταν ?μελλον να κ?μωσιν ?φοδον, το οπο?ον ?λπιζον εξ ?παντο?. Ο?τω λοιπ?ν ?μειναν ει? βαθυτ?την σιωπ?ν, και δεν ηκο?ετο ειμ? μ?νον η σ?λπιγξ, και α?τη απ? καιρ?ν ει? καιρ?ν. Ο αρχηγ?? βλ?πων τον κατεδαφισμ?ν των οικοδομ?ν, τον οπο?ον επροξενο?σαν τα εχθρικ? καν?νια, και υποπτε?ων μη δειλι?σωσιν οι αποκλεισμ?νοι και αφ?σαντε? την θ?σιν αναχωρ?σωσιν, ?πεμψεν ?να ιππ?α και του? ενεθ?ρρυνεν ?τι αυτ?? επαγρυπνε? ει? τα κιν?ματα του εχθρο? και ?τι θ?λει ?λθει ει? βο?θει?ν των, ?ταν ?ναι ?ρα αρμοδ?α· εν τοσο?τω αυτο? ν' αντ?χωσι γεννα?ω? ει? τα? εχθρικ?? προσβολ??. Οι ει? το Μετ?χιον επεβεβα?ωσαν τον ιππ?α ?τι θ?λουν επιμε?νει σταθερ?? ει? την θ?σιν των, και οι ?ξωθεν α? κ?μωσιν υπ?ρ αυτ?ν ?, τι η τιμ? και το συμφ?ρον υπαγορε?ει.

Περ? το μεσημ?ρι τ?λο? π?ντων οι ει? τα αριστερ? του Μετοχ?ου εχθρο? εφ?ρμησαν κατ? των Ελλ?νων, ωχυρωμ?νων ει? τα ερε?πια μια? οικ?α?· αυτο? δε μη δυνηθ?ντε? ν' ανθ?ξωσιν ει? την ορμ?ν των, απεσ?ρθησαν. Το?το βλ?πων ο αρχηγ?? απεφ?σισε να κινηθ?· και προ? μεν του? εν δεξι? εχθρο?? ?στειλεν ?ω? εκατ?ν πεζο?? και δεκαπ?ντε ιππε?? δι' αντιπερισπασμ?ν. Αυτ?? δε εμψυχ?σα? του? μεθ' εαυτο? εφ?ρμησε κατ? των ει? τα αριστερ? του μοναστηρ?ου, του? οπο?ου? εβ?ασε να παραιτ?σωσι την κυριευθε?σαν θ?σιν και να επαν?λθωσι φε?γοντε? ει? τον πρ?τον τ?πον των. Μετ' ολ?γον ο Κιουταχ?? ?δωκε το σ?νθημα τη? επιθ?σεω?, και μετ? την συν?θη δι' αλαλαγμ?ν ευχ?ν των οι Το?ρκοι εκ?νησαν διηθημ?νοι ει? δ?ω σ?ματα, το μεν κατ? του στρατοπ?δου του Καρα?σκ?κη, το δε ?τερον, το οπο?ον ?τον και το πολυπληθ?στερον, κατ? του Μετοχ?ου. Οι εν τω Μετοχ?ω αφ?σαντε? του? Το?ρκου? να πλησι?σωσιν ?ω? ε?κοσι β?ματα, του? ετουφ?κισαν ταυτοχρ?νω?· οι Το?ρκοι ?μω? δι? ν' αποφ?γωσι την εκ των Ελληνικ?ν ?πλων φθορ?ν, εξαπλ?θησαν κατ? γη?, περιμ?νοντε? την κατ?παυσιν δι? να ανανε?σωσι την ?φοδον. Αλλ' οι ?λληνε?, αφ' ο? ει? ολ?γην ?ραν ε?δον ?τι οι εχθρο? δεν επροχ?ρουν, εξ?ρχονται απ? του? προμαχ?να? των και εφορμο?ν κατ' αυτ?ν. Οι Το?ρκοι ωφελο?μενοι απ? την κατ?παυσιν του πυροβολισμο?, φε?γουν αβλαβε??· δι?τι οι ?λληνε? φοβο?μενοι το εχθρικ?ν ιππικ?ν δεν ετ?λμησαν να του? καταδι?ξωσιν επ? πολ?.

Ει? το?το το μεταξ? ο Καρα?σκ?κη? κρ?ψα? ?ν μ?ρο? πεζ?ν ει? ?να ε?θετον τ?πον προ? τα δεξι?, δι?ρισε το Ελληνικ?ν ιππικ?ν να εξ?λθη ω? ει? μ?χην κατ? του εχθρο? και ?πειτα να προσποιηθ? ?τι φε?γει, φε?γον δε να σ?ρη το εχθρικ?ν ιππικ?ν ει? την προετοιμασθε?σαν εν?δραν. Το σχ?διον εν μ?ρει επ?τυχεν· οι εχθρο? ηναγκ?σθησαν να οπισθοδρομ?σωσι με βια?αν φυγ?ν· η ζημ?α των ?μω? δεν εστ?θη σημαντικ?. Ταυτοχρ?νω? δι?ρισεν ο Καρα?σκ?κη? το υπ?λοιπον του Ελληνικο? ιππικο? και του? ?χοντα? ?ππου? αξιωματικο?? να κινηθ?σιν εξ αριστερ?ν κατ? του εχθρο?· ?στε ο?το? προσβαλλ?μενο? συγχρ?νω? και απ? το κ?ντρον και απ? τα? πτ?ρυγα?, ηναγκ?σθη ν' αποσυρθ? δι? τη? φυγ?? προ? τα? οχυρωμ?να? θ?σει? του. Το?το ιδ?ντε? και οι ει? Φαληρ?α στρατοπεδευμ?νοι ?λληνε? και εμψυχωθ?ντε? απ? το παρ?δειγμα, ?καμαν ?ξοδον κατ? των ει? αυτο?? αντιταγμ?νων εχθρ?ν και ευδοκ?μησαν. Το ?ργον το?το εγ?νετο μ?γα και σημαντικ?ν, ?χι δι?τι αυτ? καθ' εαυτ? ?τον τοιο?τον, αλλ? δι?τι εμψυχ?θησαν οι ?λληνε? και ενεθαρρ?νθησαν και δι?τι υπ?ρξεν αρχ? και β?σι? τρ?πον τιν? των ει? Κερατζ?νι επιγενομ?νων αγ?νων. Ει? την συμπλοκ?ν τα?την απ? μεν του? ?λληνα? εφονε?θησαν τρει? και επληγ?θησαν ?ω? ε?κοσιν· εκ δε των εχθρ?ν ευρ?θησαν περ? το Μετ?χιον φονευμ?νοι ?ω? ε?κοσι π?ντε· φα?νεται ?μω? ?τι εφονε?θησαν και ?λλοι ικανο?, πλην επρ?λαβον και του? μετεκ?μισαν ει? τα οχυρ?ματ? των οι εχθρο?, και αν πρ?πη να πιστε?ση τι? ?να Τζ?μην χριστιαν?ν, ?στι? ?λθε την ακ?λουθον ημ?ραν ω? απεσταλμ?νο? απ? τον Λ?μπρον Κ?ντζον, αιχμαλωτισθ?ντα ει? Καματερ?ν επ? τη? δυστυχο?? εκστρατε?α? του Μπο?ρμπαχη, ο αριθμ?? των φονευθ?ντων εχθρ?ν αν?βη ει? τριακοσ?ου?, των δε πληγωθ?ντων ει? του? πεντακοσ?ου?.

Η ε?δησι? τη? ν?κη? τα?τη?, διασπαρε?σα τ?χιστα, ενεθ?ρρυνε πολλο?? στρατι?τα?, οι οπο?οι δεν ετ?λμησαν ν' ακολουθ?σωσιν ?ταν ?γεινεν η εκστρατε?α. Συνερχ?μενοι λοιπ?ν ο?τοι καθ' ημ?ραν, η?ξανον επαισθητ?? το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον. Ο δε αρχηγ?? ενησχολε?το αδιακ?πω? ει? το να εμψυχ?νη το στρ?τευμα, να οχυρ?νη του? προμαχ?να? και να ?χη του? στρατι?τα? ει? παντοτειν?ν σχεδ?ν κ?νησιν και ?μιλλαν. ?θεν μ?αν εσπ?ραν δι?ταξε του? ει? Μετ?χιον να εξ?λθωσιν ει? π?λεμον κατ? των πλησιεστ?ρων ει? αυτο?? εχθρικ?ν προμαχ?νων με σκοπ?ν αντιπερισπασμο?· αυτ?? δε με εκατ?ν πεν?ντα εκλεκτο?? στρατι?τα? εκ?νησε με σκοπ?ν να εισπηδ?ση ει? ?να προμαχ?να, ?θεν ηδ?ναντο, αν τον εκυρ?ευον, να βλ?πτωσι σημαντικ? τον εχθρ?ν.

Επροχ?ρησαν με ταχ?τητα και ορμ?ν πολλ? πλησ?ον του εχθρικο? προμαχ?νο?, αλλ? μη δυνηθ?ντε? να εξ?σωσι του? εχθρο?? εξ εφ?δου, ηναγκ?σθησαν να σταθ?σιν ει? την οπο?αν ε?χον πι?σει περ? τον προμαχ?να θ?σιν. Μη δυν?μενοι δε να βλ?ψωσι δι? των πυροβ?λων του? εχθρο??, μετεχειρ?σθησαν τα? π?τρα?, κτυπο?μενοι ?μω? και αυτο? με π?τρα? απ? του? εχθρο??, απ? το οπο?ον και εβλ?φθησαν οπωσο?ν, και ιδ?ντε? ?ν σ?μα πολυ?ριθμον Αλβαν?ν ερχ?μενον ει? βο?θειαν των αποκλεισμ?νων, ηναγκ?σθησαν ν' αναχωρ?σωσιν, αφ' ο? εφονε?θη ο Σκαμπαρδ?νη? και επληγ?θησαν και ?λλοι αξιωματικο? και στρατι?ται.

Βλ?πων δε ο Καρα?σκ?κη? ?τι το Μετ?χιον ?τον θ?σι? αρμοδιωτ?τη προ? ασφ?λειαν του Ελληνικο? στρατοπ?δου, απεφ?σισε και το ωχ?ρωσε με δ?ω ?τι προμαχ?να?, ?να εκ δεξι?ν και ?να εξ αριστερ?ν. ?ταν ησ?χαζον τα στρατε?ματα, εσυνε?θιζον να κ?μνωσι μεταξ? των δι?φορα ερωτ?ματα. Εξετ?ζοντε? λοιπ?ν μ?αν ημ?ραν οι εχθρο? πο?ο? των αξιωματικ?ν Ελλ?νων ?τον ει? ?καστον οχ?ρωμα, ερ?τησαν και περ? του οχυρ?ματο? ει? το οπο?ον ?τον ο Β?σο?· και ?ταν ?μαθον το?το, απεκρ?θησαν περιφρονητικ?? ?τι ?αυτ?? ε?ναι δι' ημ???. Ο Β?σο?, μη υποφ?ρων την περιφρ?νησιν τα?την, ηθ?λησε να πρ?ξη καν?ν ?ργον, δι' ο? ν' αποδε?ξη, ψευδ? την κατ' αυτο? ιδ?αν των εχθρ?ν, και ο?τω διευθυνθε?? προ? τον Καρα?σκ?κην εζ?τει να διορισθ? ε?? τινα επικ?νδυνον θ?σιν, ?που πολεμ?ν ? να αποθ?νη ενδ?ξω?, ? ν' ανακτ?ση την βλαφθε?σαν υπ?ληψ?ν του. Πειθ?μενο? ο αρχηγ?? ει? την α?τησ?ν του τον δι?ρισε να υπ?γη δι? νυκτ?? να τοποθετηθ? ει? την κορυφ?ν εν?? λ?φου πλησ?ον των εχθρικ?ν προμαχ?νων και να κατασκευ?ση και οχ?ρωμα.

Ετοιμασθε?? λοιπ?ν με του? περ? αυτ?ν επ?γεν ει? την θ?σιν. Αλλ' εν? ?ρχισαν να οικοδομ?σιν, ?κουσαν οι εχθρο? τον κτ?πον και επυροβ?λησαν κατ' αυτ?ν· αυτο? δε δειλι?σαντε? ελειποτ?κτησαν και ?φυγον ?πρακτοι, ?στε ο Β?σο? εβλ?φθη μ?λλον, παρ' ?, τι ωφελ?θη απ? το επιχε?ρημα το?το.

Η α?ξησι? του στρατοπ?δου του Καρα?σκ?κη ημ?ραν παρ' ημ?ραν εγ?νετο επαισθητοτ?ρα· δι?φορα Πελοποννησιακ? σ?ματα ε?χον ?δη φθ?σει και ?λλα επεριμ?νοντο. Ο Καρα?σκ?κη? βοηθο?μενο? απ? τα χρ?ματα τα οπο?α ?πεμψαν ει? αυτ?ν οι εν Ερμι?νη πληρεξο?σιοι, εν?πνευσε πολλ?ν προθυμ?αν ει? του? στρατι?τα?, την οπο?αν ?τι μ?λλον η?ξησεν η ε?δησι? τη? ει? την Ελλ?δα αφ?ξεω? του λ?ρδου Κοχρ?νου. ?σον ?μω? η κατ?στασι? του στρατοπ?δου το?του εφα?νετο ευχ?ριστο?, τ?σον ελεειν? επαρουσι?ζετο η κατ?στασι? των πολιορκουμ?νων. Επ?τηδε? απεσταλμ?νο? απ? την Ακρ?πολιν με γρ?μματα παρ?στησεν ει? τον Καρα?σκ?κην, ?τι αν εντ?? δεκαπ?ντε ημερ?ν δεν γ?νη καμμ?α θεραπε?α, το φρο?ριον χ?νεται. Ο Καρα?σκ?κη? απ?ντησεν αμ?σω? ει? του? πολιορκουμ?νου? με τον ?διον απεσταλμ?νον των, ?τι ?να και μ?νον σκοπ?ν ?χει, την δι?λυσιν τη? πολιορκ?α?, και ?τι ει? το?το ενασχολε?ται μ' ?λα? τα? δυν?μει? του. Επρ?σθεσε δε και ?σα εν?μισεν αρμ?δια ει? την περ?στασιν δι? να εμψυχ?ση του? πολιορκουμ?νου? να υπομε?νωσι. Μετ? το?το εκ?λεσεν αμ?σω? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου και του? αν?γνωσε τα? επιστολ?? των πολιορκουμ?νων. Επρ?βαλε δε ?τι, επειδ? η αν?γκη τη? Ακροπ?λεω? παρουσι?ζεται σημαντικ?, μ' ?λον ?τι τα εκ Πελοπονν?σου στρατε?ματα δεν ?φθασαν ακ?μη ?λα, να δοκιμ?σωσι μ?νοι των οι ει? το στρατ?πεδον ευρισκ?μενοι να λ?βωσι κοινων?αν μετ? των ει? Φαληρ?α Ελλ?νων, διασχ?ζοντε? ει? το μ?σον τα εχθρικ? στρατε?ματα, δι? να δυνηθ?σιν επομ?νω? ?λοι ομο? να προοδε?σωσιν οπωσο?ν προ? τον ελαι?να.

Το σχ?διον το?το εγ?νετο δεκτ?ν απ' ?λου? του? αξιωματικο??, και αμ?σω? ο Καρα?σκ?κη? επεχε?ρησε να το β?λη ει? εν?ργειαν· δι?ρισε να κατασκευασθ?σι δ?ω οχυρ?ματα ει? δ?ω ερε?πια οικι?ν κειμ?νων προ? τον Πειραι?, θ?λων με το?το να ελευθερ?ση τον λιμ?να και να μην ?χη εκ του πλησ?ον εμπ?δια ει? τα? επιχειρ?σει? του· κατεσκε?ασε δε και εκ δεξι?ν του Μετοχ?ου ?να προμαχ?να, ?που ετοποθ?τησε τριακοσ?ου? στρατι?τα?· δι? να γε?νωσι δε τα?τα συντομ?τερον, επεστ?τησε και ο ?διο? και συνειργ?σθη με του? στρατι?τα?, ?στε το πρω? ευρ?θησαν ?τοιμα και καλ?? διατεθειμ?να.

Ο Κιουταχ?? ιδ?ν την επομ?νην ημ?ραν την πρ?οδον τα?την των Ελλ?νων και υποπτε?ων την α?ξησιν και επιτυχ?αν των, ?λαβε κατ? νουν και το σχ?διον τη? εν?σεω? του Καρα?σκ?κη μετ? των ει? Φαληρ?α να εμποδ?ση και το ει? Κερατζ?νι στρατ?πεδον ν' αποκλε?ση, ?στε να το βι?ση δι? τη? ελλε?ψεω? των τροφ?ν να διαλυθ?. ?πεμψε λοιπ?ν ολ?γου? ιππε?? να παρατηρ?σωσι τα? περ? το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον τοποθεσ?α? και λαβ?ν παρ' αυτ?ν τα? αναγκα?α? πληροφορ?α? ?καμε κ?νημα με δ?ω περ?που χιλι?δα? πεζο?? και εξακοσ?ου? ιππε??· ?φησεν εξ αυτ?ν τριακοσ?ου? ει? μιαν εκκλησ?αν και με του? λοιπο?? διευθυν?μενο? δι? του παραθαλασσ?ου του λιμ?νο?, αν?βη ει? την παρακειμ?νην ρ?χην, σκοπ?ν ?χων, φα?νεται, να κατασκευ?σει επ' αυτ?? οχυρ?ματα και να β?λη καν?νια ει? την ?κραν δι? να εμποδ?ση την ε?σπλευσιν των πλο?ων ει? τον κ?λπον του Κερατζιν?ου. Ταυτοχρ?νω? ?στειλε και χιλ?ου? πεζο?? και πεντακοσ?ου? ιππε?? απ? το μ?ρο? του Δαφν?ου δι? να τοποθετηθ?σιν ει? την θ?σιν τη? Περαταρι?? και να εμποδ?σωσι την εκε?θεν δι?βασιν των Ελλ?νων, ?στε το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον αποκλεισθ?ν τοιουτοτρ?πω? και στερηθ?ν τροφ?ν ν' αναγκασθ? να διαλυθ?. Διατ?ξα? τα?τα ο Κιουταχ?? και δ?σα? τα? αναγκα?α? οδηγ?α? ει? τα δι?φορα σ?ματα, αυτ?? συνωδευμ?νο? απ? εκατ?ν περ?που εκλεκτο?? ιππε?? εστ?κετο αντικρ? του Μετοχ?ου δι? να παρατηρ? τα γιν?μενα και να δ?δη την αναγκα?αν συνδρομ?ν ει? τα σ?ματα, ?σα ?θελον πιασθ? ει? μ?χην. Ο δε Καρα?σκ?κη? απ?στειλε πεντακοσ?ου? πεζο?? και ?ω? πεντ?κοντα ιππε?? δι? ν' αντιπαραταχθ?σι κατ? των ει? την ρ?χην εχθρ?ν δι?ρισε δε του? ει? το Μετ?χιον και του? περ? αυτ? προμαχ?να? να μ?νωσιν ?συχοι ει? τα? θ?σει? των, εκτ?? ε?ν ?δωσι κινδυνε?οντα? του? μαχομ?νου?, τ?τε δε να στε?λωσι μικρ?ν τινα δ?ναμιν μ?νον. Επλησ?ασαν οι ?λληνε? ει? του? περ? την ρ?χην εχθρο?? και ?ρχισαν τον ακροβολισμ?ν, αλλ' οι ιππε?? των Ελλ?νων, οι οπο?οι επροπορε?οντο των πεζ?ν, οπισθοδρομ?σαντε? ολ?γον δι? να γεμ?σωσι τα πυροβ?λα των, ?δωκαν καιρ?ν ει? του? Το?ρκου? να εφορμ?σωσιν, αντ?στησαν ?μω? οι πεζο? και του? αντ?κρουσαν. Εν το?τω τω μεταξ? ο Καρα?σκ?κη? λαβ?ν ?ν σ?μα πεζ?ν διευθ?νθη δι? του παραθαλασσ?ου κατ? των εχθρ?ν, σκοπε?ων να επιπ?ση ει? αυτο?? απ? τα οπ?σθια· μ?λι? επροχ?ρησεν ολ?γον ο Καρα?σκ?κη?, και οι Το?ρκοι ιδ?ντε? τον κ?νδυνον, ει? τον οπο?ον ?μελλον να εκτεθ?σιν, ετρ?πησαν ει? φυγ?ν. Οι μεν Το?ρκοι λοιπ?ν ?φευγον ?χοντε? ει? την πλευρ?ν των την θ?λασσαν, οι δε ?λληνε? του? κατεδ?ωκον δι? τη? πεδι?δο? και επιταχ?νοντε? την καταδ?ωξ?ν των ην?γκασαν του? μεν πεζο?? να καταφ?γωσιν ει? τον πλησι?στερον προμαχ?να των, του? δε ιππε?? να συν?λθωσιν ει? το οχ?ρωμα ?που ?τον και ο Κιουταχ??. Εν? δε ο?τοι ?φευγον, του? εκτ?πησαν και απ? τα Ελληνικ? οχυρ?ματα τα πλησι?στερα ει? την δι?βασιν των, φονε?σαντε? τιν?? των ιππ?ων και πληγ?σαντε? μερικο??. Εν? δε τιν?? των Ελλ?νων ενησχολο?ντο ει? το να λαφυραγωγ?σωσιν ?σου? εκ των φονευθ?ντων ?λαβαν ει? την εξουσ?αν των και ?σαν δι? το?το ει? αταξ?αν, νομ?σα? αρμ?διον καιρ?ν ο Κιουταχ??, εφορμ? ο ?διο? με ?λου? του? περ? αυτ?ν ιππε?? και προλαμβ?νει του? ?λληνα? ?ξω απ? τα οχυρ?ματ? των· γ?νεται λοιπ?ν συμπλοκ? εκ του πλησ?ον, ?στε τα τουφ?κια αποκατ?στησαν ?χρηστα. Οι ?λληνε? αν και ?σαν πεζο? και αντεμ?χοντο με ιππε?? και ει? την πεδι?δα, αντεστ?θησαν ?μω? με γενναι?τητα, ?στε οι εχθρο? εβι?σθησαν ν' αποσυρθ?σιν οπ?σω ει? τα? θ?σει? των· και το?το υπ?ρξε το τ?λο? τα?τη? τη? μ?χη?. Η ζημ?α αμφοτ?ρων των μερ?ν υπ?ρξεν ομο?α σχεδ?ν, οι ?λληνε? ?μω? ?λαβον την υπεροχ?ν ει? τον αγ?να. Ο δε Κιουταχ?? δεν απ?λαυσεν ?λλο ει? τη? ημ?ρα? τα?τη? το κ?νημα, ειμ? το να οχυρ?ση την εκκλησ?αν, ?που ?στειλεν ικαν?? τροφ?? και πολεμοφ?δια.

Οι εν τη Ακροπ?λει ιδ?ντε? του? αγ?να? το?του? ενεθαρρ?νθησαν, και την επομ?νην ημ?ραν αποστε?λαντε? πεζοδρ?μον αν?γγειλαν ει? τον Καρα?σκ?κην, ?τι δ?νανται ακ?μη και δ?κα ημ?ρα? περισσ?τερον ν' ανθ?ξωσιν· ?θεν α? μη βιασθ?σιν, αλλ' α? ενασχοληθ?σι να κ?μωσι καλ?ν σχ?διον δι? να διαλυθ? η πολιορκ?α του φρουρ?ου. Ο αρχηγ?? το?? ?γραψεν ενθαρρ?νων, ?τι εντ?? ολ?γου ελπ?ζει με την βο?θειαν του Θεο? να του? απαλλ?ξη των δειν?ν των. Παρ?λθον μερικα? ημ?ραι χωρ?? να γ?νη καμμ?α σημαντικ? συμπλοκ?, εκτ?? ακροβολισμ?ν, ει? του? οπο?ου? ε?χον π?ντοτε την υπεροχ?ν οι ?λληνε?· οι Το?ρκοι δε εφα?νοντο ει? αθυμ?αν, συλλογιζ?μενοι ?σω? του? κινδ?νου? και τα δειν? τη? φυγ??, αν ?θελον βιασθ? να λ?σωσι την πολιορκ?αν και ν' αναχωρ?σωσιν. Ο Καρα?σκ?κη? ενησχολε?το αδιακ?πω? και μ' επιμον?ν ει? την διευθ?τησιν των οχυρωμ?των κ' ?γραφε συχν?τατα προ? του? Πελοποννησ?ου? οπλαρχηγο??, ?σοι ?σαν διωρισμενοι να λ?βωσι μ?ρο? ει? το?το το στρατ?πεδον, δι? να καταφθ?σωσι το συντομ?τερον· δι?τι επεθ?μει να εξαπλ?ση το στρατ?πεδ?ν του δι? ν?ων οχυρωμ?των, δι? των οπο?ων ν' αποκλε?ση την κοινων?αν των περ? τον Φαληρ?α εχθρ?ν με το λοιπ?ν στρατ?πεδον. Εν? δε εγ?νετο λ?γο? περ? το?του μεταξ? των αξιωματικ?ν του στρατοπ?δου, ο Β?σο? επιθυμ?ν να εκπλ?νη το προσαφθ?ν ει? αυτ?ν ?νειδο? τη? ανανδρ?α? με καν?ν λαμπρ?ν κατ?ρθωμα, επαρακ?λεσε τον Καρα?σκ?κην να τον διορ?ση, να κατασκευ?ση ει? την θ?σιν τα?την καν?ν οχ?ρωμα. Ο Καρα?σκ?κη? αποδεχθε?? την α?τησ?ν του τον εδι?ρισε να ετοιμ?ση αρκετ?ν αριθμ?ν παλουκ?ων· δι?ρισε ταυτοχρ?νω? και του? ει? Φαληρ?α ?λληνα? να ετοιμ?σωσι την αναγκα?αν ?λην δι? να κατασκευ?σωσι τρ?α οχυρ?ματα.

Αφ' ο? ει? δι?στημα τρι?ν ημερ?ν ?γεινεν η αναγκα?α ετοιμασ?α, επ?γεν ο Καρα?σκ?κη? μ?νο? του ει? Φαληρ?α και επροσδι?ρισε τα? θ?σει?, ?που ?πρεπε να κατασκευασθ?σι τα οχυρ?ματα, κατ?στησεν επιστ?την τον Μακρυγι?ννην, δι?ταξε πο?α σ?ματα να τοποθετηθ?σιν ει? ?καστον οχ?ρωμα και του? επαρακ?νησεν επιμ?νω? να εργασθ?σι δι' ?λη? τη? νυκτ??, ?στε το πρω? να ευρεθ?σιν ?τοιμα και καλ?? ασφαλισμ?να τα οχυρ?ματα. Μετ?βη μετ? το?το ει? Κερατζ?νι και λαβ?ν τον Β?σον ομο? με τα διωρισμ?να σ?ματα, επ?γε δι? νυκτ?? και κατεσκε?ασε δ?ω δυνατ? οχυρ?ματα, περιγυρισμ?να με τ?φρον και ?χοντα υπογε?ου? οικ?σκου?, ει? του? οπο?ου? να προφυλ?ττωνται οι στρατι?ται απ? τα? βολ?? των εχθρικ?ν κανον?ων. Ο σκοπ?? του αρχηγο? ?τον να εμποδ?ση του? περ? τον Φαληρ?α εχθρο?? του να συγκοινων?σι με το λοιπ?ν στρατ?πεδον του Κιουταχ?. Μη διακρ?νων καθαρ? τον τ?πον δι? το βαθ? τη? νυκτ?? σκ?το?, εν?μισεν ?τι επλησ?ασεν αρκετ? ει? τα ?λλα οχυρ?ματα τα ανεγερθ?ντα απ? του? ει? Φαληρ?α ?λληνα?, ?στε να αποκλεισθ?σιν οι εχθρο?· πλην ηπατ?θη, και το πρω? την ερχομ?νην ημ?ραν ε?δε το λ?θο?.

Μεταξ? των προμαχ?νων των ανεγερθ?ντων απ? του? ει? Φαληρ?α ?λληνα? και απ? του? περ? τον Καρα?σκ?κην ?μεινε κεν?ν δι?στημα, ?θεν ηδ?ναντο να διαβα?νωσιν οι εχθρο? και να συγκοινων?σι με το λοιπ?ν στρατ?πεδον χωρ?? βλ?βην των. Ο Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν να ωφεληθ? καν κατ' ?λλον τρ?πον απ? το λ?θο? το?το, δι?ρισεν ?ν σ?μα Ελλ?νων να ενεδρε?ση κεκρυμμ?νον ?πισθεν των ει? το κεν?ν το?το δι?στημα διεσπαρμ?νων πετρ?ν. Οι Το?ρκοι νομ?ζοντε? ελευθ?ραν την δι?βασιν, εκ?νησαν προ? το ?λλο στρατ?πεδον, ?που κατ' εκε?νην την εποχ?ν ?τον και ο ?διο? Κιουταχ??, αλλ' αντικρουσθ?ντε? απ? του? ενεδρε?οντα? εμποδ?σθησαν ικαν?ν ?ραν, τελευτα?ον ?μω? δι?βησαν βι?σαντε? του? ενεδρε?οντα? ν' αφ?σωσι την οπο?αν εφ?λαττον δι?βασιν. Απ? το περιστατικ?ν το?το ενν?ησεν ο Κιουταχ?? και το λ?θο? των Ελλ?νων και τον κ?νδυνον ει? τον οπο?ον ?θελεν εκτεθ? το κατ? τον Φαληρ?α στρ?τευμ? του, ε?ν δεν ?θελε βοηθηθ? απ? το?το το λ?θο?. Απεφ?σισε λοιπ?ν να κ?μη ?σον τ?χο? την δι?ρθωσιν, και δι? το?το ?λην εκε?νην την ημ?ραν ενησχολε?το ει? ετοιμασ?αν. Τα? ετοιμασ?α? τα?τα? παρατηρ?σαντε? οι ει? το Μετ?χιον ?λληνε? και εννο?σαντε? τον σκοπ?ν, ?πεμψαν ε?δησιν και ει? τον Β?σον, παρακινο?ντε? τον να π?μψη την ερχομ?νην ν?κτα ικαν?ν σ?μα στρατιωτ?ν ει? νυκτεριν?ν φυλακ?ν αντ? των ολ?γων στρατιωτ?ν, του? οπο?ου? εσυνε?θιζε να π?μπη προλαβ?ντω?. Αλλ' αυτ?? δεν ?πραξε κατ? την παραγγελ?αν. Την ν?κτα λοιπ?ν δ?ω περ?που χιλι?δε? Το?ρκοι, εφωδιασμ?νοι με δι?φορα εργαλε?α, εστ?λησαν απ? τον Κιουταχ?ν δι? να κατασκευ?σωσι προμαχ?να ει? τον τ?πον, τον οπο?ον ε?χον αφ?σει κεν?ν οι ?λληνε?. ?μα ?φθασαν εκε? εδ?ωξαν την παρ? του Β?σου διωρισμ?νην ολιγ?νθρωπον φυλακ?ν και ?ρχισαν να καταβ?λλωσι τα θεμ?λια του οχυρ?ματ?? των.

Αμ?σω? ειδοποι?θη ο Καρα?σκ?κη? το εχθρικ?ν το?το κ?νημα, και την αυτ?ν στιγμ?ν διαβ?? απ? τα πλησι?στερα οχυρ?ματα, ?λαβε μαζ? του μερικο?? στρατι?τα? κα? τινα? των αξιωματικ?ν και μετ?βη ?που ?τον ο Β?σο?, τον οπο?ον αφ' ο? επ?πληξεν αυστηρ?, τον δι?ταξε να λ?βη ?λου? του? συν αυτ? και να ακολουθ?ση κατ?πι του. Συγκροτ?σα? ο?τω? ?ν σ?μα ικαν?ν, ?ρμησε κατ? των Το?ρκων, προ? του? οπο?ου? εφ?ναξε μ?λιστα ο ?διο?, ?τι πηγα?νει αυτοπροσ?πω?. Οι Το?ρκοι αντ?στησαν ει? την ορμ?ν των Ελλ?νων, και βλ?ποντε? αυτο?? καθαρ?? ει? το φω? τη? Σελ?νη? (δι?τι ?τον πανσ?ληνο?) του? αντ?κρουσαν με επιμον?ν, ?στε εκινδ?νευσε και ο ?διο? αρχηγ??. Αλλ? τελευτα?ον οι ?λληνε? εφορμ?σαντε? με ανδρ?αν ην?γκασαν του? εχθρο?? να αποσυρθ?σιν· ?μειναν μ?νον ολιγ?τατοι ει? το νεοκατασκευασθ?ν εκ του προχε?ρου οχ?ρωμα, οι οπο?οι και αντιπολεμο?ντε? επλ?γωσαν τιν?? των Ελλ?νων, του? πλησι?σαντα? περισσ?τερον. Η ?γνοια του αριθμο? των διαμειν?ντων εχθρ?ν και η ε?δησι? των πληγωθ?ντων ?καμε του? ?λληνα? να οπισθοδρομ?σωσι, και ο?τω? απ?τυχε το κ?νημα.

Ο Καρα?σκ?κη? πν?ων ?λο? αγαν?κτησιν, επιστρ?φει ει? το οχ?ρωμα του Β?σου και αφ' ο? ωνε?δισεν αυτ?ν με πολλ?ν σκληρ?τητα, του επρ?σθεσεν ?τι την ιδ?αν ν?κτα ? πρ?πει με του? μετ' αυτο? να δι?ξωσι τον εχθρ?ν απ? την θ?σιν τα?την, ? θ?λει του? αποκαταστ?σει ?νειδο? του στρατε?ματο? (44). Φιλοτιμο?μενοι ο?τοι να διορθ?σωσι το σφ?λμα των, επιπ?πτουν εκ ν?ου κατ? των εχθρ?ν και κατορθ?νουν να του? τρ?ψωσιν ει? φυγ?ν. Αλλ' ει? το?το το μεταξ? φονε?εται ο σαλπιγκτ?? και ε?? αξιωματικ?? και πληγ?νονται και μερικο? στρατι?ται. Το?το το συμβ?ν, εν? εβρ?δυνε την ορμ?ν των Ελλ?νων, εμψ?χωσε του? εχθρο??, ?στε αντ?στησαν θαρραλ?ω? και επ?μειναν ει? το οχ?ρωμ? των, το οπο?ον ?δη ε?χον επισκευ?σει καλ?τερον. Η αποτυχ?α α?τη ελ?πησε μεγ?λω? τον αρχηγ?ν, το περισσ?τερον δι?τι απ? μικρ?ν λ?θο? υστερ?θη μ?γα αποτ?λεσμα και δι?τι ?βλεπεν ?τι ?χι μ?νον δεν ηδ?νατο να επιτ?χη τον σκοπ?ν του με μ?να? τα? οπο?α? ε?χε δυν?μει?, αλλ' ?τι ?πρεπε και να κινδυνε?ση δι? να βασταχθ? ει? τα? θ?σει? του. Απεφ?σισε δε να μην κ?μη καν?ν ν?ον κ?νημα, αλλ? να εξασφαλ?ζηται ει? τα? θ?σει? του ?ω? να λ?βη ν?α? δυν?μει?.

Δεν επ?ρασαν ?μω? πολλα? ημ?ραι και ?φθασεν ει? το στρατ?πεδον ο Ιω?ννη? Θ. Κολοκοτρ?νη?, οι Πετμεζα?οι, ο Χ. Σισ?νη? και ?λλοι με δ?ω περ?που χιλι?δα? στρ?τευμα. Ο Καρα?σκ?κη? αγανακτημ?νο? απ? την παρελθο?σαν αποτυχ?αν, ε?χε μεγ?λην επιθυμ?αν να πρ?ξη καν?ν σημαντικ?ν ?ργον προ? βλ?βην του εχθρο?. Επειδ? δε ηυξ?νθησαν ικαν?? αι δυν?μει? του, εν?μισεν ?τι ?το πλ?ον αρμ?διο? ει? το?το καιρ??. ?θεν μ?αν ημ?ραν περ? την ανατολ?ν του ηλ?ου λαμβ?νει ?λον το ιππικ?ν και ολ?γου? πεζο?? και διευθ?νεται προ? τον ελαι?να. Ο Κιουταχ??, ?στι? εφοβε?το και υπ?πτευεν απ' ?λα τα κιν?ματα του Καρα?σκ?κη, ε?χε π?ντοτε ετο?μην μ?αν δ?ναμιν απ? τριακοσ?ου? ιππε?? και χιλ?ου? πεζο?? δι? να κιν?ται αμ?σω? ει? την προσταγ?ν του. Την δ?ναμιν τα?την διε?θυνεν αμ?σω? κατ? του Καρα?σκ?κη· την δι?ρισε δε να προσπαθ?ση να διακ?ψη τον Καρα?σκ?κην απ? το στρατ?πεδ?ν του πι?νουσα τον δρ?μον, ?θεν ?μελλε να επιστρ?ψη. Το κ?νημα το?το εννο?σα? αμ?σω? ο Καρα?σκ?κη? απεσ?ρθη με ταχ?τητα ει? το στρατ?πεδον, αφ?σα? ει? εν?δραν του? μετ' αυτο? πεζο??. ?ταν οι εχθρο? επλησ?ασαν, οι ενεδρε?οντε? επυροβ?λησαν αλλ' οι Το?ρκοι επιπεσ?ντε? ει? αυτο?? και πεζο? και ιππε?? του? ?τρεψαν ει? φυγ?ν και του? ην?γκασαν ν' αποσυρθ?σι προ? τον πλησ?ον λ?φον· ?πειτα ?δραμον κατ? του Ελληνικο? ιππικο?. Ιδ?ντε? το κ?νημα το?το οι ει? το Μετ?χιον ?λληνε? και υποπτε?σαντε? ?δραμον ει? βο?θειαν των οικε?ων των. Αλλ' ?ω? ο?τοι να φθ?σωσιν, οι Το?ρκοι ε?χον ?δη συλλ?βει ζ?ντα τον σε?ταρ?ν (τυμπανιστ?ν) του ιππικο?. ?ταν δε ?φθασαν, απ?κρουσαν την ορμ?ν των εχθρ?ν, και η μ?χη ?λθεν ει? ισορροπ?αν. Η στιγμια?α ?μω? τροπ? των ενεδρευσ?ντων Ελλ?νων ?καμε να δρ?μωσιν ει? το πεδ?ον τη? μ?χη? ?λοι οι μετ? του I. Θ. Κολοκοτρ?νη και ?λλοι απ? τα πλησ?ον οχυρ?ματα, ?στε εσυσσωματ?θησαν ?ω? δ?ω χιλι?δε?. Ο Καρα?σκ?κη? ευρεθε?? περικυκλωμ?νο? απ? τοσα?την δ?ναμιν και επιθυμ?ν να μην επιστρ?ψη ει? το στρατ?πεδον ?πρακτο?, ενεθ?ρρυνε του? ?λληνα? και παρακιν?ν ονομαστ? του? σημαντικωτ?ρου? του? διορ?ζει να εφορμ?σωσι κατ? των εχθρ?ν. Υπ?κουσαν αμ?σω? ει? την φων?ν του αρχηγο? και εφορμ?σαντε? ?τρεψαν ει? φυγ?ν ?λην την εχθρικ?ν δ?ναμιν και ακολουθο?σαν δι?κοντε?, ?ω? ου οι Το?ρκοι απεσ?ρθησαν ωθο?ντε? αλλ?λου? και εσυσσωρε?θησαν ει? ?ν κο?λωμα το οπο?ον του? επροφ?λαττεν απ? τα πυροβ?λα των Ελλ?νων· επροσπ?θησαν να οχυρωθ?σιν ει? το?το το μ?ρο?, αλλ' οι ?λληνε? εφορμ?σαντε? του? εξ?βαλον και του? διεσκ?ρπισαν, και οι μεν ιππε?? διευθ?νθησαν ει? την προ? Αθ?να? πεδι?δα, οι δε πεζο? ει? ?ν των γειτνιαζ?ντων οχυρωμ?των. Ο Κιουταχ?? λ?γουν ?τι απεκεφ?λισε δ?ω απ? του? αξιωματικο?? των ντελ?δων πρωταιτ?ου? τρ?πον τιν? τη? φυγ??. Του εφ?νη δε παρ?δοξον να καταδι?κωνται απ? τ?σον ολιγ?ριθμον ιππικ?ν Ελληνικ?ν τριακ?σιοι περ?που ιππε?? Οθωμανο?.

Ο Καρα?σκ?κη? ιδ?ν ?τι οι ?λληνε? ε?χον ?δη αποκ?μει απ? τον αγ?να, τον κ?πον και την δ?ψαν και μη θ?λων να του? εκθ?ση ει? ν?αν προσβολ?ν, την οπο?αν πιθαν?? ηδ?νατο να κ?μη ο Κιουταχ??, του? δι?ταξε ν' αποσυρθ?σι τακτικ?? και προφυλακτικ?? δι? να μη βλαφθ?σιν απ? του? εχθρο??, αν τυχ?ν επιχειρ?σωσι να του? καταδι?ξωσιν. Η μ?χη α?τη δι?ρκεσεν ?ξ ?ρα? κατ? συν?χειαν· εφονε?θησαν δε εκ μεν των Ελλ?νων ?ω? ε?κοσι, επληγ?θησαν διπλ?σιοι, εφονε?θησαν και ε?κοσι δ?ω πολεμιστ?ριοι ?πποι· των δε εχθρ?ν η ζημ?α δεν ?γεινε γνωστ?, συμπερα?νεται ?μω? να ?γεινε σημαντικ? αφ' ?σα διηγ?θησαν δ?ω ν?οι χριστιανο? απ? την επαρχ?αν Λιδωρικ?ου, οι οπο?οι ?σαν μισθωτο? ει? το σ?μα του Τζ?λιου Π?τζαρη και εν καιρ? τη? μ?χη? ηυτομ?λησαν προ? του? ?λληνα? λαβ?ντε? την σ?λπιγκα, την οπο?αν προ ημερ?ν ε?χον λ?βει οι Το?ρκοι φονε?σαντε? τον σαλπιγκτ?ν.

Η ν?κη α?τη εμψ?χωσεν ?λου? εν γ?νει του? συγκροτο?ντα? το στρατ?πεδον και ο Καρα?σκ?κη?, εφορε?ων μ?νο? του, δεν ?φινε να μ?νωσιν αργο? οι ?λληνε?, ?στε καθ' ημ?ραν σχεδ?ν εγ?νοντο ακροβολισμο? ει? δι?φορα μ?ρη του στρατοπ?δου. Οι ακροβολισμο? ο?τοι εγ?νοντο εν?οτε γενικ?τεροι, ?στε αποκατεστα?νοντο μ?χαι, καθ?? και την 30 Μαρτ?ου, ?τε εφονε?θησαν τιν?? και επληγ?θησαν ο Λε?ντιο? Λαζ?πουλο? Ολ?μπιο? και ο Αναστασι?λο?.

Κατ? τα?την την εποχ?ν ει? την εν Τροιζ?νι Συν?λευσιν ?γεινε πρ?βλημα να διορισθ? αρχιστρ?τηγο? ο Τζιο?ρτζ. Οι ει? αυτ?ν απεσταλμ?νοι πληρεξο?σιοι του στρατοπ?δου εν?μισαν αναγκα?ον, πριν συγκατατεθ?σιν ει? το?το, να το γνωστοποι?σωσιν ει? τον Καρα?σκ?κην. Ο Καρα?σκ?κη? απεκρ?θη με γενναι?τητα: ?Αι Αθ?ναι να ελευθερωθ?σι, τα μ?σα του στρατοπ?δου να μη λε?ψωσι, και ε?μαι πρ?θυμο? να δεχθ? οποιονδ?ποτε αρχηγ?ν διορ?σωσιν?. Εφ?νη ?μω? μετ? τα?τα ?τι ο διορισμ?? ο?το? υπ?ρξεν η αιτ?α τρ?πον τιν? του θαν?του του.

Ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ο? συν?χθησαν και ?λλα στρατε?ματα, νομ?ζων ?τι ?τον ?δη ει? κατ?στασιν να κατασκευ?ση τον προμαχ?να εκε?νον, τον οπο?ον προ ολ?γων ημερ?ν επιχειρ?σα? δεν ε?χεν επιτ?χει, δι?ταξε του? ευρισκομ?νου? ει? το Μετ?χιον να παραχωρ?σωσι την θ?σιν των ει? τον I. Θ. Κολοκοτρ?νην και να ?ναι ?τοιμοι να τον ακολουθ?σωσιν, ?ταν του? διορ?ση. Ετοιμ?σα? λοιπ?ν την αναγκα?αν ?λην, επ?γε με αυτο?? την ν?κτα και επεχε?ρησε να κατασκευ?ση τον προμαχ?να. Μ' ?λον ?τι δε οι εχθρο? του? ενν?ησαν και του? αντεπολ?μησαν απ? τα πλησ?ον οχυρ?ματα με πυροβ?λα και με ?ν καν?νιον, οι ?λληνε? φιλοτιμο?μενοι απ? τον αρχηγ?ν και αμιλλ?μενοι προ? αλλ?λου?, επ?μειναν και κατεσκε?ασαν το οχ?ρωμα το?το, το οπο?ον μ?λι? απε?χεν απ? τα εχθρικ? ?ω? εβδομ?κοντα β?ματα.

Ο Κιουταχ?? φοβο?μενο? μη κατορθ?σωσιν οι ?λληνε? να κ?μωσι προμαχ?να? και ει? τον ελαι?να, το οπο?ον ?θελεν ε?ναι πολλ? επικ?νδυνον δι' αυτ?ν, κατεσκε?ασε και αυτ?? ?λλου? προμαχ?να? μεταξ? του ελαι?νο? και του Ελληνικο? στρατοπ?δου. Επροσπαθο?σε δε παντοιοτρ?πω? ν' αντικρο?η την πρ?οδον των Ελλ?νων. Δι? το?το, ?ταν ?ν σ?μα στρατιωτ?ν διωρισμ?νον απ? τον Καρα?σκ?κην επ?γε να πι?ση ?ν πηγ?διον, κε?μενον ει? την παρακειμ?νην πεδι?δα, ο Κιουταχ?? εκιν?θη κατ' αυτο? με ικαν?ν πεζικ?ν και ιππικ?ν δ?ναμιν, στοχαζ?μενο? ?σω? ?τι ανεγε?ρων οχυρ?ματα και πι?νων θ?σει? πλησ?ον των Ελλ?νων, ηδ?νατο να του? στενοχωρ?ση και να του? βλ?ψη. Οι ?λληνε? αντεστ?θησαν και τον αντ?κρουσαν με ανδρ?αν, δεν ημπ?ρεσαν μ' ?λον το?το να τον εμποδ?σωσι του να κυριε?ση το πηγ?διον και ?λλα? τιν?? περ? αυτ? θ?σει?, ?που κατεσκε?ασαν οχυρ?ματα· απ?λαυσεν ?μω? τα?τα με ζημ?αν εκατ?ν περ?που φονευμ?νων· απ? δε του? ?λληνα? εφονε?θησαν ?ω? δεκαπ?ντε και επληγ?θησαν διπλ?σιοι.

Ο Καρα?σκ?κη? δι? να διορθ?ση την εκ τη? στερ?σεω? του πηγαδ?ου βλ?βην, δι?ρισε και κατεσκε?ασαν δ?ο οχυρ?ματα επ? τινο? λ?φου προ? το πηγ?διον, τα οπο?α μ?λι? απε?χον των εχθρικ?ν ?ω? διακ?σια β?ματα, ει? τα οπο?α ετοποθ?τησε του? Πετμεζα?ου? και τον Σισ?νην με του? υπ? την οδηγ?αν των. Βλ?πων δε ?τι ευδοκιμο?σαν τα επιχειρ?ματ? του και προ?δευον αρκετ?, ε?χε μεγ?λην χαρ?ν, η οπο?α εφα?νετο προ π?ντων απ? το προ? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου φ?ρσιμ?ν του. Δεν εφε?δετο καν?ν ε?δο? επα?νου προ? εκε?νου?, οι οπο?οι ?θελον πρ?ξει καν?ν ?ργον ανδρ?α? ? φρον?σεω? ει? τον π?λεμον· προ π?ντων υπερεξεθε?αζε το εν Μετοχ?ω σ?μα, δι? του οπο?ου κατ?ρθωσε να κατασκευ?ση το οχ?ρωμα εκε?νο, ει? το οπο?ον ε?χεν αποτ?χει την πρ?την φορ?ν και το οπο?ον εθε?ρει ω? σημαντικ?τατον, δι?τι εκε?θεν εθε?ρει τα κιν?ματα του εχθρο? και επροστ?τευε τα περ? αυτ? λοιπ? οχυρ?ματα.

Ει? τοια?την κατ?στασιν ?τον το στρατ?πεδον ?ταν ?φθασεν ει? τον Πειραι? και ο Κ?χραν διωρισμ?νο? απ? την Εθνικ?ν Συν?λευσιν Να?αρχο?. ?φερε δε μεθ' εαυτο? δι?φορα πολεμικ? πλο?α, εν οι? και το δ?κροτον η ?Ελλ???. Ο Καρα?σκ?κη? συνωδευμ?νο? απ? του? σημαντικωτ?ρου? των αξιωματικ?ν του στρατοπ?δου επ?γεν ει? συν?ντευξιν αυτο?. Ο τρ?πο? τη? υποδοχ??, τον οπο?ον μετεχειρ?σθη προ? αυτο?? ο Κ?χραν, του? ε?λκυσε πολλ?, ?στε ?γεινε λ?γο? μεταξ? των ?τι δεν πρ?πει να ?ναι ψευδ? τα περ? αυτο? λεγ?μενα. Ο Κ?χραν ερ?τησεν ει? την συν?ντευξιν τα?την τον αρχηγ?ν περ? τη? καταστ?σεω? του στρατοπ?δου και περ? τη? Ακροπ?λεω? των Αθην?ν. Αυτ?? του εξ?θεσεν εν συν?ψει την κατ?στασιν του στρατοπ?δου, περ? δε τη? Ακροπ?λεω? του εκοινοπο?ησε τα? τελευτα?α? επιστολ?? των πολιορκουμ?νων. Ο Κ?χραν επαιν?σα? τον ζ?λον του στρατε?ματο?, επρ?σφερεν ει? αυτ? δι? του Καρα?σκ?κη μ?αν σημα?αν κυαν?ν, ?χουσαν εν τω μ?σω την γλα?κα, υπεσχ?θη δε να οικονομ?ση ?λα? τα? ελλε?ψει? του. Περ? δε τη? Ακροπ?λεω? ωμ?λησε με πολλ?ν ζωηρ?τητα. Ε?πεν ?τι και την ιδ?αν του ζω?ν προσφ?ρει δι? την ελευθερ?αν των Αθην?ν υπεσχ?θη χ?λια δ?στηλα ει? εκε?νον, ?στι? πρ?το? ?θελε στ?σει, την σημα?αν ει? τα τε?χη τη? Ακροπ?λεω?, και ?ταξε πολλ?? δωρε?? και αμοιβ?? ει? ?λου?, ?ταν ?θελε διαλυθ? το εχθρικ?ν στρατ?πεδον.

?σην υπ?ληψιν ?λαβεν ο Καρα?σκ?κη? προ? τον Κ?χραν, τ?σην καταφρ?νησιν και απ?χθειαν προ? τον Τζιο?ρτζ, διορισθ?ντα και αυτ?ν αρχιστρ?τηγον. Αν και ?ναι πιθαν?ν να εκιν?θη ει? το?το απ? ζηλοτυπ?αν, μ' ?λον το?το τα πρ?τα του αρχιστρατ?γου κιν?ματα του ?δωκαν ικαν?ν αιτ?αν να τον μεμφθ? και να τον κατακρ?νη. Ο Τζιο?ρτζ, ?μα διωρ?σθη, επεχε?ρησε να στρατολογ?ση και ?δωκε δι? το?το χρ?ματα ει? τον Κ?σταν Βλαχ?πουλον. Μετ?βη ?πειτα ει? Μ?γαρα, ?που δι?τριβον οι Σουλι?ται αρχηγο?· ?δωκε και ει? αυτο?? μ?αν ποσ?τητα χρημ?των και του? κατ?πεισε μ' αυτ? να συμμεθ?ξωσι του αγ?νο?. ?στε τι συν?βη εκ το?του; Οι μη κινδυνε?σαντε? και μη αγωνισθ?ντε? επροπληρ?θησαν δι? να λ?βωσι μ?ρο? ει? τον αγ?να, οι δε συγκροτο?ντε? το στρατ?πεδον και αγωνισθ?ντε? δεν απ?λαυσαν τ?ποτε. Η δυσαρ?σκεια δι? την ανισ?τητα τα?την ?τον γενικ? ει? το στρατ?πεδον, η ελπ?? ?μω? εν?? μ?λλοντο? ευτυχο?? ?καμνε του? στρατι?τα? να υπομ?νωσιν.

?ταν ?φθασε και ο Τζιο?ρτζ ει? το στρατ?πεδον, επ?γεν ει? συν?ντευξιν του ο αρχηγ?? με του? σημαντικωτ?ρου? αξιωματικο?? του. Τα? αυτ?? σχεδ?ν ερωτ?σει? του Κ?χραν ?καμε και αυτ?? και τα? ιδ?α? απαντ?σει? ?λαβεν. Εμβ?κε δε ει? εν?ργειαν, και το πρ?τον ?ργον του εστ?θη να διορ?ση ν?ου? φροντιστ??, το οπο?ον ελ?πησε καιρ?ω? τον Καρα?σκ?κην δι?τι υπετ?θετο δυσπιστ?α ει? του? παρ' αυτο? διωρισμ?νου? φροντιστ??. Δι? το?το, ?ταν ο αρχηγ?? του ιππικο? διευθ?νθη προ? τον Καρα?σκ?κην δι? τινα? αν?γκα? των ιππ?ων, αυτ?? διε?θυνε τον απεσταλμ?νον προ? τον αρχιστρ?τηγον, λ?γων ?τι προ? εκε?νον πρ?πει ν' αποτε?νωσι του λοιπο? τα? αιτ?σει? των. Ο απεσταλμ?νο? επρ?βαλε την αν?γκην του ιππικο? ει? τον αρχιστρ?τηγον, αλλ' αυτ?? απεκρ?θη, ?τι δεν δ?ναται να του χορηγ?ση το ζητο?μενον, δι?τι δεν ?βαλεν εισ?τι ει? τ?ξιν τα? υποθ?σει? του. Η ?ρνησι? α?τη επε?ραξε του? ιππε?? και επαραπον?θησαν ει? τον Καρα?σκ?κην, ο οπο?ο? ?δειξε την δυσαρ?σκει?ν του και του? εφαν?ρωσεν ?τι συμπ?σχει και ο ?διο?.

Μ' ?λον το?το ο Καρα?σκ?κη? ενεργο?σεν ακο?ραστα τα καθ?κοντ? του, και ευχαριστο?μενο? δι? τα? καθ' ημ?ραν προστιθεμ?να? ν?α? δυν?μει?, ανησχολε?το προθ?μω? ει? την διευθ?τησιν αυτ?ν, επ?βλεπε πανταχο? και διο?κει το στρ?τευμα τ?σον τακτικ?, ?στε ?λοι εθα?μαζον την φρ?νησιν και δραστηρι?τητ? του. Και τω ?ντι ο Καρα?σκ?κη? ?τον πρ?το? απ? του? ?λληνα? αρχηγο??, ?στι? ?λαβεν υπ? την οδηγ?αν του δι? μια? δεκαπ?ντε περ?που χιλι?δα? στρ?τευμα και το διο?κησε με την μεγαλητ?ραν τ?ξιν, εμπειρ?αν και φρ?νησιν.

Αλλ' ?σον ευχ?ριστο? ?τον η κατ?στασι? του στρατοπ?δου, τ?σον αθλ?α επαρουσι?ζετο εκε?νη των πολιορκουμ?νων. Αν?γγειλαν κατ' επαν?ληψιν ει? τον αρχηγ?ν ?τι εξ?λιπον δι?λου σχεδ?ν και αι τροφα? και το νερ?ν και τα ιατρικ? δι? του? πληγωμ?νου? και ασθενε??, ?στε ευρ?σκοντο ει? την εσχ?την αμηχαν?αν. Το?το ?δωκεν αιτ?αν ει? τον Καρα?σκ?κην να συγκροτ?ση συμβο?λιον περ? τη? Ακροπ?λεω?. Συν?λθον λοιπ?ν ει? την σκην?ν του μ?ρο? των προκριτωτ?ρων αξιωματικ?ν και ο Κ?χραν. Γενομ?νη? δε συζητ?σεω? περ? του τρ?που καθ' ον θ?λουν δυνηθ? να επιταχ?νωσι την δι?λυσιν τη? πολιορκ?α?, ο Καρα?σκ?κη? επρ?βαλεν ?τι νομ?ζει τη? πρ?τη? αν?γκη? το να κυριευθ? απ? του? ?λληνα? το μοναστ?ριον του αγ?ου Σπυρ?δωνο? ει? Πειραι?· δι?τι με το?το ?θελον π?σει ει? την εξουσ?αν των και ?λα τα περ? αυτ? οχυρ?ματα, ?στε το ει? Κερατζ?νι στρατ?πεδον ?θελεν ενωθ? με το ει? Φαληρ?α, και τ?τε ?λοι ομο? ?θελον ε?ναι ει? κατ?στασιν να επιχειρ?σωσι καν?ν κ?νημα γενικ?ν κατ? του εχθρικο? στρατοπ?δου με ελπ?δα επιτυχ?α?. Ο Κ?χραν εζ?τησε απ? τον αρχηγ?ν να του ε?πη τι να πρ?ξη, ? π?? να κατασταθ? ωφελιμ?τερο? ει? εκτ?λεσιν του προβαλλομ?νου σχεδ?ου, ο δε Καρα?σκ?κη? κολακευθε?? απ? τον ευγεν? τρ?πον του Κ?χραν, απεκρ?θη ?τι αφιερ?νει ει? αυτ?ν την κατεδ?φισιν του μοναστηρ?ου· δι?τι τον νομ?ζει υπ?ρτατον των μηχανικ?ν και τολμηρ?τατον εκτελεστ?ν και των πλ?ον επικινδ?νων επιχειρ?σεων.

Αφ' ο? ενεκρ?θη αυτ? το σχ?διον, ο Κ?χραν εζ?τησε να ?δη την θ?σιν του μοναστηρ?ου· και ο Καρα?σκ?κη? τον ωδ?γησεν ει? ?να ωχυρωμ?νον λ?φον, απ? τον οπο?ον ηδ?νατο να ?δη και την θ?σιν τα?την και το λοιπ?ν στρατ?πεδον. Αλλ' επειδ? ο Κ?χραν δεν εν?μισεν ικαν?? ?σα? παρατηρ?σει? ?καμεν απ? αυτ?ν τον λ?φον και εζ?τησε να οδηγηθ? πλησι?στερον, ο Καρα?σκ?κη? δι?ρισε τον Χατζ? Μιχ?λην, αρχηγ?ν του ιππικο?, να τον οδηγ?ση ?σον πλησι?στερον ?τον δυνατ?ν. Ο Κ?χραν λοιπ?ν δι? θαλ?σση?, ο δε Χατζ? Μιχ?λη? δι? ξηρ?? επροχ?ρησαν προ? την θ?σιν του μοναστηρ?ου ?σον πλησι?στερον ηδυν?θησαν· και αφ' ο? ?καμεν ο Κ?χραν ?σα? επεθ?μει να κ?μη παρατηρ?σει?, υπεσχ?θη να επιχειρ?ση την κατεδ?φισιν του μοναστηρ?ου.

Ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ο? ?πραξε τα?τα μετ? του Κ?χραν, ?δωκε τα? ακολο?θου? διαταγ??. Επειδ? κ?ντρον τη? μ?χη? ?μελλε να γ?νη το μοναστ?ριον, του οπο?ου την κατεδ?φισιν ε?χεν υποσχεθ? να επιχειρ?ση ο Κ?χραν, οι ει? την ρ?χην ευρισκ?μενοι ?λληνε? να μην κ?μωσι καν?ν κ?νημα, οποιαδ?ποτε και αν ?θελεν ε?ναι η ?κβασι? του κατ? το μοναστ?ριον επιχειρ?ματο?. ?σοι δε δεν ε?ναι διωρισμ?νοι ει? οχυρ?ματα, καθ?? και ?σοι πλεον?ζουσιν ει? αυτ?, να ?ναι ?τοιμοι ν' ακολουθ?σωσι τον αρχηγ?ν ?ταν του? προσκαλ?ση. Ει? το πλησι?στερον του Παλαιοκ?στρου Ελληνικ?ν οχ?ρωμα δι?ταξε να στηθ? ?ν καν?νιον, δι? να κανονοβολ?σι του? ει? το?το εχθρο??, ?χι δι? να του? βλ?πτωσιν, αλλ? μ?νον δι? να του? απασχολ?σι. Δι?ταξε ταυτοχρ?νω? και τον Νικ?λαον Πετμεζ?ν να διαβ? δι? θαλ?σση? ?πισθεν του μοναστηρ?ου και να κινηθ? και αυτ?? εκε?θεν κατ? των εχθρ?ν. Προ? το μ?ρο?, ?που ο?το? ?μελλε, να αποβ?, οι εν τω μοναστηρ?ω εχθρο? ε?χον π?μψει φυλακ?ν συγκειμ?νην απ? εκατ?ν περ?που στρατι?τα?. Οι περ? τον Πετμεζ?ν εφορμ?σαντε? κατ' αυτ?ν του? τρ?πουσιν ει? φυγ?ν· εν? δε ο?τοι ακολουθο?σαν δι?κοντε? και επλησ?αζον ει? ?ν εχθρικ?ν οχ?ρωμα, οι ει? Φαληρ?α κινηθ?ντε? ει? ?μιλλαν απ? το παρ?δειγμα και προηγουμ?νου του σημαιοφ?ρου των Υδρα?ων, εφορμο?ν ?ω? χ?λιοι ει? το Τουρκικ?ν οχ?ρωμα και εισπηδ?σιν ει? αυτ?, καθ' ην εποχ?ν επ?πιπτον ει? αυτ? απ? το ?λλο μ?ρο? οι περ? τον Πετμεζ?ν. ?σοι απ? του? εν αυτ? Το?ρκου? δι?φυγον την μ?χαιραν των Ελλ?νων κατ?φυγον ?ντρομοι ει? το μοναστ?ριον και ει? τα πλησι?στερα εχθρικ? οχυρ?ματα.

Την ευτυχ? τα?την ?κβασιν θεωρ?σα? απ? το αντιπ?ραν μ?ρο? ο αρχηγ??, επαρακ?νησε του? μετ' αυτο? να κινηθ?σι κατ? των εχθρ?ν, και συνοδευ?μενο? απ? τον I. Θ. Κολοκοτρ?νην, εφορμ? κατ? του Παλαιοκ?στρου. Οι ει? αυτ? Το?ρκοι δεν ηδυν?θησαν ν' αντισταθ?σιν, αλλ' αμ?σω? ?ντρομοι ετρ?πησαν ει? φυγ?ν. Δι?σπειραν τον τρ?μον και ει? τα πλησ?ον οχυρ?ματα, απ? τα οπο?α εθε?ρουν την ?τακτον φυγ?ν των, ?στε ει? ολ?γων στιγμ?ν δι?στημα οι ?λληνε? προοδε?οντε? με προθυμ?αν αποκατ?στησαν κ?ριοι ?λων των παρ? την θ?λασσαν Τουρκικ?ν οχ?ρωμ?των και επολι?ρκησαν στεν?τατα το μοναστ?ριον. Τοιο?το? τρ?μο? ενεσπ?ρη εκε?νην την ημ?ραν ει? του? εχθρο?? και ει? τ?σην αθυμ?αν και δειλ?αν εφα?νοντο βυθισμ?νοι, ?στε ολ?γη προσβολ?, ω? πολλο? εσυμπ?ραινον, ?θελε του? τρ?ψει ει? φυγ?ν και οι ?λληνε? ?θελον δυνηθ? να φθ?σωσιν ει? τον ελαι?να. Αλλ' ο Καρα?σκ?κη? δεν εν?κρινε να επεκτε?νη περισσ?τερον την ν?κην του, φοβο?μενο? ?σω? την απροσχεδ?αστον εξ?πλωσιν του στρατοπ?δου. Η ημ?ρα εκε?νη υπ?ρξεν ημ?ρα πανηγ?ρεω? δι? του? ?λληνα?· δι? συγχρ?νω? με του? πολεμο?ντα? επυροβ?λουν και ?λοι οι λοιπο?, καθ?? και οι πολιορκο?μενοι ει? το φρο?ριον, εξηγο?ντε? με το?το την ευχαρ?στησ?ν των ει? τα γεν?μενα.

Ολ?γα? ?ρα? μετ? την μ?χην τα?την ?φθασαν ει? το στρατ?πεδον και τα ει? Μ?γαρα διατρ?βοντα Σουλι?τικα σ?ματα, τα οπο?α ετοποθ?τησεν ο αρχηγ?? ει? ?ν απ? τα κατ' εκε?νην την ημ?ραν κυριευθ?ντα εχθρικ? οχυρ?ματα. Οι αρχηγο? των σωμ?των το?τω?, και προ π?ντων ο Κ?στα? Μπ?τζαρη?, επροσπ?θησαν να δε?ξωσιν ει? τον Καρα?σκ?κην, ?τι γνωρ?ζουσι την φρ?νησιν και εμπειρ?αν του και ?τι τον σ?βονται δι? τα?τα και ευχαρ?στω? δ?χονται να υπηρετ?σωσι την πατρ?δα υπ? την οδηγ?αν του. Ο δε Καρα?σκ?κη? αποκριθε?? μετριοφρ?νω? και αποδ?σα? την αιτ?αν τη? μεταξ? των διαφων?α? ει? τα αφε?κτω? επακολουθο?ντα την ανθρωπ?νην αδυναμ?αν λ?θη, του? επαρακ?λεσε να ?ναι πρ?θυμοι ει? τον μ?λλοντα αγ?να και να συνεργασθ?σιν ω? αδελφο? με ομ?νοιαν και καθαρ?τητα καρδ?α?.

Ο Καρα?σκ?κη?, αφ' ο? ετοποθετ?θη ει? το Παλαι?καστρον, το οπο?ον αυτ?ν την ημ?ραν εξουσ?ασεν απ? του? εχθρο??, και αφ' ο? δι?ρισε και ει? τα λοιπ? οχυρ?ματα τα? αναγκα?α? φυλακ??, εκ?λεσε του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου δι? να σκεφθ? μετ' αυτ?ν πο?ον μ?τρον ?πρεπε να μεταχειρισθ?σι δι? να βι?σωσι του? αποκλεισθ?ντα? ει? το μοναστ?ριον να παραδοθ?σι ταχ?τερον. Ενεκρ?θη δε να μεταχειρισθ?σι καλ?τερον μ?σα συμβιβαστικ?, με την ελπ?δα του ?τι κατορθ?νεται συντομ?τερον δι' αυτ?ν η αναχ?ρησι? των εχθρ?ν, το οπο?ον επεθ?μει καθ' υπερβολ?ν ο Καρα?σκ?κη?, δι? να δυνηθ?, απαλλαττ?μενο? απ? τα? προ? αυτ? το μ?ρο? ενασχολ?σει?, να προοδε?ση ει? το υπ?ρ τη? Ακροπ?λεω? σχ?δι?ν του. Ο Καρα?σκ?κη? επρ?τεινε να κοινοποιηθ? η γν?μη α?τη και ει? τον Κ?χραν και μ?λιστα ει? αυτ?ν ν' αφιερ?σωσι το να κ?μη ει? του? αποκλεισμ?νου? το πρ?βλημα του ν' αναχωρ?σωσι μ' οπο?α? συνθ?κα? ?θελον ευαρεστηθ?, δι?τι, ε?πε, δεν ?χουν οι Το?ρκοι προ? αυτ?ν την οπο?αν ?χουν προ? του? ?λληνα? καταφρ?νησιν.

Κατ? συν?πειαν το?των ο Κ?χραν ?πεμψεν αμ?σω? ει? του? πολιορκουμ?νου? μ?αν λ?μβον δι? να του? προβ?λη να παραδοθ?σι· αλλ? μ?λι? εφ?νη πλησι?ζουσα προ? το μοναστ?ριον η λ?μβο?, και οι πολιορκο?μενοι επυροβ?λησαν κατ' αυτ??, ?στε επλ?γωσαν ?να ?γγλον Φιλ?λληνα. Οι απεσταλμ?νοι ηναγκ?σθησαν να οπισθοδρομ?σωσι και η αποστολ? των δεν ?λαβεν ?κβασιν. Ο Κ?χραν αγανακτ?σα? καθ' υπερβολ?ν δι? το παρ?λογον φ?ρσιμον των Το?ρκων, δι?ταξεν αμ?σω? το δ?κροτον και τα λοιπ? πλο?α τα συγκροτο?ντα τον στ?λον του να κανονοβολ?σωσι το μοναστ?ριον. Τα πλο?α εξακολουθ?σαντα ?ω? το εσπ?ρα? κατ? συν?χειαν τον κανονοβολασμ?ν, κατεκρ?μνισαν τα τε?χη του μοναστηρ?ου· μ' ?λον το?το οι Το?ρκοι υπ?μεινον, δι?τι (καθ?? ?πειτα παραδοθ?ντε? ωμολ?γησαν) δεν υπ?φερον σημαντικ?ν φ?νον απ? τον κανονοβολισμ?ν των Ελλ?νων.

Ο Καρα?σκ?κη? εφρ?ντισε ν' αυξ?ση τα? πολιορκο?σα? το μοναστ?ριον φρουρ??, δι? να μην αφ?ση να σταλ?σιν ει? του? αποκλεισμ?νου? βο?θεια και τροφα? απ? τον Κιουταχ?ν, το οπο?ον υπ?πτευεν· ο Κιουταχ?? ?μω?, μ' ?λον ?τι οι αποκλεισμ?νοι κατ?ρθωσαν να του γνωστοποι?σωσι δι? τινο? επ?τηδε? απεσταλμ?νου την δειν?τητα τη? θ?σε?? των και τα? αν?γκα? των, δεν ?πραξ? τι προ? βο?θει?ν των ο?τε εκε?νην την ν?κτα, ο?τε την επομ?νην ημ?ραν ? δι?τι δεν ηδ?νατο, ? δι?τι εν?μισεν ?τι δεν ?σαν ει? την εσχ?την αν?γκην, αλλ' ηδ?ναντο ακ?μη ν' ανθ?ξωσι.

Την επομ?νην ημ?ραν τα πλο?α επαν?λαβον τον κανονοβολισμ?ν, ?μα αν?τειλεν ο ?λιο?, και δεν ?παυσαν ειμ? το εσπ?ρα?. Οι Το?ρκοι βλ?ποντε? ?τι κατεδαφ?σθη ολοτελ?? το μοναστ?ριον, ?τι του? εξ?λιπον αι τροφα? και τα πολεμοφ?δια, προ π?ντων δε το νερ?ν, τελευτα?ον μη βλ?ποντε? ουδ? βο?θειαν καμμ?αν, ουδ? καν προσπ?θειαν συνδρομ?? απ? το μ?ρο? των οικε?ων των, εν? μ?λι? απε?χον πεντακ?σια β?ματα, απεφ?σισαν να ζητ?σωσι συνθ?κα? και διε?θυνον ταυτοχρ?νω? το πρ?βλημ? των ει? τον Καρα?σκ?κην, τον Να?αρχον και τον Αρχιστρ?τηγον.

Το πρ?βλημα των Το?ρκων ?τον να εξ?λθωσι με τα ?πλα και τα? αποσκευ?? των και να μεταβ?σιν ανεν?χλητοι ει? το Τουρκικ?ν στρατ?πεδον. Ο δε Καρα?σκ?κη? επιθυμ?ν να δεχθ? αυτ? με την γν?μην τρ?πον τιν? και την συγκατ?θεσιν ?λου του στρατοπ?δου, περι?λθε μ?νο? του τα? διαφ?ρου? θ?σει? και το εκοινοπο?ησε. Απαντ?ν δε δυσκολ?α? τιν?? ει? μερικο??, επροσπ?θησε και του? ?πεισε β?λλων προ οφθαλμ?ν των την αν?γκην τη? ταχ?στη? συνδρομ??, την οπο?αν ε?χον οι εν τη Ακροπ?λει ?λληνε?, το ?δηλον του μ?λλοντο?, το ?στατον τη? τ?χη? του πολ?μου και τ?λο? τα αδ?μενα περ? εκστρατε?α? του Ιμπρα?μη ει? Αττικ?ν. Το δε ?γγραφον, δι? του οπο?ου απεδ?χετο την παρ? των εχθρ?ν προβαλλομ?νην συνθ?κην, ?βαλε και το υπ?γραψαν και οι Σουλι?ται, αφ' εν?? μεν μ?ρου? δι? να του? αφαιρ?ση το ν' αντιπρ?ξωσιν, αφ' ετ?ρου δε δι?τι ?διδον πολλ?ν π?στιν οι Αλβανο? ει? αυτο??. Οι Το?ρκοι λαβ?ντε? το ?γγραφον το?το και ευχαριστο?μενοι τρ?πον τιν? απ? τον Καρα?σκ?κην, του εμ?νυσαν δι? των απεσταλμ?νων του, ?τι επειδ? του? συγχωρο?ν να εξ?λθωσι με τα ?πλα και τα? αποσκευ?? των και επειδ? ο Κιουταχ?? δεν εφρ?ντισεν υπ?ρ τη? σωτηρ?α? των, υπ?σχονται μεθ' ?ρκου ?χι μ?νον να μη κιν?σωσιν ?πλα κατ? των Ελλ?νων ει? τα? μελλο?σα? μ?χα?, αλλ' ακ?μη και να αναχωρ?σωσι δι?λου απ? το στρατ?πεδον, παραλαμβ?νοντε? μαζ? των και ?σου? ?λλου? δυνηθ?σιν εκ των συγγεν?ν, φ?λων και συμπατριωτ?ν των.

Προ? ασφαλ? εκτ?λεσιν τη? συνθ?κη? τα?τη? οι Το?ρκοι εζ?τησαν εν?χυρα και εδ?θησαν ει? αυτο?? ο Β?σο?, ο Ιω?ννη? Λογοθ?του και ?λλοι τιν??, του? οπο?ου? παραλαβ?ντε? οι Το?ρκοι ει? το μ?σον των, εκ?νησαν απ? το μοναστ?ριον προ? το στρατ?πεδον του Κιουταχ?, προπορευομ?νου και οδηγο?ντο? αυτο?? του Καρα?σκ?κη. Προ τη? παραδ?σεω? των Το?ρκων εκοινολογε?το ει? το στρατ?πεδον ?τι ?σαν πλουσι?τατοι και με πλ?θο? πολυτ?μων ?πλων και αποσκευ?ν· δι? το?το πλ?θο? στρατιωτ?ν συν?ρρευσεν ει? το μοναστ?ριον κινο?μενον απ? περι?ργειαν να ιδ?. Πολλο? εξ αυτ?ν, αφ' ο? δεν ε?δον σ?μφωνα τα πρ?γματα με τα λεγ?μενα, ηκολο?θουν του? Το?ρκου? συρ?μενοι απ? μ?αν περι?ργειαν, την οπο?αν εκινο?σεν ει? αυτο?? ?ν θ?αμα σπ?νιον ει? τον αγ?να το?τον, ο οπο?ο? αμφοτ?ρωθεν εγ?νετο εξολοθρευτικ??. Ε?χον αρκετ? προχωρ?σει οι Το?ρκοι, ?ταν ?λλην τι? εκ των παρακολουθο?ντων εζ?τησε να λ?βη βια?ω? απ? ?να Το?ρκον ?ν πυροβ?λον (τουφ?κι). Ο Το?ρκο? αντ?τεινεν, επειδ? δε ο ?λλην επ?μενεν ει? την αρπαγ?ν προσθ?των και απειλ??, ο Το?ρκο? στενοχωρηθε?? πυροβολε? κατ? του ?λληνο? με την πιστ?λα του. Οι στρατι?ται οι οπο?οι, φα?νεται, επεθ?μουν αιτ?αν, ?λαβον αμ?σω? μ?ρο? ει? την ταραχ?ν, και ο μεν πλησι?στερο? κτυπ? και φονε?ει τον Το?ρκον, οι δε λοιπο? επιπ?πτουν ει? του? ?λλου?. Οι παρευρεθ?ντε? αξιωματικο? επροσπ?θησαν να καταπα?σωσι την ταραχ?ν μεταχειρισθ?ντε? και παρακλ?σει? και απειλ??, δεν ημπ?ρεσαν ?μω? να το κατορθ?σωσι. Εφονε?θησαν δε εκ των τριακοσ?ων διακ?σιοι πεντ?κοντα, οι δε λοιπο? μ?λι? δι?φυγον την σφαγ?ν. Ει? τον θ?ρυβον το?τον εφονε?θησαν και απ? του? ?λληνα? ?ω? δ?κα και επληγ?θησαν διπλ?σιοι. Ο δε Καρα?σκ?κη? και τα εν?χυρα, καθ?? και οι παρευρεθ?ντε? αξιωματικο? μ?λι? δι?φυγον τον κ?νδυνον.

Ο Καρα?σκ?κη? τ?σην λ?πην αισθ?νθη δι? την β?ρβαρον και απ?νθρωπον τα?την πρ?ξιν, ?στε του ?τον προκριτ?τερον να χαθ? παρ? να επιζ?ση ει? ?ργον, το οπο?ον ?μελλε ν' αμαυρ?ση την υπ?ληψιν ?λου του στρατοπ?δου. Το μ?γεθο? τη? θλ?ψε?? του ηδ?νατ? τι? να το συμπερ?νη απ? τα παρ?ξενα και μανι?δη κιν?ματ? του. ?βριζε τον α?τιον και του? αξιωματικο??, ?σου? εν?μιζεν ?τι δεν εφρ?ντισαν ?σον ?πρεπε δι? να προλ?βωσιν, ? να εμποδ?σωσι το δυστ?χημα, αναθεμ?τιζε την ?ραν και ?, τι ?λλο ?ρχετο ει? τον νουν του εκε?νην την στιγμ?ν. Τρ?μων απ? τον θυμ?ν του, εκινε?το ω? μανι?δη? ικαν?ν ?ραν χωρ?? ν' αποφασ?ση τ?ποτε· τελευτα?ον δι?ρισε και εμ?ζωξαν την σκην?ν του δι? να αναχωρ?ση· αν?γγειλε δε την φυγ?ν του και ει? του? οικειοτ?ρου? του δι? να τον συνακολουθ?σωσι, λ?γων ?τι δεν θ?λει πλ?ον να διοικ? επ?ορκον και ?πιστον στρ?τευμα. Πολλο? των σημαντικοτ?ρων αξιωματικ?ν συνελθ?ντε? περ? αυτ?ν μ?λι? τον κατ?πεισαν με τα? παρακιν?σει? των να αναλ?βη την συν?χειαν των εργασι?ν του και να φροντ?ση να εκπλ?νη το ?νειδο? του στρατοπ?δου, ευρ?σκων και τιμωρ?ν τον α?τιον τη? τρομερ?? τα?τη? απιστ?α?· εξετ?ζων δε ο Καρα?σκ?κη? επληροφορ?θη, ?τι ο πρωτα?τιο? ?τον ε?? εκ των στρατιωτ?ν του Ιω?ννου Νοταρ?. Αμ?σω? λοιπ?ν δι?ταξε και εβ?λθη υπ? φ?λαξιν ο στρατηγ?? ο?το?, ?ω? ου ε?ρη και παραδ?ση ει? το στρατ?πεδον τον ?νοχον.

Ει? τα?τα ενησχολε?το ο Καρα?σκ?κη? ομο? με του? σημαντικωτ?ρου? των αξιωματικ?ν, ?ταν εγχειρ?ζεται ει? αυτ?ν διαμαρτ?ρησι? απ? μ?ρου? του αρχιστρατ?γου δι? την καταπ?τησιν τη? συνθ?κη? και την σφαγ?ν των εχθρ?ν. Συναρπασθε?? αμ?σω? απ? θυμ?ν και αγαν?κτησιν ε?πε σωρε?αν ?βρεων και κακολογι?ν εναντ?ον του αρχιστρατ?γου εν?πιον και του ιδ?ου απεσταλμ?νου του· στραφε?? ?πειτα προ? του? αξιωματικο?? του ε?πε με τ?νον ενταυτ? και παρ?πονον· ??χει αρ? γε γν?σιν, εν? θεωρε? απ? την γολ?τταν τον π?λεμον, να διευθ?νη διαμαρτυρ?σει? ει? ημ??, οι οπο?οι αντιπαλα?ομεν με τ?σων ειδ?ν διαβ?λου?;? Ο Καρα?σκ?κη? δι? την οπο?αν ε?χεν αποκτ?σει ει? το στρατ?πεδον υπ?ληψιν και δ?ναμιν δεν εφοβε?το, ουδ? εσ?βετο τον αρχιστρ?τηγον, ο οπο?ο?, ω? μη συμμετ?χων μ?λιστα των κακοπαθει?ν και κινδ?νων του πολ?μου, δεν ενομ?ζετο αρχηγ??, αλλ? προμηθευτ?? των αναγκα?ων του στρατοπ?δου, και επειδ? ουδ? τα?τα δεν ?σαν ικαν? και ?φθονα, ω? ?λπισαν κατ' αρχ??, δεν ε?χε δ?ναμιν αν?λογον με την αξ?αν του υπουργ?ματ?? του. Ελυπ?θη ?χι ολ?γον και ο Κ?χραν δι? την καταπ?τησιν τη? συνθ?κη? και ει? την πρ?την ορμ?ν του θυμο? του δι?ρισε και εξ?λθον ?λα τα υπ? την οδηγ?αν του πλο?α απ? τον Πειραι? και ?ραξαν απ? το ?πισθεν μ?ρο?· συγχρ?νω? δι?ταξε και ανεχ?ρησαν τριακ?σιοι περ?που εκ των υπ' αυτο? στρατολογηθ?ντων, οι οπο?οι προ ολ?γου ε?χον αποβ? και τοποθετηθ? ει? το Παλαι?καστρον. Ο Καρα?σκ?κη? μ' ?λα τα?τα δεν απ?καμεν, αλλ' εξακολουθο?σε τα? εργασ?α? του ?πω? ηδ?νατο. Κατ?πεισε δε και τον στ?λαρχον και τον αρχιστρ?τηγον να λησμον?σωσι τα γεν?μενα και να συμπρ?ξωσιν ω? και πρ?τερον.

?χων δε π?ντοτε προ οφθαλμ?ν τον κ?νδυνον τη? Ακροπ?λεω? και βλ?πων την αν?γκην του να κ?μη καν?ν αποφασιστικ?ν κ?νημα υπ?ρ των εν αυτ? πολιορκουμ?νων, πολλ?? ημ?ρα? κατ? συν?χειαν ?τον ει? ανησυχ?αν και περιφερ?μενο? ει? τα? διαφ?ρου? θ?σει? του στρατοπ?δου επαρατηρο?σε και εσχεδ?αζεν. Εν μια δε των ημερ?ν παραλαμβ?νει του? σημαντικωτ?ρου? των αξιωματικ?ν και μεταβα?νει ει? το ει? Φαληρ?α στρατ?πεδον, δι? να κ?μη κ' εκε?θεν παρατηρ?σει?. Αφ' ο? ικαν?ν ?ραν με το τηλεσκ?πιον περιειργ?σθη ?λον τον μεταξ? του Ελληνικο? στρατοπ?δου και τη? Ακροπ?λεω? τ?πον, εκ?λεσε πλησ?ον του του? αξιωματικο?? και του? ε?πεν ?τι νομ?ζει ωφ?λιμον να κινηθ?σιν οι ?λληνε? προ? την Ακρ?πολιν διηρημ?νοι ει? δ?ω σ?ματα, αν? τ?σσαρα? χιλι?δα? ?καστον, και εφωδιασμ?νοι με οκτ? ημερ?ν τροφ?? και πολεμεφ?δια και με τ' αναγκα?α εργαλε?α προ? κατασκευ?ν οχυρωμ?των. Το ?ν εκ των δ?ω το?των σωμ?των να διευθυνθ? δεξι?θεν, το δε εξ αριστερ?ν δι? του ελαι?νο?· εδε?κνυε δε ταυτοχρ?νω? και τα? θ?σει? ?που εν?μιζεν ασφαλ?? να τοποθετηθ?σι τα σ?ματα τα?τα, δι? ν' αντικρο?σωσι την πρ?την ορμ?ν του εχθρο? και να ενεργ?σωσιν ?πειτα εκε?θεν περ? τη? προ?δου των ει? Ακρ?πολιν.

Αφ' ο? εκοινοπο?ησε το σχ?διον το?το και ει? τον στ?λαρχον και ει? τον αρχιστρ?τηγον και ?γεινε δεκτ?ν, επροσκ?λεσεν ει? την σκην?ν του ?λου? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου δι? να σχεδι?σωσι λεπτομερ?στερον περ? του τρ?που, με τον οπο?ον ?πρεπε να κινηθ?σι τα σ?ματα και π?? και απ? πο?ου? να οδηγηθ?σι. Γνωρ?ζων δε το φ?λαρχον των Σουλιωτ?ν, επρ?τεινεν ει? αυτο?? να οδηγ?σωσι το ?ν σ?μα, το δε ?τερον ε?πεν ?τι ?μελλε να το οδηγ?ση αυτοπροσ?πω? ο ?διο?· αν?λαβε δε ει? τον εαυτ?ν του να κινηθ? ει? την εκ δεξι?ν εκστρατε?αν, ?τι? ?μελλε να ?ναι η δυσκολοτ?ρα· αλλ' οι Σουλι?ται κινο?μενοι απ? φιλοτιμ?αν και ?μιλλαν εζ?τησαν να διορισθ?σιν αυτο? ει? το κινδυνωδ?στερον μ?ρο?, και ο Καρα?σκ?κη? συγκατετ?θη.

Την επιο?σαν ο Καρα?σκ?κη? δι?ρισεν υπ? την οδηγ?αν των Σουλιωτ?ν τον Ιω?ννην Νοταρ?ν, τον οπο?ον ε?χεν ?δη αφ?σει ελε?θερον ω? αναδειχθ?ντα αθ?ον τη? ει? του? Το?ρκου? γενομ?νη? απιστ?α?, και τον Μακρυγι?ννην, δι?τι ε?χεν υπ? την οδηγ?αν του του? Αθηνα?ου?, οι οπο?οι ω? ?μπειροι των θ?σεων εχρησ?μευον και ω? οδηγο?. Αυτ?? δε συνεκρ?τησε το σ?μα του απ? τα λοιπ? στρατε?ματα. Μη ?χων δε τα αναγκα?α εργαλε?α, ηναγκ?σθη να βραδ?νη ολ?γα? ακ?μη ημ?ρα? το κ?νημα, ?ω? ου να προμηθευθ? τα?τα απ? Σαλαμ?να και Α?γιναν, ?που ε?χε στε?λει επ?τηδε? πλο?α.

Αφ' ο? εφωδι?σθη και απ? τα?τα, ειδοπο?ησε του? αρχηγο?? ?σοι ?μελλον να εκτελ?σωσι το σχ?διον, δι? να ετοιμασθ?σιν. Επλησ?ασαν ει? την ξηρ?ν και τα πλο?α, ει? τα οπο?α ?μελλον να επιβ?σι τα στρατε?ματα· αλλ' ανεβλ?θη κ' εκε?νην την ν?κτα το κ?νημα δι? τινα? ελλε?ψει?, τα? οπο?α? δεν επρ?λαβον να οικονομ?σωσι· την επομ?νην ημ?ραν ?πεμψεν ο Καρα?σκ?κη? ει? τον αρχιστρ?τηγον ζητ?ν πολεμεφ?δια δι? να εφοδι?ση τα στρατε?ματα, ?σα ?μελλον να κ?μωσι το κ?νημα· επειδ? δε εκε?νο? του ?πεμψεν οκτ? μ?νον κιβ?τια, αυτ?? νομ?ζων ολιγωτ?την την ποσ?τητα τα?την ω? προ? το πλ?θο? των στρατιωτ?ν και το επιχε?ρημα και γνωρ?ζων την δυσκολ?αν του να εφοδιασθ?σιν ?λλοτε, αφ' ο? ?θελον τοποθετηθ? μακρ?ν του στρατοπ?δου και τη? θαλ?σση?, ηγαν?κτησε καθ' υπερβολ?ν και ε?πε μυρ?α? ?βρει? εναντ?ον του αρχιστρατ?γου, επ? παρουσ?α μ?λιστα του απεσταλμ?νου του. Η βραδ?τη?, με την οπο?αν ενεργε?το η εκστρατε?α α?τη εναντ?ον τη? επιθυμ?α? του, τα συμβα?νοντα συχν? εμπ?δια, αι αντεν?ργειαι αι οπο?αι πλαγ?ω? του εγ?νοντο, ? εν?μιζεν ?τι του εγ?νοντο, ?σω? και η συνεχ?? του νο?? του ενασχ?λησι? ει? το κ?νημα το?το τον ετ?ραξαν τ?σον κατ' εκε?να? τα? ημ?ρα?, ?στε εκυριε?θη απ? πυρετ?ν.

Ει? τοια?την κατ?στασιν ?τον ο Καρα?σκ?κη?, ?ταν επαρουσι?σθη ει? αυτ?ν ο Κ?στα? Βλαχ?πουλο?, αρχηγ?? εν?? σ?ματο?, στρατολογηθ?ντο? με χρ?ματα του αρχιστρατ?γου, ει? τον οπο?ον ιδ?ω? αν?κε και αυτ?? ο ?διο?· ?τον διωρισμ?νο? ει? ?ν οχ?ρωμα πολλ? πλησ?ον των εχθρ?ν και αναγκαζ?μενο? να ?ναι αδιακ?πω? ει? π?λεμον υπ?φερε πολ?, δι?τι επληγ?νοντο καθ' ημ?ραν οκτ? ?ω? δ?κα των στρατιωτ?ν του. Βλ?πων λοιπ?ν ?τι ημ?ραν παρ' ημ?ραν εγ?νετο ασθεν?στερον το σ?μα του και δι? να προλ?βη κ?θε ενδεχ?μενον εκοινοπο?ησεν ει? τον Καρα?σκ?κην την κατ?στασ?ν του και του εζ?τει βο?θειαν. Ο Καρα?σκ?κη? αγανακτημ?νο? απ? τα κατ' εκε?να? τα? ημ?ρα? διατρ?ξαντα, τεταραγμ?νο? απ? την θ?ρμην, δυσαρεστημ?νο? προ π?ντων δι?τι ο αρχιστρ?τηγο? ε?χε δ?σει χρ?ματα ει? αυτ?ν και του? στρατι?τα? του, εν? δεν ε?χον συμμεθ?ξει των κινδ?νων τη? εκστρατε?α? τα?τη?, τον εδ?χθη με πολλ?ν αγρι?τητα και ωνε?δισεν ω? ?νανδρον και αυτ?ν και του? στρατι?τα? του, του επρ?σθεσε δε ?τι, καθ?? αυτο? μ?νοι καθ' ?λον το στρατ?πεδον λαμβ?νουν χρ?ματα, ο?τω πρ?πει και ει? μεγαλητ?ρου? κινδ?νου? να ε?ναι εκτεθειμ?νοι. Ματα?ω? ο Κ?στα? Βλαχ?πουλο? επροσπ?θησε με συστολ?ν και ταπε?νωσιν να δικαιολογ?ση το ζ?τημ? του· ο Καρα?σκ?κη? ευρισκ?μενο? π?ντοτε ει? την ιδ?αν ?ξαψιν· ?Φ?γε (ε?πεν ει? αυτ?ν) με του? εξακοσ?ου? αν?νδρου? στρατι?τα? σου· την θ?σιν εκε?νην διακ?σιοι μ?νον εμπειροπ?λεμοι στρατι?ται ε?ναι ικανο? να την φυλ?ξωσιν?. Και αποτειν?μενο? προ? τον Γε?ργιον Γεροθαν?ση, παρευρεθ?ντα εκε?· ?Π?γαινε (ε?πε) λ?βε διακοσ?ου? απ? του? ανδρε?ου? συστρατι?τα? σου και αν?λαβε την φ?λαξιν αυτ?? τη? θ?σεω??· εσκεπ?σθη ?πειτα δι? να ησυχ?ση και να κοιμηθ?. Την διαταγ?ν τα?την ω? πηγ?ζουσαν απ? την ?ξαψιν του θυμο? δεν ?κριναν ε?λογον να την β?λωσιν ει? εν?ργειαν ο?τε ο Βλαχ?πουλο?, ο?τε ο Γε?ργιο? Γεροθαν?ση?.

Την στιγμ?ν τα?την Κρητικο? τ?νε? και Υδρα?οι προχωρ?σαντε? προ? το μ?ρο? των Το?ρκων ηκροβολ?ζοντο, παρακινο?ντε? τρ?πον τιν? του? εχθρο?? ει? αντ?κρουσιν. Οι πλησι?στεροι των Το?ρκων ?πεμψαν κατ' αυτ?ν αν?λογον δ?ναμιν. Αλλ' επειδ? συν?ρρεον κατ' ολ?γον πολλο? ?λληνε? ει? βο?θειαν των πολεμο?ντων, και οι Το?ρκοι ?πεμψαν ομο?ω? και ?λλην βο?θειαν ει? του? εδικο?? των. Τελευτα?ον ο Νικ?τα?, επιθυμ?ν να ωφεληθ? απ? το απροσδ?κητον και απ? την προθυμ?αν, την οπο?αν ?βλεπεν ει? του? στρατι?τα?, κατ?βη ει? τον τ?πον τη? μ?χη? με την σημα?αν του· το ?διον ?πραξαν και οι ?λλοι οπλαρχηγο?, ?στε η μ?χη εγ?νετο ?δη σημαντικ?. Ο Νικ?τα? μ?λιστα ?καμεν ?φοδον κατ? τινο? εχθρικο? οχυρ?ματο?· αλλ? πριν δυνηθ?σι να εισπηδ?σωσιν ει? αυτ?, πληγ?νεται ει? την σιαγ?να αυτ??, πληγ?νονται ταυτοχρ?νω? και ?λλοι τιν?? αξιωματικο? και ικανο? στρατι?ται, ?στε ευρ?θησαν ει? την αν?γκην να οπισθοδρομ?σωσιν. Οι συνεχε?? πυροβολισμο?, αι κραυγα? και ο θ?ρυβο? των πολεμο?ντων ?δωκαν αιτ?αν ει? τον Καρα?σκ?κην να ερωτ?ση το γιν?μενον. Εξ?λθε δε αμ?σω? και απ? την σκην?ν του δι? να ?δη. ?γεινε δε το?το καθ' ην στιγμ?ν ωπισθοδρ?μησαν οι ?λληνε?. Ιδ?ν ει? την κατ?στασιν τα?την τα πρ?γματα, εθ?μωσεν εναντ?ον εκε?νων, οι οπο?οι ?νευ διαταγ?? και ασκ?πτω? εκ?νησαν μ?χην κατ? των εχθρ?ν. Επιθυμ?ν δε να διορθ?ση την ?λλειψιν των Ελλ?νων, δι? να μην αφ?ση να ταπεινωθ? το πνε?μα των, καθ' ην στιγμ?ν μ?λιστα ετοιμ?ζετο ει? ν?ον και μ?γαν αγ?να, πηδ? ει? τον ?ππον του και τρ?χει ο ?διο? κατ? των εχθρ?ν, λαβ?ν ει? την χε?ρα του ?ν γιαταγ?νι απ? τινα των παρατυχ?ντων (45).

Παραλαβ?ν δε μεθ' εαυτο? ?σου? των ιππ?ων ? εφ?ππων αξιωματικ?ν απ?ντησε καθ' οδ?ν, διευθ?νεται προ? του? εχθρο?? παρακιν?ν και ενθαρρ?νων του? ?λληνα?, ?σου? απαντο?σε καθ' οδ?ν, και επιτυγχ?νει να του? τρ?ψη ει? φυγ?ν και να του? βι?ση να κλεισθ?σιν ει? τα πλησι?στερα οχυρ?ματα. Αλλ? μη αρκο?μενο? ει? το?το προχωρε? αν?μεσα των εχθρικ?ν οχυρωμ?των με μ?νον του? συν αυτ? ιππε?? και στενοχωρε? μεγ?λω? του? ει? τα οχυρ?ματα Το?ρκου? περιτριγυρ?ζων τρ?πον τιν? αυτ? αφ' εν?? μεν μ?ρου? με το ιππικ?ν, αφ' ετ?ρου δε με του? πεζο??. Ο Κιουταχ?? υποπτε?σα? απ? την πρ?οδον τα?την του Καρα?σκ?κη, αποστ?λλει εναντ?ον του ?λον το ιππικ?ν. Οι περ? τον Καρα?σκ?κην λοιπ?ν μη δυν?μενοι ν' ανθ?ξωσιν ει? τοσο?τον ανωτ?ραν δ?ναμιν τρ?πονται ει? φυγ?ν· ο δε Καρα?σκ?κη? μ?νων ?στερο? ει? την αναχ?ρησιν δι? να ενθαρρ?νη και του? λοιπο?? και να μην αφ?ση να γ?νη επιβλαβ?? η καταδ?ωξι?, πληγ?νεται και π?πτει απ? τον ?ππον του· αλλ? την αυτ?ν στιγμ?ν αναλαμβ?νει π?λιν τα? δυν?μει? του, αναβα?νει ει? τον ?ππον του και διαμ?νει ενθαρρ?νων το ιππικ?ν ει? το να περιμ?νη και βοηθ? του? πεζο?? οπισθοδρομο?ντα?. Ο υπασπιστ?? του ιππικο? Κακλαμ?νο?, διαμ?νων πλησ?ον του Καρα?σκ?κη ει? ?λου? του? κινδ?νου? τη? ημ?ρα? τα?τη?, ?δειξεν ηρωισμ?ν και τ?λμην ασυνε?θιστον· μ?λιστα ?ταν σφα?ρα εχθρικο? κανον?ου του αφα?ρεσε την δεξι?ν χε?ρα, αυτ?? χωρ?? να δε?ξη δι?λου δειλ?αν, εξακολο?θησε την μ?χην, λαβ?ν με την αριστερ?ν του το σπαθ?ον, το οπο?ον εκρ?τει ει? την κοπε?σαν χε?ρα του. Εφονε?θησαν ει? την μ?χην τα?την υπ?ρ του? ε?κοσι και επληγ?θησαν ?ω? εξ?κοντα, οι περισσ?τεροι αξιωματικο? και σημαντικο?.

Αφ' ο? ε?δεν ο Καρα?σκ?κη? ?τι ?σαν πλ?ον εκτ?? κινδ?νου οι ?λληνε?, τ?τε εσκ?φθη περ? του εαυτο? του. Η φ?μη ε?χεν ?δη διαδ?σει ει? το στρατ?πεδον το ολ?θριον συμβ?ν και πλ?θο? αξιωματικ?ν συν?δραμον περ? αυτ?ν, τον παρ?λαβον και τον εσυντρ?φευσαν ?ω? την θ?λασσαν και εκε?θεν τον μετ?φερον ει? μ?αν γολ?τταν, επ? σκοπ? του να τω χορηγ?σωσι περισσ?τερα βοηθ?ματα δι? την πληγ?ν του. Καθ' ?λον το δι?στημα τη? οδοιπορ?α? του δεν μετ?βαλε δι?λου το ?θο? του, αλλ' ε?χε π?ντοτε την αυτ?ν γενναι?τητα και ωμ?λει ελευθ?ρω? περ? παντ?? ε?δου? αντικειμ?νων, περ? των οπο?ων εγ?νετο λ?γο?. Αφ' ο? κατεστ?θη ει? την γολ?τταν και του εγ?νοντο παρ? των ιατρ?ν επισκ?ψει? ει? την πληγ?ν του, δι?ρισε να γρ?ψωσιν ει? του? αξιωματικο?? Παλαμηδι?τα? (του? οπο?ου? ων?μασε μ?λιστα παλαιο?? και σταθερο?? συναγωνιστ?? του) να ?λθωσιν να του? ιδ?. Αυτο? ?μω? μη νομ?ζοντε? καλ?ν ν' αφ?σωσι τα? θ?σει? των ει? μ?νου? του? στρατι?τα? και να υπ?γωσιν ?λοι, ?κλεξαν και ?στειλαν τον Χριστ?δουλον Χατζ? Π?τρου και τον Γαρδικι?την Γρ?βαν. ?μα επαρουσι?σθησαν ε?? αυτ?ν ο?τοι· ?Ελ?τε (του? ε?πε) να σα? ασπασθ??. Επειδ? δε ο?τοι εδ?κρυον, επροσπ?θησεν ο Καρα?σκ?κη? να του? εγκαρδι?ση· ?πειτα του? ε?πεν ω? τελευτα?αν παραγγελ?αν· ?Να καταβ?λετε ?λην σα? την φροντ?δα δι? να φυλ?ξετε καλ? τα? θ?σει? σα? και να λ?σετε επομ?νω? την πολιορκ?αν των Αθην?ν. Πρ? π?ντων σει? οι παλαιο? συναγωνιστα? μου να μην εντροπιασθ?τε. Εγ? μεταβα?νω ει? Α?γιναν και ?μα αναλ?βω επιστρ?φω· δι? κ?θε ενδεχ?μενον ?μω? ιδο? και η διαθ?κη μου· ει? μεν τον υι?ν μου αφ?νω το τουφ?κι μου, την μ?νην περιουσ?αν, την οπο?αν ?χω τ?ρα (46)· τα? δε θυγατ?ρα? μου τα? αφιερ?νω ει? σα? του? συναγωνιστ?? μου (47). - Μην αναφ?ρη? τον θ?νατον (ε?πεν ο Χριστ?δουλο?) επειδ? δεν ε?μεθα ει? εκε?νην την κατ?στασιν. - Ηκο?σατε, (επαν?λαβεν ο Καρα?σκ?κη?) ?σα σα? ε?πα δι? τα παιδι? μου· δι? σα? ?μω? του? συναγωνιστ?? μου τι να ε?πω; Επεθ?μουν να ?χω το ?θνο? ?μπροσθ?ν μου δι? να του ειπ? τι αξ?ζετε. Ασπασθ?τε απ? μ?ρου? μου ?λου? του? αξιωματικο?? συναδ?λφου? σα? και α?ριον το πρω? να ?λθητε ?λοι να σα? ιδ??. Λ?γουν ?τι εν παρ?δω τρ?πον τιν? αν?φερεν ει? αυτο?? ?τι επληγ?θη απ? το μ?ρο? των Ελλ?νων, ?τι εγν?ριζε τον α?τιον και ?τι, αν ?θελε ζ?ση, ?θελε τον κ?μει γνωστ?ν και ει? το στρατ?πεδον (48).

Η πληγ? ?τον ει? το υπογ?στριον και αν?ατο? κατ? τα? παρατηρ?σει? των ιατρ?ν. Μ' ?λον ?τι οι παρεστ?τε? ?λοι εζητο?σαν να παραστ?σωσιν ει? τον Καρα?σκ?κην ?τι δεν ?τον επικ?νδυνο?, αυτ?? μετ? τινα? εδικ?? του παρατηρ?σει? εξ?γησε με μ?αν συν?θη του φρ?σιν του, ?τι εγν?ρισε το αν?ατον, δεν μετ?βαλε δε δι?λου ?θο?, αλλ? δι?μεινεν ο ?διο? δημηγορ?ν και ομιλ?ν μεγαλοφ?νω? με του? παρευρισκομ?νου?, ?ω? ου ολ?γα? ?ρα? μετ? την μεσημβρ?αν απ?θανεν, αφ?σα? τελευτα?αν παραγγελ?αν να τον ενταφι?σωσιν ει? μ?αν μεγ?λην εκκλησ?αν (49).

Η φ?μη δι?δωκεν αμ?σω? πανταχο? την ε?δησιν του θαν?του του, και μ?α τρομερ? φρ?κη και κατ?φεια εκυρ?ευσεν ?λου?. Το στρατ?πεδον εν?μισεν απ' εκε?νην την στιγμ?ν ?τι ?χασε τον πατ?ρα του, τον οδηγ?ν του και εν? λ?γω τον σωτ?ρα του. Εσβ?σθη αμ?σω? η προθυμ?α και η τ?λμη, την οπο?αν ?δειχνεν ει? ?λα? τα? πρ?ξει? του, ει? τα? οπο?α? ε?χεν οδηγ?ν, θεατ?ν και κριτ?ν τον Καρα?σκ?κην, και ωμο?αζεν ω? σ?μα χωρ?? ψυχ?ν. ?λαι δε αι προσπ?θειαι και του αρχιστρατ?γου και των αξιωματικ?ν του να το παρηγορ?σωσι και να το εμψυχ?σωσιν απ?βησαν μ?ταιαι, καθ?? τα μετ? τα?τα συμβ?ντα το απ?δειξαν.

Ο αρχιστρ?τηγο? δι?ταξε να μετακομ?σωσι το σ?μα του Καρα?σκ?κη ει? Σαλαμ?να δι? να το ενταφι?σωσι με τα? ανηκο?σα? τελετ??· δι?δωκε δε ει? το στρατ?πεδον ?τι το ?πεμψεν ει? Α?γιναν, υποπτε?ων μετ? λ?γου, ?τι πολλο? των αξιωματικ?ν και εκ των στρατιωτ?ν ακ?μη ημπορο?σαν να μεταβ?σιν ει? Σαλαμ?να δι? να συνοδε?σωσι τον νεκρ?ν και να του αποδ?σωσι τα? τελευτα?α? τιμ??, και ?τι η απουσ?α των εδ?νατο ν' αποβ? επιβλαβ?? ει? το στρατ?πεδον ει? τοια?την μ?λιστα περ?στασιν. Εξ?λθεν ?πειτα ει? την ξηρ?ν και προσκαλ?σα? του? αξιωματικο?? ?λου του στρατοπ?δου του? ωμ?λησεν ?σα εν?μισε πρ?σφορα ει? την περ?στασιν, του? επαρηγ?ρησε δι? την στ?ρησιν του Καρα?σκ?κη και του? επαρακ?νησε να εξακολουθ?σωσι τον αγ?να με την ιδ?αν προθυμ?αν και γενναι?τητα, υποσχ?μενο? να συναγωνισθ? και ο ?διο? και να πρ?ξη υπ?ρ του στρατοπ?δου ?, τι του επιτρ?πουν τα μ?σα, τα οπο?α το ?θνο? ενεπιστε?θη ει? αυτ?ν. Προβ?λλει τελευτα?ον αν εγκρ?νουν να εξακολουθ?σωσι το ?διον σχ?διον του Καρα?σκ?κη, ? να διευθετ?σωσι κατ' ?λλον τρ?πον το κ?νημα. Πολλο? των αξιωματικ?ν δι? την υπ?ληψιν την οπο?αν ε?χον ει? τα σχ?δια του Καρα?σκ?κη και δι? το προ? αυτ?ν σ?βα?, επρ?βαλον να εξακολουθ?σωσι το αυτ? σχ?διον. Ο Κ?στα? Μπ?τζαρη? ?μω? επρ?τεινε το εναντ?ον, λ?γων ?τι το στρατ?πεδον δι? τον θ?νατον του αρχηγο? του ?τον τρ?πον τιν? χωρ?? κ?ντρον· ?τι το σχ?διον το?το δεν θ?λει δυνηθ? να το εκτελ?ση κανε?? καθ?? ο Καρα?σκ?κη?, ο οπο?ο?, επειδ? το συν?λαβεν ο ?διο? και το εμελ?τησε προ καιρο?, ηδ?νατο να προ?δη κ?θε εναντ?ον και τα? ατελε?α? του, αν ?θελεν ?χη, να τα? διορθ?ση και ει? τον καιρ?ν ακ?μη τη? εκτελ?σεω? και να προλ?βη του? εξ αυτ?? κινδ?νου?. Αλλ? μετ? τινα? διαφιλονεικ?σει?, ει? τα? οπο?α? υπεφα?νετο ?δη η δια?ρεσι? του στρατοπ?δου, υπερ?σχυσαν οι ζητο?ντε? την εκτ?λεσιν αυτο? του σχεδ?ου. Αλλ' ?, τι συμβα?νει π?ντοτε ει? τα? επιμ?νου? διαφιλονεικ?σει?, ?που οι φιλονεικο?ντε? δεν προσπαθο?ν να ε?ρωσι το ορθ?ν και το συμφ?ρον, αλλ? να κατορθ?σωσι να υπερισχ?ση η γν?μη των, το?το συν?βη και ει? τα?την την περ?στασιν. Δεν εσυμβιβ?σθησαν να β?λωσιν ει? εν?ργειαν το σχ?διον, οπο?ον εδ?θη απ? τον Καρα?σκ?κην, αλλ' αφ' ο? ?καμαν τιν?? μεταβολ??.

Πριν ?μβωμεν ει? την δι?γησιν του ολεθρ?ου το?του επιχειρ?ματο? α? μεταβ?μεν ει? Σαλαμ?να δι? ν' αποδ?σωμεν τα? τελευτα?α? τιμ?? ει? τον ?ρω? μα?. ?μα ?φθασεν ει? Σαλαμ?να το πλο?ον το φ?ρον το νεκρ?ν σ?μα του Καρα?σκ?κη, ?λοι οι κατοικο?ντε? και παροικο?ντε? ει? αυτ?ν ?νδρε?, γυνα?κε?, παιδ?α και γ?ροντε? εξ?λθον ει? προ?π?ντησιν με μ?αν γοερ?ν κατ?φειαν, με θρ?νου? και με δ?κρυα. Προηγε?το ει? την εκφορ?ν το ιερατε?ον ενδεδυμ?νον την ιερατικ?ν στολ?ν. Δεν ηκο?ετο δε ει? την πολυ?ριθμον εκε?νην ομ?γυριν ειμ? η λυπηρ? ψαλμωδ?α και ο γοερ?? τ?νο? των ιερ?ων διακοπτ?μενο? εν τω μεταξ? απ? του? στεναγμο?? του λαο? και του? συγκεχυμ?νου? και διακεκομμ?νου? θρ?νου? των συνακολουθο?ντων γυναικ?ν και παιδ?ων. Ε?ν εξ?ταζ? τι? ?λων των παρευρισκομ?νων τα πρ?σωπα, ?θελεν ευκ?λω? ιδε?, ?τι καν?ν ?λλο α?σθημα δεν εκυρ?ευε τα? καρδ?α? των, ειμ? το τη? λ?πη? δι? την στ?ρησιν τοιο?του ανδρ?? (ει? τον οπο?ον ?λοι απ?διδαν το ?νομα του πατρ?? και σωτ?ρο?) και το του φ?βου μελλ?ντων κινδ?νων, ει? του? οπο?ου? δικα?ω? υπ?πτευον ?τι ?μελλε να εκτεθ? το ?θνο? μα?. Με τοια?την παρ?ταξιν ωδ?γησαν τον νεκρ?ν ει? την εκκλησ?αν και αφ' ο? του ?γεινεν η συν?θη? εκκλησιαστικ? τελετ?, ο κ?ριο? Γ. Αινι?ν εξεφ?νησεν επιτ?φιον λ?γον, ο οπο?ο? ?τι μ?λλον εξ?ψε την λ?πην με την δι?γησιν των προτερημ?των και των ανδραγαθι?ν του ενδ?ξου το?του ?ρωο?· μετ?φερον ?πειτα το σ?μα ει? τον ετοιμασθ?ντα τ?φον και το κατ?θεσαν με τον συν?θη πυροβολισμ?ν. Τοια?ται νεκρ?σιμοι τελετα? ?γειναν και ει? Π?ρον (50) και ει? Να?πλιον και αλλαχο?. Πανταχο? δε τα πρ?σωπα των Ελλ?νων ?δειχνον ?τι η αυτ? λ?πη εκυρ?ευε τα? καρδ?α? των.

Ο θ?νατο? του Καρα?σκ?κη δεν ?μεινεν επ? πολ? ?γνωστο? και ει? του? εχθρο??. Αιγ?πτιο? τι? τακτικ??, αυτομολ?σα? προ καιρο? ει? του? ?λληνα? απ? τα τ?γματα του Ιμπρα?μη, ?τον ω? ιπποκ?μο? ει? ?να απ? του? Σουλι?τα? αξιωματικο??. Αυτ?? λαβ?ν τον ?ππον του κυρ?ου του και δραπετε?σα? απ? το Ελληνικ?ν στρατ?πεδον μετ?βη ει? του? εχθρο?? και ?δωκε την ε?δησιν του θαν?του του Καρα?σκ?κη. ?σην λ?πην, αθυμ?αν και δειλ?αν ε?χον αισθανθ? οι ?λληνε? δι? τον θ?νατον του Καρα?σκ?κη, τ?σην χαρ?ν και θ?ρρο? ?λαβον οι εχθρο? (51). Επροσπαθο?σαν δε να την γνωστοποι?σωσι και ει? του? ?λληνα? μ' οπο?α μ?σα ηδ?ναντο. Εφ?ναζον απ? τα οχυρ?ματ? των· ?Δεν υπ?ρχει πλ?ον ο Καρα?σκ?κη?· πρ?πει να ενδυθ?τε τα μα?ρα?. Οι ?λληνε? εζ?τησαν κατ' αρχ?? να κρ?ψωσι τον θ?νατον του Καρα?σκ?κη και να δε?ξωσιν αδιαφορ?αν ει? τα λεγ?μενα. Αλλ' η λ?πη, η οπο?α εκυρ?ευε τα? καρδ?α? των, δεν του? εσυγχ?ρει να υποκριθ?σι προσ?κοντο? το οπο?ον ανελ?μβανον προσωπε?ον.

Κατ? την απ?φασιν, η οπο?α επ? τη? συνελε?σεω? των αξιωματικ?ν και του αρχιστρατ?γου ?γεινεν, ω? ανωτ?ρω ανεφ?ραμεν, του να β?λωσιν ει? εν?ργειαν το σχ?διον του Καρα?σκ?κη, επειδ? ?δη ε?χον γ?νει ?τοιμα και ?λα τα αναγκα?α, ?λοι οι διωρισμ?νοι να λ?βωσι μ?ρο? ει? το?το το κ?νημα κατ?βησαν ει? το παραθαλ?σσιον την 24 του Απριλ?ου και μετ? το μεσον?κτιον επιβ?ντε? ει? πλο?α εκ?νησαν και ?στερον απ? τινα εμπ?δια εξ αιτ?α? των εναντ?ων αν?μων ?φθασαν και απ?βησαν ει? την ξηρ?ν, οδηγο?μενοι δε απ? τον Μακρυγι?ννην επροχ?ρησαν προ? το φρο?ριον, διαιρο?μενοι ει? σ?ματα, εκ των οπο?ων τα μεν ετοποθετ?θησαν κατ? σειρ?ν ει? οπο?α? εν?μισαν αρμοδιωτ?ρα? θ?σει?, τα δε προ?δευσαν προ? το φρο?ριον δι? να τοποθετηθ?σιν ει? τα? παρ? του Καρα?σκ?κη σημειωθε?σα? θ?σει?. Αλλ? κινο?μενοι απ? παρ?καιρον ?μιλλαν δεν περιωρ?σθησαν ει? τα? σημειωθε?σα? θ?σει?, αλλ' εξηπλ?θησαν και διεμοιρ?σθησαν ει? πολλ??, δι? το οπο?ον και αδυν?τισαν. Επροχ?ρησαν δε και προ? το φρο?ριον και προπαρετ?χθησαν το σ?μα των Σουλιωτ?ν, των Κρητ?ν, των Αθηνα?ων και το τακτικ?ν. Συν?βη δε ε?τε κατ? λ?θο?, ε?τε κατ? περιφρ?νησιν ? αδιαφορ?αν να μην τοποθετηθ? καν?ν σ?μα ει? μ?αν θ?σιν, την οπο?αν ω? μη πατουμ?νην απ? το ιππικ?ν ε?χε συστ?σει ιδιαιτ?ρω? ο Καρα?σκ?κη? δι? να πιασθ? απ? ?ν σ?μα δυνατ?ν και το?το επ?φερε σημαντικ?ν βλ?βην ει? του? ?λληνα?.

Ο Κιουταχ??, ?μα εξημ?ρωσε και ε?δε του? ?λληνα? ει? τα?τα? τα? θ?σει?, συν?θροισεν ει? Σ?γκιον (?ρειον Π?γον) ?σον στρ?τευμα ηδ?νατο να μετακιν?ση και αφ' ο? του? παρεκ?νησε και του? ενεθ?ρρυνε με υποσχ?σει? και αμοιβ??, του? δι?ταξε να εφορμ?σωσι κατ? των προτεταγμ?νων Ελλ?νων, το οπο?ον και ?πραξαν με τρομερ?ν μαν?αν και ορμ?ν. Οι ?λληνε?, οι οπο?οι μ?λιστα δεν ε?χον προφθ?σει να κ?μωσι δυνατο?? του? προμαχ?να? των, μ?λι? εκ?νωσαν τα πυροβ?λα των και ευρ?θησαν εν τω μ?σω των Το?ρκων, χωρ?? να λ?βωσι καιρ?ν να γεμ?σωσι π?λιν. Πολεμο?ντε? λοιπ?ν συμμεμιγμ?νοι με του? εχθρο??, εχ?θησαν σχεδ?ν ?λοι. Την φθορ?ν τα?την ιδ?ντε? οι ει? τα λοιπ? οχυρ?ματα ?λληνε? ετρ?πησαν ει? φυγ?ν πριν ?λθωσιν ει? μ?χην μετ? των εχθρ?ν. Αλλ? το ιππικ?ν του εχθρο? εφ?νευεν ?σου? επρολ?μβανεν. Ο τρ?μο? αποκατ?στη γενικ?? και ?λοι ?φευγον προ? την θ?λασσαν δι? να σωθ?σιν ει? τα πλο?α. Ο δε Κ?χραν και ο αρχιστρ?τηγο?, οι οπο?οι ε?χον εξ?λθει ει? την ξηρ?ν, ?πεσον ει? την θ?λασσαν δι? να προλ?βωσι να φ?γωσιν. Ο ?λεθρο? ?θελε γ?νει γενικ?? και υποκ?τω ακ?μη ει? τα καν?νια των Ελληνικ?ν πλο?ων, ε?ν ο Νικ?λαο? Ζ?ρβα? δεν εμπ?διζε με το σπαθ? ει? τα? χε?ρα? του? φε?γοντα? και δεν του? εμψ?χωνε με το παρ?δειγμ? του δι? να συσσωματωθ?σι και ν' ανθ?ξωσιν ει? τα? εχθρικ?? προσβολ??. Οι Το?ρκοι πλησι?σαντε? ε?? το παραθαλ?σσιον και ιδ?ντε? του? ?λληνα? συσσωματωμ?νου? και ετο?μου? δι' αντ?κρουσιν, προστατευομ?νου? μ?λιστα και απ? των πλο?ων τα καν?νια, δεν επεχε?ρησαν ?λλην προσβολ?ν, ευχαριστημ?νοι, φα?νεται, απ? την ?χρι το?δε ?κβασιν, αλλ' επ?στρεψαν ει? το στρατ?πεδ?ν των.

Η ζημ?α την οπο?αν ?λαβον οι ?λληνε? ει? τα?την την μ?χην υπ?ρξε μεγ?στη και οπο?α δεν συν?βη ?ω? τα?την την εποχ?ν. Πεντακ?σιοι περ?που ?λληνε? εφονε?θησαν και αιχμαλωτ?σθησαν, εκ των οπο?ων οι περισσ?τεροι ?σαν τακτικο?, Κρ?τε? και Σουλι?ται· προ π?ντων ?μω? η μ?χη α?τη υπ?ρξεν ολεθρ?α δι? το πλ?θο? των αξιωματικ?ν, ο?τινε? εφονε?θησαν ? επι?σθησαν ζ?ντε?· μεταξ? των πρ?των συναριθμο?νται ο Λ?μπρο? Β?ικο?, ο Γε?ργιο? Τζαβ?λα?, ο Αθαν?σιο? Το?σια Μπ?τζαρη? και ο Ιω?ννη? Νοταρ??· μεταξ? δε των αιχμαλωτισθ?ντων ο Γε?ργιο? Δρ?κο? και ο Δημ?τριο? Καλλ?ργη? (52).

?σω? δεν ?θελε γ?νει τ?σον σωματικ? ζημ?α ει? του? ?λληνα?, ε?ν ?μα συνεκλ?θη η μ?χη ει? το?το το μ?ρο?, οι ει? Κερατζ?νι ?θελον εφορμ?σει κατ? των αντικρ? των τοποθετημ?νων εχθρ?ν, καθ?? ?τον το σχ?διον του Καρα?σκ?κη· αλλ' ει? το συμβο?λιον, το οπο?ον προανεφ?ραμεν, δεν ενεκρ?θη να γ?νη απ? το?το το μ?ρο? κ?νημα. Μ' ?λον το?το, εν? συνεκροτε?το η μ?χη, ει? το π?ραν μ?ρο? τιν?? των αξιωματικ?ν εκ των του σ?ματο? του Καρα?σκ?κη, βλ?ποντε? δι?φορα σ?ματα Το?ρκων αποκοπτ?μενα απ? τα πλησ?ον οχυρ?ματα και μεταβα?νοντα ει? τον τ?πον τη? μ?χη?, επρ?βαλον να γ?νη και απ? μ?ρου? των κ?νημα κατ? των εχθρ?ν, τουλ?χιστον ?σον να του? εμποδ?σωσι του να δ?σωσι βο?θειαν ει? του? μαχομ?νου?· αλλ' ο Γιαννο?ση? επρ?τεινε να μην κ?μωσι καν?ν κ?νημα ?ω? να γ?νη μισ?? ? και μια? ?ρα? μ?χη ει? το π?ραν μ?ρο?, και τ?τε να εφορμ?σωσι εδ?θεν δι? να κ?μωσι λαμπρ?τερον ?ργον κ?μνοντε? αντιπερισπασμ?ν ει? τον εχθρ?ν. Το πρ?βλημα το?το εισηκο?σθη χωρ?? δυσκολ?αν, δι?τι εφα?νετο ε?λογον και δι?τι ?λοι εσ?βοντο τον Γιαννο?σην (καθ?? και ο ?διο? Καρα?σκ?κη?) δι? την ανδρ?αν και πολεμικ?ν εμπειρ?αν του· αλλ' ?ω? ου να κινηθ?σιν ο?τοι, ει? το αντικρ? μ?ρο? ?λλοι μεν ε?χον ?δη κατακοπ? απ? του? εχθρο??, οι δε λοιπο? τραπ?ντε? ει? φυγ?ν κατεδι?κοντο.

Δι? την αποτυχ?αν τα?την και δι? την τρομερωτ?την σφαγ?ν ?λον το στρατ?πεδον ?πεσεν ει? μεγ?στην αθυμ?αν· ο δε γενικ?? κανονοβολισμ?? των εχθρ?ν αποκατ?στησε ζωηροτ?ραν την λ?πην και τον φ?βον δειν?τερον, ?στε μ?λι? ?παυσεν η μ?χη και ο Ιω?ννη? Θ. Κολοκοτρ?νη?, οι Πετμεζα?οι και ο Σισ?νη? εμ?νυσαν ει? την επιτροπ?ν του σ?ματο? του Καρα?σκ?κη δι? να στε?λωσι στρ?τευμα να πι?ση τα? οπο?α? αυτο? κατε?χον θ?σει?, δι?τι δεν ημπορο?ν να κρατ?σωσι του? στρατι?τα? των, απ? του? οπο?ου? ?λλοι μεν ?ρχισαν ?δη να φε?γωσι κρυφ?ω?, ?λλοι δε ζητο?ν φανερ? την φυγ?ν.

Η επιτροπ? α?τη προσκαλ?σασα και ?λου? του? αξιωματικο?? του στρατοπ?δου ?καμε σ?σκεψιν περ? του πρακτ?ου και ευρ?θη ε?λογον να συσφ?ξωσι το στρατ?πεδον καταβα?νοντε? π?λιν ει? τα? πρ?τα? θ?σει? των και να φυλ?ξωσι την σειρ?ν των οχυρωμ?των απ? Κερατζ?νι ?ω? Φαληρ?α. Δι? να μη λ?βη δε ο εχθρ?? ε?δησιν και προξεν?ση τιν? βλ?βην, η μετ?βασι? απεφασ?σθη να γ?νη την ν?κτα μ' ?λην την απαιτουμ?νην μυστικ?τητα και φρ?νησιν. ?σον αναγκαιοτ?ρα ενομ?ζετο η μυστικ?τη?, τ?σον ολιγ?τερον την εφ?λαξαν οι ?λληνε? ει? την ?ραν τη? μεταβ?σεω?. Απ? τα? συνομιλ?α?, απ? τον κτ?πον των κανοναμαξ?ν και απ? την απροσεξ?αν, με την οπο?αν εκτελο?σαν τα διαταττ?μενα, ενν?ησεν ο εχθρ?? την φυγ?ν των.

Ει? την ?ραν τα?την κανε?? απ? του? ?λληνα? δεν ε?χεν ?λλο προ οφθαλμ?ν, ειμ? την ιδ?αν του σωτηρ?αν, και κρ?νων απ? το α?σθημα, το οπο?ον εκυρ?ευε την καρδ?αν του, δεν εμπιστε?ετο ει? ?λλον· εστ?λλετο κανε?? ει? σκοπι?ν; εν?μιζεν ?τι οι λοιπο? τον ?φησαν και ?φυγον, ? ?τι θ?λουν τον αφ?σει, και ο?τε αυτ?? εκτελο?σεν ω? ?πρεπε το χρ?ο? του, ο?τε οι λοιπο? ηδ?ναντο να εμπιστευθ?σι. Θ?ρυβο? και αταξ?α μεγ?στη εκυρ?ευε καθ' ?λον το στρατ?πεδον και ?φευγον ?λοι με β?αν προ? την θ?λασσαν και τον Φαληρ?α. Οι πλησι?στεροι εκ των εχθρ?ν, οι οπο?οι ε?χον εννο?σει την αναχ?ρησιν και ?σαν ?τοιμοι, μ?λι? ε?δον του? ?λληνα? αναχωρ?σαντα?, εμβα?νουν ει? του? εγκαταλειφθ?ντα? προμαχ?να? και β?λλουσι φωτ?αν ει? τα? καλ?βα? δι? να δ?σωσιν ευκολ?τερον και ει? του? λοιπο?? Το?ρκου? την ε?δησιν τη? φυγ??.

?σοι ?σαν τοποθετημ?νοι πλησι?στερον των εχθρ?ν, φε?γοντε? προ? την θ?λασσαν, ε?ρισκον ερ?μου? του? προμαχ?να?, ?θεν δι?βαινον, εν? οι φυλ?ττοντε? αυτο?? ?λληνε? ?σαν ει? χρ?ο? να του? περιμε?νωσι, να ενωθ?σιν ?λοι ομο? και ο?τω ν' αναχωρ?σωσι. Το?το α?ξησε την δυσπιστ?αν και την ταραχ?ν· ?,τι ?μω? την εκορ?φωσεν ?τον, ?τι ελθ?ντε? ει? τα οχυρ?ματα, ει? τα οπο?α ε?χον αποφασ?σει να τοποθετηθ?σι, δεν ε?ρισκον εκε?νου?, οι οπο?οι τα εφ?λαττον· ?στε αν οι Το?ρκοι εγν?ριζον την κατ?στασιν των φευγ?ντων και ?θελον του? καταδι?ξει με ολιγ?τερον φ?βον και συστολ?ν, ?θελον του? προξεν?σει σημαντικωτ?την ζημ?αν. Τ?σον μ?γα? ?τον ο φ?βο?, ?στι? εκυρ?ευσε το στρατ?πεδον, ?στε η εμπροσθοφυλακ?, ? κ?λλιον οι φε?γοντε? πρ?τοι, απαντ?σαντε? ?ν πο?μνιον εν?μισαν ?τι ?τον εχθρικ?ν ιππικ?ν, και οπισθοδρομ?σαντε? δι?δωκαν την ε?δησιν τα?την ει? του? ακολουθο?ντα?, ?στε αν δεν ?θελον ?βγει ογλ?γωρα απ? την απ?την, πολ? μ?ρο? του στρατε?ματο? ?θελε ριφθ? ει? την θ?λασσαν.

?φθασαν ει? το μ?ρο? ?που ?τον τοποθετημ?νον το ιππικ?ν, αλλ' επειδ? ουδ' αυτο? δεν εστ?θησαν, αλλ' ?φευγον με την ιδ?αν αταξ?αν, ο αρχηγ?? του ιππικο? ηναγκ?σθη να συνακολουθ?ση ει? την φυγ?ν, αφ?σα? ?λα? τα? σκην?? και πολλ?? αποσκευ?? του ιππικο?. Επειδ? δε η δι?βασι? ?μελλε να γ?νη απ? μ?αν ξυλ?νην γ?φυραν, οι ιππε?? θ?λοντε? να προλ?βωσι δι? να μην τ?χη και την πι?σωσιν οι εχθρο? και επομ?νω? βλαφθ?σι, μη ο?ση? ?λλη? διαβ?σεω? δι' αυτο??, ετ?χυνον τον δρ?μον των. Το?το ?δωκεν αιτ?αν ει? του? πεζο?? να τρ?χωσι μ' ?λα? τα? δυν?μει? των δι? να μην με?νωσιν οπ?σω και η?ξησαν ει? τον αν?τατον βαθμ?ν τον θ?ρυβον. Ελεειν?ν θ?αμα! Εκε?νοι ο?τινε? δι?βησαν την ν?κτα δι? μ?σου του στρατοπ?δου του Ομ?ρ πασ? ει? Δ?στομον, προξεν?σαντε? θ?μβο? και ?κστασιν ει? του? εχθρο??, εκε?νοι ο?τινε? επ?πεσον την ν?κτα ει? το στρατ?πεδον το πολιορκο?ν το Μεσολ?γγιον και εισεχ?ρησαν αν? μ?σον των σκην?ν ?ω? ει? αυτ? το ?συλον του Κιουταχ?, ?φευγον με την πλ?ον φρικτ?ν αταξ?αν και κυριευμ?νοι απ? μ?γιστον τρ?μον, εν? δεν κατεδι?κοντο εκ του πλησ?ον απ? τον εχθρ?ν, απ?δειξαν εμπρ?κτω? ?τι φρ?νιμο? και ανδρε?ο? αρχηγ?? ε?ναι καλ?τερο? απ? μ?γα και ανδρε?ον στρατ?πεδον.

Συν?λθον τ?λο? π?ντων ει? Φαληρ?α ?λοι οι φε?γοντε? εκτ?? των Πετμεζα?ων, οι οπο?οι με οκτακοσ?ου? περ?που στρατι?τα? διευθ?νθησαν προ? Ελευσ?να. Οι Το?ρκοι ακολουθο?σαν μακρ?θεν μ? παρατ?ρησιν και περ?εργον προσοχ?ν, υποπτε?οντε? ?σω? καμμ?αν εν?δραν, αλλ' ?σαν μακρ?ν του να γνωρ?σωσι την αληθ? κατ?στασιν του Ελληνικο? στρατε?ματο?. Επλησ?ασαν μ' ?λον το?το ει? του? περ? τον Φαληρ?α προμαχ?να?, ?που ε?ν δεν ?θελον σταθ? ο Κ?τζο? Τζαβ?λα? και ο Κ?στα? Βλαχ?πουλο?, ?θελον ?σω? κυριε?σει οι εχθρο? και τα καν?νια. Ματα?ω? επροσπαθο?σαν οι αξιωματικο? να εμψυχ?σωσιν οπωσο?ν το στρ?τευμα και να το πληροφορ?σωσιν ?τι δεν υπ?ρχει πλ?ον κ?νδυνο?. Οι στρατι?ται και προ π?ντων οι εσχ?τω? ελθ?ντε? απ? τα? ν?σου?, ?ντε? ασυνε?θιστοι απ? τοια?τα πρ?γματα, συν?ρχοντο πλησ?ον τη? θαλ?σση? και απ?βλεπον προ? αυτ?ν, ω? το μ?νον μ?σον τη? σωτηρ?α? των. ?στι? ε?δε το στρατ?πεδον το?το ει? την ακμ?ν του, ζ?ντο? ?τι του Καρα?σκ?κη, δεν ηδ?νατο να μη δακρ?ση βλ?πων τοια?την μεταβολ?ν ει? αυτ?, το οπο?ον ωμο?αζεν ω? πο?μνιον διασκορπισθ?ν απ? του? λ?κου?. Η?ξησε δε ?τι μ?λλον την αθυμ?αν και τον φ?βον των στρατιωτ?ν η δι?γησι? του τρομερο? δυστυχ?ματο?, το οπο?ον ?παθον οι εκστρατε?σαντε?, και το οπο?ον διηγο?μενοι μ?νοι των οι διασωθ?ντε?, το αποκατ?στηνον ελεειν?τερον και αισθαντικοτ?ρα? λ?πη? και φ?βου πρ?ξενον.

Εφ?νη τελευτα?ον η ημ?ρα, η οπο?α τ?σον επιθυμητοτ?ρα ?τον ει? του? ?λληνα?, ?σον ?μελλε να διασκεδ?ση το τρομερ?ν κακ?ν του φ?βου και τη? αταξ?α?. Οι Το?ρκοι επ?στρεψαν ει? τα? σκην?? των, αφ?σαντε? μ?νον μερικο?? ει? το μοναστ?ριον. Ο Γιαννο?ση? θ?λων να εμψυχ?ση οπωσο?ν του? ?λληνα? και να του? αποτρ?ψη απ? την επιθυμ?αν τη? φυγ??, του? παρεκ?νησε να προσβ?λωσι κατ? των ει? το μοναστ?ριον εχθρ?ν· κινε?ται πρ?το? μ? προθυμ?αν και το παρ?δειγμ? του εμψ?χωσεν ικανο??. Οι Το?ρκοι ?μω? μη ?χοντε?, φα?νεται, σκοπ?ν να φυλ?ξωσι το μοναστ?ριον, δεν επι?σθησαν ει? μ?χην, αλλ' ?φευγον πριν ακ?μη πλησι?σωσιν οι ?λληνε?. Μετ? το?το συνελθ?ντε? οι αξιωματικο? του στρατοπ?δου (επειδ? ο αρχιστρ?τηγο? δεν ε?χεν ακ?μη φαν? ?ω? ει? εκε?νην την στιγμ?ν) και ?χοντε? ακ?μη κ?ποιαν ελπ?δα, ?τι ημπορο?σε να συν?λθη ει? αυτ? το στρατ?πεδον, εσκ?πτοντο π?? να διαθ?σωσι τα πρ?γματα. Απεφ?σισαν δε να τοποθετηθ?σιν ει? το μοναστ?ριον, ει? ?ν οχ?ρωμα πλησ?ον του μοναστηρ?ου και ει? τον Φαληρ?α.

Αλλ' εν? κατεγ?νοντο ει? το?το οι αξιωματικο?, οι στρατι?ται εσκ?πτοντο περ? τρ?που αναχωρ?σεω? απ? το στρατ?πεδον και ει? ολ?γον δι?στημα ?λοι εν γ?νει οι νησι?ται, ?χοντε? πλο?α εδικ? των, ? γνωρ?ζοντε? του? πλοι?ρχου? ανεχ?ρησαν, εκτ?? τινων αξιωματικ?ν μ?νον, οι οπο?οι δι?μειναν ει? το στρατ?πεδον απ? φιλοτιμ?αν. Ανεχ?ρησαν ομο?ω? και πολλο? ?λλοι στρατι?ται, ?σοι ηδυν?θησαν να ε?ρωσι πλο?α, ?στε μ?λι? το ?μισυ του στρατε?ματο? δι?μενεν ακ?μη ει? το στρατ?πεδον. Μ' ?λα τα?τα ?μω? ετοποθετ?θησαν ει? τα? προσδιορισθε?σα? θ?σει? τα διαμ?νοντα στρατε?ματα· και ?ταν περ? το δειλιν?ν ε?δον τον Κιουταχ?ν ερχ?μενον απ? τα? Αθ?να? με τρει? χιλι?δα? περ?που πεζο?? και ιππε??, ετοιμ?σθησαν δι? να τον αντικρο?σωσιν. Αλλ' αυτ?? περιελθ?ν και επισκεφθε?? ?λου? του? προμαχ?να? και τα οχυρ?ματα, τα οπο?α ε?χον αφ?σει οι ?λληνε?, επ?στρεψεν ει? το στρατ?πεδ?ν του. ?ταν οι ?λληνε? ε?δον ?τι δεν ε?χε σκοπ?ν δι? π?λεμον, εξ?λθον απ? το μοναστ?ριον και ακολο?θησαν ολ?γον κατ?πιν του, προκαλο?μενοι αυτ?ν τρ?πον τιν? ω? ει? μ?χην.

Αι ν?αι δυν?μει?, αι οπο?αι ?φθασαν κατ' εκε?να? τα? ημ?ρα? ει? το στρατ?πεδον υπ? την οδηγ?αν του Κ?στα Δροσ?νη, Γιανν?κη Στρ?του και ?λλων τιν?ν, ?δωκαν ελπ?δα ει? του? αξιωματικο??, ?τι ?τον ακ?μη δυνατ?ν να μη διαλυθ? το στρατ?πεδον. ?λαβον λοιπ?ν μ?τρον να τοποθετηθ?σιν αρμοδ?ω? τα δι?φορα σ?ματα ει? τα? θ?σει?, ?σα? εν?μιζον αναγκα?α? δι? να μην καταδιωχθ?σιν ? αποκλεισθ?σιν επ? υποθ?σει εφ?δου εχθρικ??. Αλλ' η ?λλειψι? αρχηγο? εματα?ωνεν ?λα τα σχ?δια. Το στρατ?πεδον εσ?γκειτο απ? δι?φορα σ?ματα, των οπο?ων οι αρχηγο? δεν κατεδ?χοντο να οδηγηθ?σιν απ? ?λλον ?μοι?ν των. Αφ?νω κατ? μ?ρο? τα? ματα?α? ελπ?δα?, τα? οπο?α? ημπορο?σαν να ?τρεφον μερικο?· ο Κ?τσο? Τζαβ?λα? και ο Κ?στα? Μπ?τσαρη? ενομ?ζοντο ικαν?τεροι να διαδεχθ?σι τον Καρα?σκ?κην. Αποτυχ?αι σημαντικα?, αι οπο?αι ει? διαφ?ρου? μ?χα? συν?βησαν ει? τον Μπ?τσαρην, ?διδαν την υπεροχ?ν ει? τον Τζαβ?λαν και ?σω? ο τελευτα?ο? ο?το? ?θελεν επιτ?χει τη? αρχηγ?α?, ε?ν το σ?μα του Καρα?σκ?κη ?θελε συγκατατεθ? να τον δεχθ?· η αντιζηλ?α ?μω? η μεταξ? Σουλιωτ?ν και Στερερελλαδιτ?ν, η οπο?α απ?βη τ?σον σημαντικ? επ? τη? εκστρατε?α? τα?τη? του Καρα?σκ?κη, δεν ?φινε του? αξιωματικο?? το?του του σ?ματο? να δεχθ?σι δι' αρχηγ?ν τον Τζαβ?λαν.

Μετ? πολλ?? και επιμ?νου? διαφιλονεικ?σει? περ? τη? αρχηγ?α?, επροβλ?θη τελευτα?ον να διορισθ? καν προσωριν?? αρχηγ?? ο Τζαβ?λα?, δι? να μη μ?νη το στρ?τευμα χωρ?? κεφαλ?ν· αλλ' ουδ? το?το δεν ?γεινε δεκτ?ν· απεφασ?σθη δε μ?νον να διοικ? ο Τζαβ?λα? εν ?σω το στρατ?πεδον ευρ?σκεται ει? Φαληρ?α. Εν το?τοι? παρουσι?ζεται ει? την συν?λευσιν των αξιωματικ?ν ο Ι. Θ. Κολοκοτρ?νη? και ζητε? την ?δειαν ν' απ?λθη ει? Πελοπ?ννησον, προβ?λλων ?τι η πατρ?? του ?χει αν?γκην τη? παρουσ?α? αυτο? και των στρατευμ?των του δι? τον παρ? του Ιμπρα?μη κ?νδυνον· τα αυτ? συγχρ?νω? επρ?βαλε και ο Σισ?νη?. Αλλ' οι αξιωματικο?, οι οπο?οι επροσπαθο?σαν να διατηρ?σωσιν ακ?μη το στρατ?πεδον, απεκρ?θησαν ?τι το ζ?τημ? των δεν ε?ναι αρμ?διον ει? την περ?στασιν, δεν ε?ναι δε ο?τε ε?λογον, ο?τε ?ντιμον ει? αυτο?? ν' αναχωρ?σωσι καθ' ην εποχ?ν το στρατ?πεδον ?χει αν?γκην ενδυναμ?σεω? και υποστηρ?ξεω?. Ο I. Θ. Κολοκοτρ?νη? ?χων, καθ?? εφα?νετο, σταθερ?ν απ?φασιν δι? να αναχωρ?ση, επ?μεινε δικαιολογ?ν το ζ?τημ? του· επειδ? δε οι αξιωματικο? αντ?τεινον, η φιλονεικ?α απ?βη ζωηροτ?τη, και ο I. Θ. Κολοκοτρ?νη? ηναγκ?σθη να με?νη και εναντ?ον τη? επιθυμ?α? του ει? το στρατ?πεδον.

Η δυσκολ?α, την οπο?αν επ?φεραν ει? τον I. Θ. Κολοκοτρ?νην, ?δωκεν αιτ?αν ει? του? ?λλου? Πελοποννησ?ου? αρχηγο?? να μεταχειρισθ?σι πλαγ?ου? τρ?που? προ? αναχ?ρησιν. Ο μεν Σισ?νη? λοιπ?ν ?φυγε κρυφ?ω?, μεταβ?? ει? το ?ντικρυ του Κερατζιν?ου νησ?διον, απ? το οπο?ον ανεχ?ρησε μισθ?σα? με ικαν?ν χρηματικ?ν ποσ?τητα ?ν πλοι?ριον. Ο δε Π. Νοταρ??, λαβ?ν την ?δειαν ν' απ?λθη ει? Σαλαμ?να δι' ολ?γα? ημ?ρα?, διευθ?νθη ει? Κ?ρινθον με την επιθυμ?αν του να λ?βη υπ? την εξουσ?αν του το φρο?ριον. Τοιο?του? τρ?που? μεταχειριζ?μενοι και ?λλοι κατ?τεροι αξιωματικο? ανεχ?ρουν αδιακ?πω? απ? το στρατ?πεδον.

Ο αρχιστρ?τηγο? αν?γγειλεν ει? του? πολιορκουμ?νου? την αποτυχ?αν ει? το τελευτα?ον υπ?ρ αυτ?ν κ?νημα και του? εσυγχ?ρησε τρ?πον τιν? να διαπραγματευθ?σι με τον εχθρ?ν, αν δεν δ?νανται ν' ανθ?ξωσιν. Οι πολιορκο?μενοι ?πεμψαν επ?τηδε? ?να εκ των σημαντικωτ?ρων αξιωματικ?ν, ονομαζ?μενον Τριαντ?φυλλον Λ?μνιον (53) δι? να γνωστοποι?σωσιν ει? τον αρχιστρ?τηγον ?τι με στενοχωρ?αν μεν, πλην δ?νανται να ανθ?ξωσιν ακ?μη τρει? μ?να?, ε?ν και το ?ξω στρατ?πεδον διαμε?νη ει? Φαληρ?α. ?ταν οι αξιωματικο? του σ?ματο? του Καρα?σκ?κη ?κουσαν την ε?δησιν τα?την, δεν ημπ?ρεσαν να κρ?ψωσι την αγαν?κτησιν, την οπο?αν ησθ?νθησαν, αλλ' εφ?ναξαν· ?Η ανοησ?α του να μα? κρ?ψωσι την αληθ? κατ?στασιν του φρουρ?ου ?γεινεν αιτ?α να χ?σωμεν τον αρχηγ?ν μα?, δι?τι αν αυτ?? την εγν?ριζεν, ηδ?νατο να μεταχειρισθ? ?λλα μ?σα ολιγ?τερον επικ?νδυνα και με περισσοτ?ραν ελπ?δα επιτυχ?α? δι? να λ?ση την πολιορκ?αν?.

Ο αρχιστρ?τηγο? κατ? συν?πειαν τη? αγγελ?α? τα?τη? απεφ?σισε να στερε?ση στρατ?πεδον ει? Φαληρ?α· αλλ' ων ?πειρο? των πραγμ?των και μη γνωρ?ζων τα? μεταξ? του στρατοπ?δου φατρ?α? και αντιζηλ?α?, δεν ηδ?νατο να εξακολουθ?ση ?ν συνεχ?? σχ?διον, αλλ' ηναγκ?σθη να το μεταβ?λλη καθ' ?σα του ?λεγαν δι?φοροι αξιωματικο? και κατ? τα? οπο?α? απαντο?σε δυσκολ?α?. Θ?λων δε να βεβαιωθ? π?σα και πο?α σ?ματα ?μελλαν σταθερ?? να διαμε?νωσιν ει? Φαληρ?α, δι?ταξε να γε?νη κατ?λογο? και προ? πλειοτ?ραν ασφ?λειαν να υπογραφ?σιν ει? αυτ?ν αι πρ?τιστοι αξιωματικο?. Οι συγκροτο?ντε? το σ?μα του Καρα?σκ?κη δεν ηθ?λησαν να συγκαταριθμηθ?σι με του? ει? Φαληρ?α, ο?τε μ?ρο? τη? δυν?με?? των να π?μψωσιν ει? ?τερον οχ?ρωμα παρ? τα οπο?α ?δη κατε?χαν, προβ?λλοντε? ?τι δεν ε?ναι ικανο? να διαιρεθ?σιν, ?τι δε υπ?σχονται να φυλ?ξωσι τα? θ?σει? ει? τα? οπο?α? ευρ?σκονται· τα?τα ελ?πησε του? ει? Φαληρ?α και τον αρχιστρ?τηγον· μ' ?λον το?το οικονομο?σαν το πρ?γμα ?ω? να γ?νη καμμ?α β?σιμο? δι?ρθωσι?.

Ο αρχιστρ?τηγο? αποπ?μπων απ? το στρατ?πεδον το ιππικ?ν ω? ?χρηστον και ω? δυσοικον?μητον, δι?ρισε να μετακομισθ?σιν αλλο? και οι ?πποι των αξιωματικ?ν· ωφελο?μενοι απ? την ευκαιρ?αν τα?την και πολλο? στρατι?ται ανεχ?ρησαν απ? το στρατ?πεδον· το?το εγ?ννησεν υποψ?α? ει? του? μ?νοντα?, ?στε ?μα επαρουσι?ζετο τρ?πο? φυγ?? ει? αυτο??, δεν εδυσκολε?οντο να τον β?λλωσιν ει? εν?ργειαν. Επειδ? δε η ολιγ?στευσι? του στρατοπ?δου εγ?νετο ημ?ραν εξ ημ?ρα? σημαντικωτ?τη, ο αρχιστρ?τηγο? δι? να εμποδ?ση την παντελ? δι?λυσιν, δι?ρισεν απ? μεν την θ?λασσαν πλο?α, απ? δε την ξηρ?ν τον Γιανν?κην Στρ?τον δι? να μη συγχωρ?σι την χωρ?? αδε?α? αναχ?ρησιν απ? το στρατ?πεδον. Επροκ?ρυξε δε και αμοιβ?? ει? ?λου? ?σοι ?θελαν διαμε?νει ει? τα? θ?σει? των· κατεσκε?ασε και τ?φρον απ? το πηγ?δι ?ω? ει? τον αιγιαλ?ν δι' οχ?ρωσιν και ασφ?λειαν του στρατοπ?δου· εν γ?νει δε επροσπ?θησε μ' ?λου? του? δυνατο?? τρ?που? να διατηρ?ση το στρατ?πεδον. ?λα ?μω? τα?τα δεν ?καμαν ?λλο αποτ?λεσμα ειμ? ν' αναβ?λωσι μ?νον προ? ?ραν την δι?λυσ?ν του.

Η καθημεριν? πε?ρα απ?δειξεν ει? τον αρχιστρ?τηγον, ?τι εχρει?ζετο ει? το στρατ?πεδον αρχηγ?? ?ξιο? να διαδεχθ? τον Καρα?σκ?κην. Νομ?ζων δε ικαν?τερον των λοιπ?ν τον Τζαβ?λαν, του επρ?τεινε να τον διορ?ση· αλλ' αυτ?? γνωρ?ζων ?τι δεν ηδ?νατο να διοικ?ση καλ??, ε?ν δεν ?θελε λ?βει πλ?ρη την συγκατ?θεσιν ?λου του στρατοπ?δου, δεν συγκατετ?θη να δεχθ? την αρχηγ?αν, ειμ? αν?σω? ?λοι οι σημαντικο? του στρατοπ?δου ?θελον τον αναγνωρ?σει εγγρ?φω?· το?το δε ?τον αδ?νατον να γ?νη δι? τα? προεκτεθε?σα? αιτ?α?, και το πρ?γμα ?μεινεν ει? την ιδ?αν κατ?στασιν.

Ει? το?το το μεταξ? συν?βη και ?λλειψι? τροφ?ν· οι στρατι?ται, οι οπο?οι δεν ?λπιζον πλ?ον να κ?μη καρπ?ν αυτ? το στρατ?πεδον και επεθ?μουν την δι?λυσ?ν του, ?καμαν ισχυρ? παρ?πονα ει? του? αρχηγο?? των, αυτο? δε εγνωστοπο?ησαν τα?τα ει? τον αρχιστρ?τηγον, ?στι? ευρ?σκετο κατ' εκε?να? τα? ?μ?ρα? ει? Μ?γαρα. Μ' ?λον ?τι ?γεινεν η εξοικον?μησι? των τροφ?ν και το πρ?γμα ?λαβε την επιθυμητ?ν δι?ρθωσιν, το κακ?ν ?μω? τη? λιποταξ?α? ?χι μ?νον δεν εδιορθ?θη, αλλ' εξηπλ?θη και ει? του? αξιωματικο??, οι οπο?οι ε?χον αρχ?σει να φοβ?νται και δι? την ιδ?αν των ?παρξιν και ασφ?λειαν, δι?τι ?βλεπαν λιποτακτο?ντα? αδιακ?πω? του? στρατι?τα? των· μερικο? απ? του? αξιωματικο?? επεχε?ρησαν μ?λιστα να λιποτακτ?σωσιν, αλλ? γεν?μενοι γνωστο? επ?συρον ει? εαυτο?? το ?νειδο? ?λου του στρατοπ?δου· μ' ?λον το?το ?γειναν α?τιοι να εισχωρ?ση γενικ? υποψ?α ει? ?λου? του? συγκροτο?ντα? τα δι?φορα σ?ματα, ?στε ο?τε ο αξιωματικ?? ενεπιστε?ετο ει? τον στρατι?την, ο?τε ο στρατι?τη? ?βαλλε β?σιν ει? του? λ?γου? του αργηγο? του· ?στε μ?νον σχεδ?ν α?τιον, το οπο?ον εμπ?διζεν ?τι την δι?λυσιν του στρατοπ?δου, ?τον των πλο?ων η ?λλειψι?.

Ο αρχιστρ?τηγο? βλ?πων την ελεειν?ν τα?την κατ?στασιν και επιθυμ?ν να κ?μη καμμ?αν δι?ρθωσιν, επροσκ?λεσεν ει? συμβο?λιον ?λου? του? αξιωματικο?? και του? ερ?τησε π?? ηδ?νατο να κ?μη σταθερ?ν το στρατ?πεδον και ν' αποφ?γη τον κ?νδυνον τη? διαλ?σεω?. Ο Κ?τζο? Τζαβ?λα? ω? εκ μ?ρου? και των λοιπ?ν ε?πεν ?τι, δι? να κατορθωθ? το?το πρ?πει να μη συμβ? η παραμικρ? ?λλειψι? τροφ?ν, να προσκληθ?σι δε και ν?α στρατε?ματα. Ο αρχιστρ?τηγο? υπεσχ?θη να κατορθ?ση αμφ?τερα· αλλ? μ' ?σην ευκολ?αν αυτ?? υπ?σχετο, μ? τ?σην δυσκολ?αν επ?στευον οι ?λληνε?. ?ω? ου δε να εκπληρ?ση ο αρχιστρ?τηγο? τα? υποσχ?σει? του, απεφασ?σθη να διαθ?σωσιν επ? το ωφελιμ?τερον το ?δη υπ?ρχον στρ?τευμα. Επροβλ?θησαν απ? τινα? μερικα? μετατοπ?σει?, δεν ενεκρ?θησαν δε απ? ?λλου?, και τ?λο? διελ?θησαν οι συνελθ?ντε?, αφ?σαντε? τα πρ?γματα ει? την ιδ?αν κατ?στασιν, ει? την οπο?αν ευρ?σκοντο.

Την επομ?νην ημ?ραν ο Νικ?τα? ε?τε κατ? τ?χην, ε?τε εκ προμελ?τη? λαμβ?νει μ?αν σημα?αν και συναθρο?σα? περ? αυτ?ν ?ω? πεντακοσ?ου? στρατι?τα?, κηρ?ττει τον Τζαβ?λαν αρχηγ?ν του στρατε?ματο? και συγχρ?νω? ζητε? και απ? τον αρχιστρ?τηγον την επικ?ρωσιν. Ο αρχιστρ?τηγο? ε?χεν ?δη γνωρ?σει καλ?? του? συγκροτο?ντα? το στρατ?πεδον και ?ξευρε π?σον δ?σκολο? ?τον η επιτυχ?α αυτο? του προβλ?ματο?· μ' ?λον το?το ε?πεν ?τι αποδ?χεται το πρ?βλημα και την επομ?νην ημ?ραν θ?λει εκδ?σει περ? το?του διαταγ?ν. Ο Νικ?τα? επιστρ?φει ει? την σκην?ν του Τζαβ?λα και τον συγχα?ρει δι? τον διορισμ?ν· αυτ?? ?μω? εγν?ριζε πολλ? καλ? τα πρ?γματα ?στε να β?λη β?σιν ει? τα λεγ?μενα. Ο Νικ?τα? μ' ?λον το?το δι?ταξε του? περ? αυτ?ν και επυροβ?λησαν τρι?· το?το κατ? μ?μησιν ?γεινε και ει? το λοιπ?ν στρατ?πεδον· αλλ? το μεγαλ?τερον μ?ρο? εκιν?θη ει? το?το μηχανικ??, νομ?ζον ?τι αιτ?α ?τον καμμ?α χαροποι? αγγελ?α. Χωρ?? καρπ?ν απ?βη και το?το το κ?νημα του Νικ?τα, δι?τι ο?τε ο Τζαβ?λα? ανεδ?χθη τα χρ?η αρχηγο?, ο?τε το στρατ?πεδον τον εγν?ρισεν, ? τον εν?μισεν ω? τοιο?τον.

Ε?δον τ?λο? π?ντων ?λοι οι αξιωματικο? του στρατοπ?δου, ?τι μ' ?λα? τα? προσπαθε?α? των ?τον αδ?νατον να διατηρηθ? το στρατ?πεδον και ο?τω συνελθ?ντε? ει? τον αρχιστρ?τηγον του επρ?βαλον ν' αφ?ση την θ?σιν τα?την και να μεταβιβ?ση τα στρατε?ματα ει? την Μεγαρικ?ν. ?στερον απ? πολλ?? παρακιν?σει? τα? οπο?α? ?καμεν ο αρχιστρ?τηγο? ει? του? αξιωματικο?? δι? να με?νωσι, βεβαιωθε?? απ? ?λου? ?τι δεν ?τον πλ?ον δυνατ?ν να διατηρηθ? στρατ?πεδον ει? τα? θ?σει? τα?τα?, απεδ?χθη το πρ?βλημα και δι?ταξε τα περ? τη? μεταβ?σεω?. Κατ' αυτ?ν λοιπ?ν τον τρ?πον ?ν μ?γιστον στρατ?πεδον, το μεγαλ?τερον απ' ?σα συνεκροτ?θησαν καθ' ?λον το δι?στημα τη? επαναστ?σε?? μα?, διελ?θη ? μ?λλον απ?θανε δι? μ?αν και μ?νην αιτ?αν, τον θ?νατον του αρχηγο? του.

ΤΕΛΟΣ

Σημ. Η επομ?νη συλλογ? ?ανεκδ?των και αποφθεγμ?των? του Καρα?σκ?κη, κατηρτ?σθη υπ? του εκδ?του. Τα πλε?στα των ανεκδ?των σ?μερον πρ?τον δημοσιε?ονται.

ΑΝΕΚΔΟΤΑ

ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

ΤΟΥ ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗ

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗ

'Σ τα Γι?ννινα, τον καιρ? του Αλ?πασσα, ο Καρα?σκ?κη?, νει?? ακ?μα, χ?ρευε μια φορ? μ' ?λλα παληκ?ρια. Εν? ?σερνε, μπροστιν??, τον Τσ?μικο, κ' ?κανε πολλ?? γ?ρε? _'σ τον τ?πο_, ?πω? λεν, π?ρασε την ιδ?α στιγμ? ο Μουχτ?ρ πασσ??, γυι?? τον Αλ?πασσα. Η φουσταν?λλα του Καρα?σκ?κη σηκ?θηκε τον αν?φορο κα? φ?νηκαν τα _πλι?τσικα_. Ο Μουχτ?ρ πασσ?? πειρ?χτηκε. Π?γε 'σ τον πατ?ρα του και παραπον?θηκε. Κρ?ζει τ?τε ο Αλ?πασσα? τον Καρα?σκ?κη και θυμωμ?νο? του λ?ει·

- Τι ?καμε?, ωρ? Παλι?γυφτο, 'σ το γυι? το δικ? μου;

- Τ?ποτα, πασσ? μου, λ?ει ο Καρα?σκ?κη?. Δεν τ?θελα. Χ?ρευα κ' ?καμα ?τσι μια φορ? . . . (κ' ?φερε μια γ?ρα). Τ?τε π?ρναγε ο γυι?? σου ο Μουχτ?ρ πασσ?? και θ?μωσε. Τι φτα?ω 'γ?, ο μα?ρο?; . . .

Ο Αλ?πασσα? ?σκασε τα γ?λοια.

- Π?? ?καμε?, ωρ? μπ?ρο μ'; Κ?με το π?λε, ωρ?!

- ?τσι, πασσ? μου . . .

- Κ?με το ?λλη μια φορ?, ωρ? Γι?ργο! . . Μπρ?βο, ωρ? Γι?ργο! . . ?ιντε τ?ρα.

ΤΙ ΖΗΤΗΣΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΗΠΑΣΣΑ

- Τι θ?λει? να σε κ?μω, ωρ? Καρα?σκ?κη; τον ρ?τησε κ?ποτε ο Αλ?πασσα?.

- Αν με γνωρ?ζη?, πασσ? μου, ?ξιον γι' αφ?ντη, κ?με με αφ?ντη· αν με γνωρ?ζη? ?ξιον για χουσμεκι?ρη (δο?λο), κ?με με χουσμεκι?ρη· αν δε με γνωρ?ζη? ?ξιον για το τ?ποτα, ρ?ξε με 'σ τη λ?μνη. (Γ. Γαζ??)

Η ΤΟΛΜΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗ

'Σ το Κομπ?τι, 'σ τον π?λεμο που ?καμε 'σ τα 1821, 8 Ιουν?ου, που ν?κησε του? Το?ρκου? και του? π?ρε 'σ το κυν?γι, αν?βηκε σε μια π?τρα κ' ?βριζε του? Το?ρκου? δυνατ?. Και για να του? προσβ?λη χειρ?τερα και να δ?ση θ?ρρο? 'σ του? δικο?? του σ?κωσε τη φουσταν?λλα, κατ?βασε το βρακ? και του? ?δειξε τον πισιν? του. Τ?τε ?να? Το?ρκο?, Γκ?κα?, κρυμμ?νο? κ?που 'σ τα κλαρι?, τον τουφ?κισε και τον λ?βωσε 'σ τα δυο μηρι? και 'σ ?να ?λλο μ?ρο?.

ΓΡΑΜΜΑ 'Σ ΤΟ ΧΟΥΡΣΙΤ ΠΑΣΣΑ

?ταν ο Χουρσ?τ πασσ??, αρχιστρ?τηγο? των Το?ρκων, 'σ τα 1822, του παρ?γγειλε να π?η να τον προσκυν?ση 'σ τη Λ?ρσα, ο Καρα?σκ?κη? το?στειλε αυτ? την απ?κριση·

Μου γρ?φει? ?να μπουγιουρντ?, λ?γει? να προσκυν?σω·

κ' εγ?, πασσ? μου, ρ?τησα τον π.... μου τον ?διον

κι' αυτ?? μου αποκρ?θηκε να μη σε προσκυν?σω·

κι' αν ?λθη? κατ' επ?νω μου, ευθ?? να πολεμ?σω! (Γ. Γαζ??).

Ο ΜΠΑΤΣΟΣ

Φε?γοντα? απ? το Μεσολ?γγι οι Το?ρκοι, 'σ τα 1823, τρ?βηξαν να περ?σουν απ? του Κορ?κου το γιοφ?ρι (δ?μο? Αργιθ?α?). Ο Καρα?σκ?κη? ?ταν 'σ το μοναστ?ρι τη? Τατ?ρνα?. Μπ?κε 'σ την εκκλησι? και προσευχ?θηκε·

- Τ?ρα θα σε ιδ?, Μαυρομ?τα· αν νικ?σωμε, θα σε προσκυν? για Παναγ?α, ειδ? . . .

Κ' ?κοψε το λ?γο του, πριν τον τελει?ση. Τ?τε ?πιασε τον Α?βλ?ση. ?μα ζ?γωσαν οι Το?ρκοι, ο Καρα?σκ?κη? γν?ρισε το μπροστιν?ν, γιατ? τον ?ξερε απ? τα Γι?ννινα·

- Καρτ?ρα με, Ισλι?μ Μπ?ντο! του φ?ναξε.

- Σε καρτερ?! του απ?ντησε ο Ισλι?μ Μπ?ντο?.

Ο Καρα?σκ?κη?, νευρικ?? κι' ανυπ?μονο?, ?τρεμε πριν αρχ?ση ο π?λεμο?.

Κοντ? του ?ταν ο Τσ?κα?, πελ?ριο? παληκαρ??, παλι?? του σ?ντροφο?. Γυρ?ζει και λ?ει 'σ τον Καρα?σκ?κη·

- Τι τρ?μει?, ωρ? Γ?φτο; Φοβ?σαι;

Και του τραβ?ει ?ναν κατακ?φαλο. Τον ?φαγε καλ?ν, χωρ?? να θυμ?ση ο Καρα?σκ?κη?. _Γ?φτο?_ ?ταν το παρ?νομ? του, γιατ? ?ταν μελαψ??. Μια παρ?δοση μ?λιστα τον λ?ει γυι? του καπετ?ν Αραπογι?νη.

Η ν?κη του Α?βλ?ση ?ταν απ? τα πρ?τα κατορθ?ματα του Καρα?σκ?κη και μεγ?λωσε τ' ?νομ? του.

ΓΡΑΦΕ ΡΑΓΚΟ

'Σ το Μεσολ?γγι, ?ταν κατηγορο?σαν τον Καρα?σκ?κη π?? τ?χα ε?χε κρυφ? συνενν?ηση με του? Το?ρκου?, περισσ?τερο απ? του? ?λλου? τον κατ?τρεχε ο Ρ?γκο?, γιατ? αντιφ?ρονταν οι δυο του? για τ' αρματωλ?κι των Αγρ?φων. Μια 'μ?ρα ο φ?λο? του Καρα?σκ?κη ο Αντρ?α? ?σκο? σηκ?νεται, πα?ρνει μαζ? του τ?σσερου? π?ντε στρατι?τε?, πο? ε?χαν πολεμ?ση με τον Καρα?σκ?κη, και π?ει 'σ το κον?κι του Ρ?γκου να τον ιδ?. ?ρχισαν να τα λεν. Τα παλικ?ρια ?μειναν απ?ξω, 'σ τ' ?λλο δωμ?τιο. ?ξαφνα ο ?σκο? ?καμε π?? θ?λει ν' αν?ψη το τσιμπο?κι του και φ?ναξε ?να απ? τα παιδι? μ?σα. Εκε? πο? το?βανε τη φωτι?, τον ρωτ?ει ο στρατηγ??, αδι?φορα, με ποιον ?καμε ω? τ?ρα και πο? πολ?μησε.

- Με τον Καρα?σκ?κη, Καπετ?νε, απαντ?ει ο στρατι?τη?. ?μνα κοντ? τ' απ' τον καρ? τ' Λεπενι?τη. Πολεμ?σαμε πολλ?? βολ?? αντ?μα. Να τα σημ?δια . . .

- Καλ?, καλ?, ?ιντε τ?ρα.

Αφο? βγ?κε ο στρατι?τη?, γυρ?ζει ο ?σκο? και του λ?ει του Ρ?γκου·

- Γρ?φε, Ρ?γκο!

?στερα ο ?σκο? κρ?ζει ?λλον στρατι?τη·

- Αμ' εσ? με ποι?ν ?χει? κ?μη, ωρ?, ω? τ?ρα 'σ τον π?λεμο;

- Εγ?, στρατηγ? μ'; Πολ?μησα 'σ 'την ?ρτα νυχτ?ημερα με τον Καρα?σκ?κη, πολ?μησα 'σ το Νιοχ?ρι, 'σ το Κομπ?τι, πολ?μησα . . .

- Καλ?, φε?γα! λ?ει και 'σ αυτ?ν ο ?σκο?.

?στερα γυρ?ζει κατ? το Ρ?γκο·

- Γρ?φε, Ρ?γκο! του λ?ει π?λι.

Φων?ζει ?λλον στρατι?τη. Αρχ?ζει κ' εκε?νο? τα δικ? του·

- Πολ?μησα 'σ του Κορ?κου το γιοφ?ρι, πολ?μησα . . .

- Γρ?φε Ρ?γκο!

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ

Κ?ποτε ο Μεγαπ?νο?, ?ρχοντα? απ? το Κ?ρλελι (Ακαρναν?α), του ε?πε·

- Ωρ? Καρα?σκ?κη, δε μαζ?νει? λ?γο τη γλ?σσα σου;

- ?μα μαζ?ξη? εσ? τη βρακοζ?να σου, θα μαζ?ψω κ' εγ? τη γλ?σσα μου, του ε?πε ο Καρα?σκ?κη?.

Ο Μεγαπ?νο? κυνηγο?σε τη? γυνα?κε?.

ΤΟ ΦΙΛΙ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

'Σ τον π?λεμο του Κεφαλ?βρυσου, ?που σκοτ?θηκε ο Μ?ρκο? Μπ?τσαρη?, ε?χε στε?λη κι' ο Καρα?σκ?κη? ?να μικρ? σ?μα, αυτ?? ?μω? δεν ?λαβε μ?ρο? 'σ τον π?λεμο, γιατ? ?ταν ?ρρωστο? 'σ το μοναστ?ρι του Προυσο?. Αφο? σκοτ?θηκε ο Μ?ρκο?, ?φεραν οι Σουλι?τε? το λε?ψαν? του και το ξ?πλωσαν εμπρ?? 'σ το ν?ρθηκα τη? εκκλησι?? του Μοναστηρ?ου. Σηκ?θηκε τ?τε ο Καρα?σκ?κη? απ? το κρεββ?τι κ' επ?γε σ?ρνοντα? και φ?λησε με δ?κρυα το νεκρ? του Μ?ρκου· κ' ε?πε·

- ?μποτε, ?ρωα Μ?ρκο, κ' εγ? απ? τ?τοιο θ?νατο να π?ω.

Κ' επ?γε αληθιν? ?πω? ευχ?θηκε, ο ?ρωα?.

Αυτ?ν το θ?νατο ε?χονταν ?λοι οι γεννα?οι εκε?νον τον καιρ?· _να παν απ? β?λι_. Τον ?διο θ?νατο ευχ?θηκε κι' ο Γκο?ρα? κι' απ' αυτ?ν επ?γε.

Η ΜΑΡΙΩ

Ο Καρα?σκ?κη? 'σ τη? εκστρατε?ε? του ε?χε π?ντα μαζ? του μια Τουρκοπο?λα βαφτισμ?νη, που την ?λεγαν Μαρι?. Αυτ? ?ταν ντυμ?νη φουσταν?λλε?, σαν ?ντρα?, κ' ε?χε τ' ?νομα Ζαφε?ρη? αν?μεσα 'σ τα παληκ?ρια. Κ?ποτε λοιπ?ν ο Καρα?σκ?κη? περαστικ?? κατ?λυσε 'σ το σπ?τι του, με κ?μποσα παληκ?ρια. Π?ει ο Ζαφε?ρη? 'σ το μαγερει? και ρ?χνεται 'σ τη? δο?λε? κι' αρχ?ζει τσιμπι??, γαργαλητ?, φιλι?. Β?νουν τη? φων?? εκε?νε? και τρ?χουν 'σ την καπετ?νισσα. Τρ?χει κ' η κυρ? Γκ?λφω, η Καρα?σκ?καινα, 'σ το στρατηγ? καταθυμωμ?νη·

- Τι πρ?ματα ε?ναι αυτ?; του λ?ει· τα παληκ?ρια σου _παλε?ουν_ τη? ψυχοκ?ρε? μου!

- ?γνοια σου, μωρ?, τη? λ?ει ο στρατηγ??, ?χω και για 'σ?να π. . . Μη θυμ?νει?.

ΤΙ ΕΙΠΕ 'Σ ΤΟΝ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ

Κ?ποτε 'σ τα 1825, 'σ την εκστρατε?α τη? Μεσσην?α?, μ?λλωσε με τον Κουντουρι?τη και του ε?πε·

- Ωρ?, Κουντουρι?τη ?κουγα και ν?μιζα θα ε?ναι ?λο γιομ?το μυαλ? το κεφ?λι σου. Εσ? ?μω? ?χει? τ?σο μυαλ?, ?σο ?χω 'γ? σπ?ρο 'σ τ' α . . . μου!

ΠΩΣ ΑΓΑΠΗΣΕ ΜΕ ΤΟ ΖΑ?ΜΗ

?ταν ο Καρα?σκ?κη? π?γε 'σ τ' Αν?πλι, 'σ τα 1826, εν? την Αθ?να την πολιορκο?σε ο Κιουταχ??, και διορ?στηκε Γενικ?? αρχηγ?? των στρατεμ?των τη? Ρο?μελη? για να π?η να τον πολεμ?ση, παρουσι?στηκε 'σ τη Διοικητικ? Επιτροπ?. Τ?τε ο πρ?εδρο? τη? Επιτροπ??, ο Ζα?μη?, πρ?το? τον συχ?ρεσε για την παλι? του? ?χτρα, πο? β?σταγε απ? τον καιρ? του εμφ?λιου πολ?μου, ?ταν ο Καρα?σκ?κη? ε?χε κ?μη πολλ? κακ? 'σ τα σπ?τια και χτ?ματα του Ζα?μη 'σ την Κερπιν?. Ο Ζα?μη? ?μω? γενναι?καρδα τον συχ?ρεσε. Ο Καρα?σκ?κη? δ?κρυσε. Τ?τε φιλ?θηκαν οι δυο και ξεχ?στηκαν τα περασμ?να. 'Σ τη σκην? αυτ? ?τυχε να ε?ναι κι' ο ?ρχοντα? Υδρα?ο? Βασ?λη? Μπουντο?ρη? κ' ε?πε 'σ τον Καρα?σκ?κη·

- Δεν ?καμε? ω? τ?ρα ?σο ?πρεπε το χρ?ο? σου 'σ την πατρ?δα, Καρα?σκ?κη· ο Θε?? να σε φωτ?ση να το κ?μη? απ? 'δ? κι' ομπρ??.

- Δεν τ' αρνι?μαι, αποκρ?θηκε ο Καρα?σκ?κη?. ?ταν θ?λω, γ?νομαι ?γγελο? κι' ?ταν θ?λω, γ?νομαι δι?βολο?. Απ? τ?ρα ?χω σκοπ? να γ?νω ?γγελο?.

ΤΟ ΒΡΑΚΙ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ

'Σ τον π?λεμο τη? Δομπρα?να? ο Καρα?σκ?κη? ε?χε διατ?ξη τον οπλαρχηγ? Βασ?λη Μπο?σγο να πι?ση μια ρ?χη παραπ?ρα απ? 'κε? που γ?νονταν ο π?λεμο? και να περιμ?νη ω? πο? να τον κρ?ξη. Εν? λοιπ?ν ακολουθο?σε ο π?λεμο?, ο Καρα?σκ?κη? η?ρε μεγ?λη αντ?σταση 'σ του? Το?ρκου? κ' ?στειλε ?να παληκ?ρι να π?η να φων?ξη το Μπο?σγο βο?θεια. Ο στρατι?τη? ?μω? δε?λιασε και δεν ?φερε τη διαταγ? του στρατηγο? 'σ το Μπο?σγο. ?τσι ο Καρα?σκ?κη? αναγκ?στηκε να τραβηχτ? και φτ?νει 'σ τη ρ?χη, ?που φ?λαγε, ?νεργο?, ο Μπο?σγο?. Δαιμον?στηκε καθ?? τον ε?δε ο Καρα?σκ?κη?, γιατ? ν?μισε π?? απ? φ?βο δεν ε?χε ?ρθη βο?θεια του.

- Το βρακ? τη? Κατερ?να?! Φ?ρτε μου το βρακ? τη? Κατερ?να?!

Ο Καρα?σκ?κη? για ντρ?πιασμα των δειλ?ν ε?χε μαζ? του ?να παλι?βρακο, που τ?ξεραν ?λοι μ' αυτ? τ' ?νομα ?το βρακ? τη? Κατερ?να?? και υποχρ?ωνε ?σου? ?πιανε φοβιτσ?ρηδε? να το φορ?σουν. (Αυτ? μα? θυμ?ζει τη Μ?σκω του Τζαβ?λα, πο? ?μα ζ?γωνε π?λεμο? ?βανε ντελ?λι μ?σα 'σ το Σο?λι, ?τι ?ποιο? Σουλι?τη? με?νη 'σ το χωρι? και δεν π?η με του? ?λλου? να πολεμ?ση, θα φορ?ση γυνα?κεια).

Ο Μπο?σγο? ?μω?, αφο? δεν ?φταιγε σε τ?ποτα, ?ναψε κι' αυτ?? απ? το θυμ? του. Τραβι?ται π?σω, κι' ?ξω την κουμπο?ρα! Εκε? ?μω? ξηγ?θηκαν τα πρ?ματα κι' ο Καρα?σκ?κη?, αφο? κατ?λαβε το λ?θο? του, ζ?τησε συμπ?θειο απ? το Μπο?σγο και δακρυσμ?νο? τον φ?λησε.

ΤΗΣ ΚΛΑΝΟΜΑΡΩΣ ΤΑ ΚΑΜΩΜΑΤΑ

'Σ το Δ?στομο, πριν γ?νη ο περ?φημο? π?λεμο?, ?ταν με το σ?μα του Καρα?σκ?κη ?να? στρατι?τη?, που κανε?? δεν ?ξερε πο?θε κρατο?σε η σκο?φια του. Κοντ??, κουρελι?ρη?, με μακρυ? και λερ? φουσταν?λλα, πο? κατ?βαινε πειο κ?του απ? τα γ?νατ? του, ?σκημο?, σπαν??, ξεραγκιαν?? και πολ? φοβιτσ?ρη?. ?κανε 'σ το στρατ?πεδο τη? γυναικε?ε? δουλει??, ?πλυνε, ετο?μαζε τα σφαχτ? κ' ?ψηνε τα κοκορ?τσα και τα σπλην?ντερα. ?ταν μ' ?λλα λ?για απ? 'κε?νου?, που του? ?λεγαν 'σ τα στρατ?πεδα _χατζαρο?λε?_. Το στρατι?τη αυτ?ν για του? τρ?που? του και για τη? ταπειν?? δουλει?? που ?κανε τον ?λεγαν οι συντρ?φοι του Κλανομ?ρω. Αφο? ζ?γωνε λοιπ?ν ο π?λεμο?, η Κλανομ?ρω ?φησε τα συνειθισμ?να τη? και φ?ρεσε σελι?χι και κρ?μασε μπαλ?σκε? κ' ?βαλε και μια μακρυ? κουμπο?ρα 'σ το σελι?χι· κι' αφο? 'τοιμ?στηκε για π?λεμο, παρουσι?ζεται ?ξαφνα αν?μεσα 'σ τα παληκ?ρια, 'σ το φοβερ? εκε?νο στρατ?πεδο. Δε λ?γεται η ταραχ? και τα γ?λοια και τα πειρ?γματα και τα χωρατ?, ?ταν ε?δαν την Κλανομ?ρω τα παληκ?ρια. Χ?λασε ο κ?σμο? γ?ρω τη?, καθ?? περνο?σε καμαρ?νοντα? σα σκεπ?ρνι η Κλανομ?ρω, τριγυρισμ?νη απ? το πει? διαλεχτ? επιτελε?ο, που θα ζ?λευε κ?θε στρατηγ??, μ' ?λλα λ?για απ? τα καλ?τερα παληκ?ρια του Καρα?σκ?κη.

Την ?λλη 'μ?ρα, ημ?ρα του δοξασμ?νου εκε?νου πολ?μου, εν? οι Αρβαν?τε? με τον Καρυοφ?λμπεη νικημ?νοι κυνηγι?νταν απ? του? ?λληνε?, ο Καρα?σκ?κη? ακρ?τητο?, φοβερ??, τραντ?ζοντα? με τη? φων?? του τη? ρ?χε? γ?ρω, καθ?? προχωρο?σε με τ' ?λογο, κ?νει ?τσι και βλ?πει κρυμμ?νον ?νθρωπο μ?σα σε μια πατουλι?. Ν?μισε π?? ?ταν Το?ρκο? κι' αμ?σω? τραβ?ει απ? τη σ?λλα τη μια πιστι?λα, ?τοιμο? να ρ?ξη. ?ξαφνα ?μω? πηδ?ει ?ξω απ? την πατουλι? η Κλανομ?ρω και φων?ζει τρομασμ?νη·

- Μη καπετ?νε! μη, ε?μ' εγ?! Μη για το Θε?!

Κρ?τησε ο στρατηγ?? τ' ?λογο και κ?νοντα? τ?χα πω? παραξενε?τηκε και πω? δεν κατ?λαβε τ?ποτα, λ?ει 'σ την Κλανομ?ρω·

- Ωρ?, εσ? εδ? μ?σα, ωρ? Μ?ρω;

- Τι να κ?μω, καπετ?νε, βο?λωσε το ντουφ?κι μου και δε μπ?ργα να πολεμ?σω.

- Να, ωρ? Μ?ρω, π?ρε το δικ? μου και σε θ?λω να μου φ?ρη? κεφ?λια Αρβαν?τικα!

Κι' αμ?σω? δ?νει 'σ την Κλανομ?ρω τον κοντ? του σισαν?, τον ασημ?δετον και φλωροκαπνισμ?νον.

Τ?τε η Κλανομ?ρω, αφο? ?πιασε 'σ τα χ?ρια το φοβερ? ?πλο του Καρα?σκ?κη, ?γινε αλλοι?τικη. Χ?θηκε απ?κοντα 'σ του? Αρβαν?τε? και σε κ?μποση ?ρα γ?ρισε φ?ρνοντα? θριαμβευτικ? δυο ματωμ?να, ολ?ζεστα Αρβαν?τικα κεφ?λια. Φαντ?ζεται καν?να? τα ζ?τω των παληκαρι?ν για χ?ρη τη? Κλανομ?ρω?.

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗ

'Σ τα 1826, ?στερα απ? του? περ?φημου? πολ?μου? τη? Αρ?χωβα?, του Διστ?μου και τ?σου? ?λλου?, ο Καρα?σκ?κη? με το στρατ? του ε?χε κιν?ση κ' ?ρχονταν βο?θεια τη? Αθ?να?, που κιντ?νευε απ? τον Κιουταχ?. ?φτασε 'σ το μοναστ?ρι του ?γιου Σεραφε?μ ?που ε?ναι και το λε?ψαν? του, τιμημ?νο πολ? λε?ψανο απ? του? Ρουμελι?τε?. Εκε? ο Καρα?σκ?κη? γονατιστ?? 'σ τον ?γιον τ?φο κοντ?, μ' ?λα τα παληκ?ρια του, προσευχ?θηκε· ?Βο?θησ? μα?, Α?σεραφε?μ να δι?ξωμε τον Κιουτ?για απ? την Αθ?να, να γλυτ?σωμε του? κλεισμ?νου? χριστιανο?? και να κ?μωμε 'σ του? Το?ρκου? δε?τερη Αρ?χωβα, και να σου φ?ρω χρυσ? καντ?λι 'σ τον τ?φο σου και λαμπ?δε? εκατ? ?σα με το κορμ? μου και να στολ?σω σαν παλ?τι το μοναστ?ρι σου!? Κι' ?λο? ο στρατ?? ξεσκο?φωτο? και γονατισμ?νο? ε?πε την ?δια προσευχ?. Ο ?γιο? Σεραφε?μ ?μω? δεν του? αξ?ωσε.

ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΙΟΥΤΑΧΗΣ

Τη? 9 Αυγο?στου, 'σ τα 1826, ο Καρα?σκ?κη? ανταμ?θηκε κατ? τ?χη με τον Κιουταχ? 'σ τη Γαλλικ? φεργ?δα του ναυ?ρχου Δερν?, που ?ταν αραγμ?νη 'σ τον Πειραι?. Ο Κιουταχ?? με τον Ομ?ρ πασσ? τη? Χαλκ?δα? ε?χαν π?η να ιδο?ν το να?αρχο. Δεν πρ?φτασαν να κατ?βουν 'σ τη σ?λλα και φτ?νει ο Καρα?σκ?κη? με το Χρηστ?δη σε β?ρκα Ελληνικ? απ? το μπρ?κι το Ψαριαν? του Γιανν?τση, πο? ?ταν αραγμ?νο 'σ τη Λεψ?να και τ?χε ο Καρα?σκ?κη? 'σ τη? διαταγ?? του. Λ?νε π?? επ?τηδε? ο Γ?λλο? να?αρχο? ε?χε φ?ρη ?τσι το πρ?μα, για να σμ?ξουν οι δυο αρχιστρ?τηγοι. Κι' αυτ? του το ε?χε ζητ?ση ο Κιουταχ??.

Ταρ?χτηκε ο Καρα?σκ?κη? καθ?? ε?δε τον Κιουταχ? μπροστ? του. ?βαλε το χ?ρι 'σ το σπαθ? κ' ε?πε 'σ το Χρηστ?δη.

- Ωρ? Χρηστ?δη, μη μα? κ?νουν καμμι? μπαμπεσ?;

Τον καθησ?χασε ο Χρηστ?δη?. Κι' ο Κιουταχ?? ?μω? ταρ?χτηκε, καθ?? ε?δε τον Καρα?σκ?κη. Χαιρ?τησε ο Καρα?σκ?κη? τον Κιουταχ?, κατ? την το?ρκικη συν?θεια (με την απαλ?μη 'σ το στ?θο?) και κ?θισε. Χαιρ?τησε κι' ο Κιουταχ?? με το κεφ?λι, αγ?ρωχο?, και μ?λησε πρ?το? Αρβαν?τικα·

- Τι κ?νει?, Καρα?σκ?κη; ?λπιζα ν?ρθη? 'σ τα Μπιτ?λια να με προσκυν?ση? και να σου δ?σω ?λα τα βιλα?τια, απ? την Αθ?να ω? την ?ρτα.

- Εγ? να σε προσκυν?σω; του αποκρ?νεται ο Καρα?σκ?κη?. Αν ε?σαι Ρο?μελη Βαλεσ?? εσ?, ε?μαι κ' εγ? Ρο?μελη Βαλεσ??. Κι' αν ?ξερε η Διο?κησ? μου ?τι κρ?νομε τ?ρα μαζ?, με κρ?μαγε κ' εμ?να και δεκαπ?ντε χιλι?δε? στρατ?ματα, που ?χω 'σ τη Λεψ?να.

- Και π?? μπορε? να σε κρεμ?ση;

- Μ?πω? δε σε κρεμ?ει εσ?να ο Σουλτ?νο?, ?ταν θ?λη; Ναι ? ?χι;

- Ναι, γιατ? τον ?χω βασιλι?.

- Λοιπ?ν με κρεμ?ει κ' εμ?να, γιατ? την ?χω βασ?λισσα!

Χαμογ?λασε ο Κιουταχ??. Σηκ?θηκε πρ?το? κ' ?φυγε απ? το καρ?βι,

Την ?λλη 'μ?ρα ο Κιουταχ?? το?στειλε καφφ?, ζ?χαρη και καπν?. Ο Καρα?σκ?κη? το?στειλε ?να φ?ρτωμα κρασ?.

ΠΩΣ ΝΑ ΕΞΟΥΣΙΑΖΩΝΤΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Ρ?τησαν τον Καρα?σκ?κη π?? μπορε? να εξουσι?ζη κανε?? του? ?λληνε?. Αποκρ?θηκε·

- ?ποιο? θ?λει να εξουσι?ζη καλ? του? ?λληνε?, πρ?πει ν?χη 'σ την πλ?τη του ?να δισ?κκι που να ε?ναι γιομ?το δια?λου? απ? π?σω, ο Χριστ?? μπροστ? κι' ο παρ?? 'σ τη μ?ση. (Γ. Γαζ??).

ΠΟΙΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ

?Ο καλ?? καπετ?νο? πρ?πει ν?χη φρον?ματα πετεινο? (για να εξουσι?ζη), καλωσ?νη σκ?λου (για να τον αγαπο?ν), παληκαρι? και θεωρ?α λιονταριο? (για να τον σ?βωνται και να τον φοβ?νται), ?πνο και περπ?τημα λαγο? (για να ε?ναι ?γρυπνο? και γλ?γορο?) και πονηρι? γυνα?κα? (για να ξεγελ?η και να σ?ρνη του? ανθρ?που?)?. (Γ. Γ.).

ΟΙ ΚΑΚΙΕΣ ΤΩΝ ΤΡΑΝΩΝ

??ποιο? προκομμ?νο? ?νθρωπο? δεν κρ?βει τα ελαττ?ματ? του απ? τα μ?τια του πολλο? κ?σμου ε?ναι κουτ?τερο? απ? τη γ?τα, πο? θ?φτει την κοπρι? τη?, για να μη φα?νεται 'σ το φω??. (Γ. Γ.)

ΠΩΣ ΚΕΡΔΙΖΕΤΑΙ Η ΔΟΞΑ

Τον ρ?τησαν π?? ?να? ?νθρωπο? του πολ?μου μπορε? να γ?νη μεγ?λο? και ν' αποκτ?ση υπ?ληψη. Ε?πε·

Φρ?νιμο? και παληκ?ρι,

πλο?σιο? και γαλαντ?μο?

μ?γα? γ?νεται 'σ τον κ?σμο. (Γ. Γ.)

ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΟΘΟΥΣ

?Καθ?? η φ?ση δ?χεται τα κεντρ?ματα και δε?χνει τα μπολιασμ?να δ?ντρα πλειο καλ? απ? τ' ?γρια, ?τσι κι' ο Θε?? κ?νει πολλ?? βολ?? τα μπ?σταρδα παιδι? πλειο ?ξια απ? τ' ?λλα, τα γν?σια?. (Ο Καρα?σκ?κη? ?ταν ν?θο? κι' αυτ??). (Γ. Γ.)

Ο ΔΕΙΛΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ

Φοβιτζ?ρη? το ασκ?ρι σαν πανο?κλα το μολε?ει και δειλ?? απελπισμ?νο? γ?νεται αντρειωμ?νο?. (Γ. Γ.)

ΠΩΣ ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

?Η γυνα?κα και το ?ττι θ?λουν ?ξιον καβαλλ?ρη?. (Γ. Γ.)

ΤΑ ΚΑΛΑ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Τον ρ?τησαν τι απ?λαψε 'σ τον κ?σμο. Αποκρ?θηκε·

Ν?ο? υπανδρε?θηκα, ωρα?αν γυνα?κα π?ρα (54),

ζ?φκια πολλ? ετρ?βησα, δ?ξαν μεγ?λην η?ρα

και γρ?σια εκαζ?ντησα ?σα μου ?τον χρε?α. (Γ. Γ.)

* * *

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ σκοπ?ν ?χει την ει? το Ελληνικ?ν κοιν?ν παροχ?ν σπουδα?ων αναγνωσμ?των, συντελο?των ει? την πληρεστ?ραν γν?σιν τη? εθνικ?? ιστορ?α?, ? διαφωτιζ?ντων ?λω? ?γνωστ? σημε?α ? κεφ?λαια αυτ??.

Ει? την ΙΣΤΟΡΙΚΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΝ δημοσιε?ονται μελ?ται ιστορικα?, βιογραφ?αι, απομνημονε?ματα και παν ?ργον αναφερ?μενον ει? τον Ιερ?ν Αγ?να, την προ αυτο? μ?χρι τη? Αλ?σεω? εποχ?ν και την μετ' αυτ?ν μ?χρι των ημερ?ν ημ?ν.

Η τιμ? εκ?στου εκδιδομ?νου τε?χου?, αν?λογο? προ? τον ?γκον αυτο?, θα ε?ναι π?ντοτε λ?αν ευθην?, ?στε η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ να ε?ναι ει? π?ντα? προσιτ?.

Χ?ριν τη? υποστηρ?ξεω? του ?ργου, απαιτο?ντο? πολλ?? δαπ?να?, γ?νονται δεκτο? ιδια?τεροι συνδρομητα? δι? 10 τε?χη αντ? δραχ. 10 ? φρ. 8 οι εκ του εξωτερικο?.

Π?σα επιστολ? Προ? τον εκδ?την τη? ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Ιω?ννην Βλαχογι?ννην ει? Αθ?να?.

Εξεδ?θησαν υπ? του αυτο? και πωλο?νται ει? ?λα τα βιβλιοπωλε?α: ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - Αθηνα?κ?ν Αρχε?ον Τ?μ. Α' (σχ?μα ?γδοον, σελ?δε? 560). Τιμ?ται δραχμ?ν 15

Τιμ? του παρ?ντο? τε?χου? δρχ. ??

* * *

1) Ιδο? η επιγραφ? του βιβλ?ου· ?Βιογραφ?α των ηρ?ων Μ?ρκου Μπ?τσαρη και Καρα?σκ?κη συνοπτικ?? συγγραφε?σα και τ?ποι? εκδοθε?σα υπ? Γεωργ?ου Γαζ? του εκ Δελβινακ?ου τη? Ηπε?ρου, πρ?ην γραμματ?ω?, μυστικο? συμβο?λου και χιλι?ρχου του στρατηγο? Καρα?σκ?κη, αφιερωθε?σα δ? παρ? του ιδ?ου τω σεβαστ? Κυβερν?τη τη? Ελλ?δο?. Εν Αιγ?νη, εν τη Εθνικ? Τυπογραφ?α, διευθυνομ?νη παρ? Γ. Αποστολ?δου Κοσμητ?. 1828?. ?

2) Κατ? τον Αθηνα?ον ιστορικ?ν Διον. Σουρμελ?ν ο Καρα?σκ?κη? εγενν?θη ει? το χωρ?ον Μαυρομ?τι των Αγρ?φων (σημ. εκδ?του). ?

3) Οι συλλαμβαν?μενοι κλ?πται εφονε?οντο μετ? πολλ?? και οχληρ?? τιμωρ?α?· τιν?ν εσ?ντριβον τα γ?νατα, ?λλων απ?κοπτον τα μ?λη, ?λλου? επαλο?κοναν και ?λλου? ?ψηναν ζ?ντα?. ?

4) Λ?γουν ?τι ?τον ε?? των τρι?ν, οι οπο?οι πρ?τον ετουφ?κισαν τον Βελ? Γκ?καν και τον εφ?νευσαν. ?

5) Αμφιβ?λλομεν ?τι ο Καρα?σκ?κη? ?γραψε τοια?την επιστολ?ν και ?τι τοιο?το ?το το περιεχ?μενον αυτ??. Ο?τε ο Καρα?σκ?κη? ?το τ?σον αν?ητο? να βεβαι?ση, ο?τε ο Κολοκοτρ?νη? να πιστε?ση, ?τι ?νθρωπο? ?χων αν?γκην τη? βοηθε?α? τριακοσ?ων ανδρ?ν, θα ε?χε την δ?ναμιν να εκπληρ?ση κατ?πιν τα? μεγ?λα? αυτο? υποσχ?σει? (σημ. του εκδ?του). ?

6) Επιθανολ?γησαν ?τι μ?λλον την ?παρξιν τη? προδοσ?α? τα?τη?, δι?τι κατ' αυτ?ν την εποχ?ν εξ?λθεν απ? Να?πακτον ?ν σ?μα Το?ρκων και διευθ?νετο προ? τα μ?ρη Μεσολογγ?ου, και πλο?α τινα εχθρικ? επαρουσι?σθησαν ?ξωθεν του Βασιλαδ?ου. ?

7) Η επιστολ? ε?χε γ?νη τω ?ντι, ?χι ?μω? με το πνε?μα τη? παραδ?σεω? του Μεσολογγ?ου και Αιτωλικο?. Ολ?γον κατωτ?ρω βλ?πει ο αναγν?στη? την αληθιν?ν εξ?γησιν του πρ?γματο?. Η διαφημισθε?σα προδοσ?α ?το ψευδ??, αναμφισβητ?τω?, γ?ννημα κομματικ?ν ερ?δων τη? εποχ??. Ο ιστορικ?? Παπαρρηγ?πουλο? σαφ?στατα λ?ει το ζ?τημα υπ?ρ του υβριζομ?νου Καρα?σκ?κη. ?λλω? και η εξ αντιθ?των επιτροπ?, η οπο?α τον εδ?κασε και τον εκ?ρυξεν ?νοχον, δεν ετ?λμησε να δημοσιε?ση καμμ?αν εναντ?ον του επ?σημον καταδικαστικ?ν απ?φασιν. Αφ' ετ?ρου ο Κ. Βουλπι?τη?, ο δ?θεν συν?νοχο? τη? προδοσ?α?, ?χι μ?νον δεν κατεδι?χθη, αλλ' απ?κτησε και την ε?νοιαν του Μαυροκορδ?του, αντ? τιμωρ?α? (σημ. εκδ.). ?

8) Περ?εργο? ε?ναι η περικοπ? δι' η? ζητε? την συγχ?ρησιν: ?Εμ?να (λ?γει) η κακ? τ?χη μου και αρρ?στησα οπ?σω· δεν ηξε?ρω κι?λα απ? τα κρ?α τα πολλ? ?ταν ? απ? τ?σου? αφορισμο?? οπο? μου εκ?μετε, και σε παρακαλ? να με συγχωρ?ση η Διο?κησι? και ?λοι οι Χριστιανο? και να μου σταλθ? και μ?α ευχ? συγχωρητικ? παρ? του αρχιερ?ω??. Αναφορ? του Καρα?σκ?κη προ? τον Μαυροκορδ?τον απ? Δομν?στα τη 27 Μα?ου 1823. ?

9) Δεν ?τον μ?νο? ο Καρα?σκ?κη? κατ' εκε?νην την εποχ?ν· ?σαν σ?μφωνοι με αυτ?ν ο Ανδρ?α? ?σκου, οι Γιολδασα?οι, ο Γιανν?κη? Στ?ικο? κ.τ.λ., οι οπο?οι μ?λιστα ε?χον ονομ?σει αυτ?ν και αρχιστρ?τηγον· αλλ' ο?τοι δεν ηδ?ναντο να αντισορροπ?σωσι με το εναντ?ον κ?μμα, ω? συγκε?μενον απ? περισσοτ?ρου? και ω? βοηθο?μενον απ? την εκε? διο?κησιν. ?

10) Ο μεγαλε?τερο? αδελφ?? του συγγραφ?ω? τη? βιογραφ?α? τα?τη? (σημ. εκδ?του). ?

11) Ο Κ?νστα? Μπ?τσαρη? και Κ?τσο? Τζαβ?λα? ?σαν οι σημαντικ?τεροι αρχηγο? των δυσαρεστηθ?ντων στρατιωτικ?ν σωμ?των. ?

12) Περ? τα? αρχ?? Μα?ου 1825. ?

13) Περ? τα? αρχ?? Ιουλ?ου 1825. ?

14) Απαντ?ν δυσκολ?α? ει? την εκστρατε?αν και αποδ?δων την αιτ?αν ει? την κακ?ν θ?λησιν των τ?τε διοικο?ντων τα πρ?γματα, κατ?ντησε να προφ?ρη και ?βρει? και απειλ??, ?στε επετ?χυνον την ?ξοδ?ν του, ω? ελ?γετο, μ?λλον δι? να απαλλαχθ?σιν απ? αυτ?ν, παρ? απ? αληθ? επιθυμ?αν εκστρατε?α?. ?

15) Την επομ?νην ημ?ραν ο Κιουταχ?? ?στειλε στρατε?ματα και ?πιασε τα? περ? τον Πειραι? θ?σει?· προ π?ντων ωχ?ρωσε το μετ?χιον του Αγ?ου Σπυρ?δωνο?. ?

16) Η Γ?φτικη λεγομ?νη π?ρτα ?κειτο προ? τα ΒΔ. τη? π?λεω?. Προμαχ?νε? ε?ναι τα λεγ?μενα τ?τε μπο?ρτζια του τε?χου? τη? π?λεω?. ?

17) Καρ?σο? ε?ναι ο βρ?χο? του Αρε?ου Π?γου. Η Αρβαν?τικη, π?ρτα ?κειτο παρ? το Στρατιωτικ?ν Νοσοκομε?ον. ?

18) Λ?γουν ?τι ο Καρα?σκ?κη? δεν ?τον σ?μφωνο? ει? την καινοτομ?αν τα?την του Φαβι?ρου και ?τι προε?πε με α?σθημα λ?πη? τον ?λεθρον των προτεταγμ?νων τακτικ?ν. ?

19) Πολλο? των αξιωματικ?ν υπ?πεσον ει? την λειποταξ?αν δι' ?γνοιαν των γενομ?νων και δι?τι εκοινολογ?θη ?τι η φυγ? ?τον γενικ?. ?

20) Μεταξ? των πολιορκουμ?νων ?σαν πολλο? με αισθ?ματα πατριωτισμο? και φιλοτιμ?α?, και ε?ναι δ?καιον να μη συμπεριληφθ?σιν ει? την κατηγορ?αν τα?την. ?

21) Αρχηγ?? του σ?ματο? των Επτανησ?ων ?το ο Διον?σιο? Ευμορφ?πουλο?, πολιορκο?μενο? ?δη εν τη Ακροπ?λει, επ?τροπο? δ' αυτο? επ? του σ?ματο? ?το ο Γερ?σιμο? Φωκ?? (σημ. εκδ?του). ?

22) Συν?βη την ν?κτα τη? 30 Σεπτεμβρ?ου απ? β?λι εχθρικ?ν διευθυνθ?ν ει? την κεφαλ?ν, εν ? εκ?θητο πλησ?ον εν?? παραθυριο? μετ? το δε?πνον. (Ο Γκο?ρα? εφονε?θη την ν?χτα αγρυπν?ν ?ξω τη? Ακροπ?λεω? επ? των δυτικ?ν οχυρωμ?των και πυροβολ?ν κατ? των πλησ?ον εχθρικ?ν. Σημ. εκδ?του). ?

23) Ενο?θησαν οι εισελθ?ντε? υπ? των εχθρ?ν και επυροβολ?θησαν· επληγ?θησαν δ?ο κα? τινε? επ?ταξαν τα? καπ?τα? των (σημ. εκδ?του). ?

24) Τα απ? Μεσολ?γγι ει? Να?πλιον ελθ?ντα στρατε?ματα διαιρ?θησαν μεταξ? των και διεφ?ροντο οι Σουλι?ται και Ηπειρ?ται με του? Στερεοελλαδ?τα?, ?τοι του? κατο?κου? τη? Ανατολικ?? και Δυτικ?? Ελλ?δο?· πολλο? ?πεσον και ει? προσωπικ?? ?βρει?. Ο Θ. Γρ?βα? και ?λλοι σημαντικο? αξιωματικο? ?λαβον ει? την εξουσ?αν των το Παλαμ?διον εξ?σαντε? τον Φωτομ?ραν. ?ν σ?μα τη? φρουρ?? τα?τη? υπ? τον Γιανν?κην Σουλτ?νην ε?χεν ?λθει ει? βο?θειαν του Καρα?σκ?κη και το?το προ π?ντων εβ?αζε τον Καρα?σκ?κην να μη δεχθ? τη? αρχηγε?α? την δια?ρεσιν. ?

25) Δεν ειξε?ρω αν ο Καρα?σκ?κη? προδιωργ?νισε να τον ομιλ?σωσι κατ' αυτ?ν τον τρ?πον ?μω? τα φαιν?μενα ?σαν τοια?τα. ?

26) ?ξευρον, φα?νεται, ?τι οι Σουλι?ται ε?χον ζητ?σει το?το απ? την Κυβ?ρνησιν και δεν ε?χον εισακουσθ?. ?

27) Την γολ?τταν τα?την, ?τι? ?τον Τουρκικ?, την εκυρ?ευοαν εξ εφ?δου τρι?κοντα ?λληνε? επιπεσ?ντε? ει? αυτ?ν με ?ν πλοι?ριον. ?

28) Ο εντα?θα υπονοο?μενο? εθελοντ?? ε?ναι αυτ?? ο συγγραφε?? τη? παρο?ση? βιογραφ?α? (σημ. εκδ?του). ?

29) Τον Παναγι?την Κακλαμ?νον (σημ. εκδ?του). ?

30) Το μοναστ?ριον το?το ε?ναι εκ των καλλ?στων δημοσ?ων οικοδομημ?των του χριστιανισμο?, των ευρισκομ?νων ει? την Στερε?ν Ελλ?δα· ?τον περιεζωσμ?νον με τε?χο?, του ?ποιου ?μω? μ?νον τα ερε?πια φα?νονται την σ?μερον. Κε?ται επ? τινο? ευθ?ο? λ?φου και ?χει προκειμ?νην μ?αν ωρα?αν πεδι?δα, αν?κουσαν ?λην σχεδ?ν ει? αυτ?. ?

31) Απ? του σημε?ου το?του ο Δημ. Αινι?ν συν?γραψε και ιδιαιτ?ρω? υπ? τ?πον διηγ?ματο? ενδιαφ?ρουσαν εκτεν? περιγραφ?ν τη? μ?χη? τη? Αρ?χωβα?, εδημοσ?ευσε δε αυτ?ν εν τη υπ' αυτο? εκδιδομ?νη ?Βιβλιοθ?κη του Λαο?? τ?μ. του 1855, σελ 345 και εξ?? (σημ. εκδ?του). ?

32) Τον Γιαννο?σην Πανομ?ραν Σουλι?την (σημ. εκδ?του). ?

33) Οι κ?τοικοι του χωρ?ου φυγ?ντε? βια?ω? απ? τα? οικ?α? των, ε?χον αφ?σει τα κρασ?α των και ολ?γα τιν? τρ?φιμα. ?

34) Πολλα? περ? του Τουρκικο? στρατοπ?δου λεπτομ?ρειαι ?γειναν γνωστα? και απ? του? συλληφθ?ντα? αιχμαλ?του?, προ π?ντων ?μω? απ? τον Τ?τζην Μαγγ?ναν, ο οπο?ο? μεταβα?νων κοτζ?μπαση? ει? την Δυτικ?ν Ελλ?δα, ευρ?θη κατ? τ?χην ει? την συνοδ?αν του Κεχαγι?μπεη ει? Αρ?χωβαν. ?

35) ?σω? απεφ?σισε το?το και δι? την φ?μην ?τι? ?μελλε να διαδοθ?, καθ?? ελ?γετο, και περ? του π?ργου του κατασκευασθ?ντο? απ? τα? κεφαλ?? των Αλβαν?ν. ?

36) Μεγ?λη φιλονεικ?α δι?τρεξεν ει? τον διορισμ?ν του Δρ?κου· επειδ? ο Ν?κο? Πανουργι?? επεθ?μει να κατασταθ? ει? τα?την την πολιορκ?αν και δι? τα? μετ? των κατο?κων ?

37) Τον Ανδρ?τσον Σαφ?καν (σημ. εκδ?του). ?

38) Ο Μακρυγι?ννη? ο?το? ε?ναι ?τερο? ? ο δι?σημο? στρατηγ??, ?στι? ?το Δωριε?? την καταγωγ?ν (σημ. εκδ?του). ?

39) Επληγ?θησαν μ?νον τρει? απ? του? ?λληνα?, εν οι? και ο στρατηγ?? Κ. Β?ρη?. ?

40) Ο?το? ?τον ο γεννα?ο? Κωνσταντ?? Γριβογε?ργου, ο οπο?ο? μετ? τινα καιρ?ν διεσ?θη απ? τα? χε?ρα? των εχθρ?ν δι? τινο? τολμηρ?? και παραδ?ξου φυγ??. ?

41) Τα βοηθ?ματα του Μεγαλειοτ?του Βασιλ?ω? τη? Παυαρ?α?, ο οπο?ο? πρ?το? των ηγεμ?νων τη? Ευρ?πη? εν?δωκεν ει? την φων?ν τη? φιλανθρωπ?α? και ?πεμψεν ομο? με τα βοηθ?ματ? του και τον Συνταγματ?ρχην Ε?δ?κον, ο οπο?ο? ενεψ?χωσε τον Καρα?σκ?κην ει? τον αγ?να και τον υπεστ?ριξε δι? τη? φρον?μου διανομ?? των βοηθημ?των. ?

42) Ο ?νδοξο? ιατρ?? Μπαλ??, ο οπο?ο? δικα?ω? απ?κτησε την ευγνωμοσ?νην του ?θνου? και δι? τα? σημαντικ?? ιατρικ?? του εκδουλε?σει? και δι? τα ευγεν? του υπ?ρ αυτο? αισθ?ματα, ?χων την επιστασ?αν των απ? την Φιλελληνικ?ν εταιρε?αν πεμπομ?νων βοηθημ?των συνετ?λεσε πολ? ει? υποστ?ριξιν του αγ?νο? του Καρα?σκ?κη. ?

43) 3 Μαρτ?ου. ?

44) Η οργ? α?τη του Καρα?σκ?κη κατ? του Β?σσου χαρακτηρ?ζει μεν τον αρχηγ?ν τον απαιτο?ντα την πιστ?ν εκτ?λεσιν των διαταγ?ν του, καμμ?αν ?μω? μομφ?ν δεν δ?ναται να προσ?ψη κατ? του επ?ση? γεννα?ου Β?σσου, αφο? προ ολ?γου αυτ?? ο Καρα?σκ?κη? ε?χεν αποτ?χη ει? την κατ?ληψιν τη? θ?σεω? εκε?νη?. Η ανδρε?α ?λλω? δεν μετρε?ται δι? τη? επιτυχ?α? (σημ. εκδ.). ?

45) Το γιαταγ?νι λ?γουν ?τι ?τον του Ιω?ννου Λογοθ?του απ? Β?νιτζαν. ?

46) ?ταν μετ? τον θ?νατ?ν του εξετ?σθησαν τα πρ?γματα και τα ?γγραφ? του, δεν ευρ?θη να ?χη δι?λου περιουσ?αν. ?τον ει? πολλο?? γνωστ?ν ?τι ε?χεν ικαν?ν χρηματικ?ν κατ?στασιν προ τη? εκστρατε?α? τα?τη?· φα?νεται λοιπ?ν ?τι την εξ?δευσεν ει? αυτ?ν. Το?το φα?νεται ακ?μη πιθαν?τερον, ?ταν εξετ?ση τι? με π?σην μεγαλοδωρ?αν εφ?ρετο προ? του? αριστε?οντα? των στρατιωτ?ν και π?? εξ?δευεν εξ ιδ?ων του ? απ? δ?νεια, τα οπο?α ελ?μβανεν απ? του? πλουσιωτ?ρου? των αξιωματικ?ν, ει? τα? αν?γκα? του στρατοπ?δου, παρατηρ?ση δε και αφ' ετ?ρου π?σον ολ?γα χρ?ματα του εδ?θησαν απ? την Κυβ?ρνησιν καθ' ?λον τη? εκστρατε?α? τα?τη? το δι?στημα. ?

47) Το?το απετε?νετο, φα?νεται, ει? τον Γαρδικι?την, ο οπο?ο? ε?χεν υποσχεθ? να λ?βη ει? σ?ζυγ?ν του την μεγαλητ?ραν των θυγατ?ρων του· αλλ? δεν ?καμεν ει? αυτ?ν οπο?αν εντ?πωσιν ?πρεπε. ?

48) Ιδο? η διαθ?κη του αειμν?στου Καρα?σκ?κη, δημοσιευθε?σα υπ? του Κ. Παπαρρηγοπο?λου κατ? το παρ' αυτ? πρωτ?τυπον:

?Σαραντατ?σσαρε? χιλι?δε? γρ?σια ει? το κεμ?ρι του Μ?τρου Αγραφι?τη. Απ? αυτ? αι τρι?ντα χιλι?δε? να δοθο?ν ει? ται? τσο?παι? μου· να τα? περιλ?βουν οι δ?ο Μ?τρηδε?, του Σκυλοδ?μου και Αγραφι?τη?. Δ?ο χιλι?δε? να π?ρη ο ?να? Μ?τρο? και δ?ο ο ?λλο?, ?που με εδο?λευαν. Χ?λια να π?ρουν εκε?νοι ?που θα με θ?ψουν. Δ?ο χιλι?δε? ?χει ο γραμματικ??, τ?σσαρε? χιλι?δε? γρ?σια τη? Μαργι??. Τα ?λλα να μοιρασθο?ν δι? την ψυχ?ν μου. Αυτ? ?που ?χω ει? την σακκο?λαν μου να τα λ?βουν οι γραμματικο? και τζαουσ?δαι? μου.

22 Απριλ?ου

ΚΑΡΑ?ΣΚΑΚΗΣ

Το τουφ?κι και ?τια μου να π?νε των παιδι?ν μου, και ?ρα μου

(το ωρολ?γι?ν του, σ. εκδ.). ?ξ χιλι?δε? γρ?σια μο? θ?λει ο Νοταρ??

Ιω?ννη?· δεκαπ?ντε χιλι?δε? γρ?σια ?χει ο Μ?τρο? του Σκυλοδ?μου

δι? τον Κασιν?κα και λοιπο??, Δαγλ? και ?λλου? αξιωματικο??? (σ. εκδ.). ?

49) Την εν Σαλαμ?νι εκκλησ?αν του Αγ?ου Δημητρ?ου (σημ. εκδ.). ?

50) Η απλ? και αυτοσχ?διο? ρητορικ? του κ. Σ. Τρικο?πη εκ?νησεν ει? δ?κρυα και ει? θαυμασμ?ν του? παρευρεθ?ντα? ει? την ει? Π?ρον γενομ?νην νεκρ?σιμον τελετ?ν του Καρα?σκ?κη, μ' ?λον ?τι δεν ωμ?λησεν ειμ? μ?νον περ? τη? δεκαμ?νου τελευτα?α? εκστρατε?α? του. ?

51) Τ?σον φ?βον ε?χον λ?βει οι εχθρο? δι? τον Καρα?σκ?κην, ?στε μεταξ? των Αλβαν?ν ?γεινε παροιμ?α και ?ταν ?βλεπον τιν? φε?γοντα με β?αν ?λεγον· ?Πο? φε?γει? ω? να σε κυνηγ? ο Καρα?σκ?κη?;?. ?

52) Ο Γε?ργιο? Δρ?κο? μεταγ?μενο? ει? Χαλκ?δα εφονε?θη, ? κατ' ?λλου? ηυτοκτ?νησε καθ' οδ?ν. Ο δε Δ. Καλλ?ργη? εξηγορ?σθη υπ? των συγγεν?ν του αντ? 70 χιλ γροσ?ων, ακρωτηριασθ?ντο? μ?νον υπ? των Το?ρκων του ετ?ρου εκ των ?των του. ?

53) Τον Τριαντ?φυλλον Τζουρ?ν εκ Λ?μνου (σημ. εκδ.). ?

54) Ο Καρα?σκ?κη? ?ταν παντρεμ?νο? πολ? πριν απ? το 1821. Η Καρα?σκ?καινα π?θανε το 1827 'σ τον Κ?λαμο, εν? ο στρατηγ?? πολεμο?σε 'σ την Αθ?να τον Κιουταχ?. Η Κυβ?ρνηση ανησ?χησε τ?τε μην αφ?ση ο στρατηγ?? το στρατ?πεδο και π?η να παρηγορ?ση την οικογ?νει? του. Αυτ?? ?μω? ?καμε μεγ?λη καρδι? κ' ?γραψε και 'σ την Κυβ?ρνηση να την ησυχ?ση. ?